Osmanlı medeniyetinin oluşumunda ortaya koyduğu eserlerle ciddi bir katkı sunan Mimar Sinan'ın yukselişi nasıl oldu?Mimar Sinan'In sanat kÂbiliyetinin ilk tezÂhuru, Van kalesi kuşatmasındadır. SadrÂzam Lutfu Paşa maiyyetindeki Osmanlı ordusu Van Golu sÂhiline geldiğinde Paşa, golun karşı kıyısındaki İranlılar hakkında bilgi almak istedi. Bunun icin Sinan ’ı cağırıp:

“–Gemilerin yapılmasına itin eyle!” dedi.

Malzeme yokluğuna rağmen Sinan, der­hÂl harekete gecerek butun techizatıyla kısa zamanda uc kadırga inşÃ‚ etti. Bu başarı, Lutfu Paşa ’yı son derece memnun etti.

KISA ZAMANDA HASEKİBAŞI OLDU

Bu ve benzerî ustun ve kıymetli hizmetler halkası genişledikce Sinan, devamlı yukselmeye başladı. Ardarda sıralanan eşsiz muvaffakıyetleri sÂyesinde alışılmadık terfîler ile kısa zamanda yeniceri ocağının en yuksek rutbelerinden biri olan hasekibaşılığına kadar geldi. Zira onun seferlerde gosterdiği îmar ve inşÃ‚daki muvaffakıyeti, ordunun zaferini temin eden en buyuk muessirlerden biriydi.

13 GUNDE KOPRU İNŞA ETTİ

KÂnûnî ’nin Boğdan seferinde Prut Nehri uzerine on uc gun gibi kısa bir zamanda mukemmel bir kopru inşÃ‚ etmişti. Ancak bir kısım devlet adamlarının, bu koprunun duşman eline gecmemesi icin oraya bir de kale yapılması teklîfini, ordunun kuvve-i mÂneviyyesine menfî bir sû­ret­te tesir edeceği duşuncesiyle kabul etmedi. Buyuk Sultan KÂnûnî de bu fikri beğendi ve:

“–Unutmamak îcÂb eder ki, muslumanlar ta­rihte ilk defa Avrupa kıtasına cıktıklarında kendilerini Cebel-i TÂrık ’tan gecirmiş olan gemileri yakmışlardı. Bu kararlılığı bizim de gostermemiz lÂzımdır. Bizler buraya kale yapmakla askere darlandığı anda kacması icin bir girizgÂh mı yapacağız?” diyerek Sinan ’ı takdîr etti.

HÂSSA SERMİMARLIĞININ KAPILARI ACILDI

Onun dehÂsını:

“Ehl-i hunerin kadrini bilmek de hunerdir!” vasfına sahip bir sanatkÂr firÂsetiyle keşfetmiş bulunan KÂnûnî, bir Âzerî Turku olan mîmarbaşı Acem Ali ’nin vefÂtı uzerine, “hÂssa sermîmarlığı”na Sinan ’ı tÂyin etti.

İşte bundan sonra Osmanlı mîmÂrîsi icin Âdeta ilÂhî bir lûtuf tecellîsi hÂlinde cihÂna cil cil kubbelerin serpildiği bir hÂrikalar devri başladı. Koca Sinan ’ın;

“–Boylesi gorulmemiş olsun!..” duşuncesiyle inşÃ‚ ettiği o muhteşem eserler, ardarda sıralandı ve gercekten de o gune kadar gorulmemiş nice eserler meydana geldi.

Kaynak: Osman Nuri Topbaş / Osmanlı, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan