Hutbede okunan dualara amin denir mi? Hutbe esnasında nelere dikkat etmeliyiz? Hutbenin onemi nedir? Dr. Oğr. Uyesi Ahmet Hamdi Yıldırım anlatıyor...

Eskiden beri hutbede dua var. Fakat bu dualar arapca yapıldığı icin halkımızda Arapca bilmediği icin amin demiyordu ama dua yapılıyor. Zaten hutbenin bir parcası da duadır. Oncelikle şunu ifade etmek lazım ki hutbe namaz gibidir Hanefi mezhebi acısından. Binalialeyh hatip efendi hutbeye cıkmak uzere adımını attığı andan itibaren cemaat namaz halindedir. Şu kadar varki namazdaki kadar ricit bir yani bir oturma şekli yoktur. Rahat oturabilirsiniz, bağdaş kurabilirsiniz.

Efendim ama nasıl namazda konuşmak yasaksa, hutbede de konuşmak yasaktır. Hatta konuşan bir kimseye sus deseniz, hutbenin şartını ihlal etmiş olursunuz. Efendimiz (s.a.v) eskiden biliyorsunuz Hz. Peygamber Efendimiz doneminde mescit cakıl doşeli, kum doşeli. “O cakıllarla oynayan bir kimse boşa cıkmıştır yani namazı boşa gitmiştir, namazının sevabını kaybetmiştir.” buyurmaktadır. pur dikkat hatip efendiyi dinlemek ile mukellefiz. Dinlerken de namazdaki gibi sukût etmekle mukellefiz, memuruz, gorevliyiz. Nasıl namazdayken biri dua ettiğinde ona “Amin” demiyor isek, namazda iken dışardan biri bir şey soylediğinde ona tepki veremiyor isek hutbede iken de aynen namazdaki halimizi surdurmemiz gerekiyor.

Bundan sebeple Hanefi mezhebinde hutbeye cıktığında imam efendi selam vermez. Cunku selam verdiğinde cemaatin “Aleykumselam” demesi gerekir. Fakat Şafii mezhebinde selam verir. Onun icin Hambeli mezhebinde selam verir. Umreye gittiğimizde, hacca gittiğimizde orda Cuma namazını kıldığımızda hatip efendi hutbeye cıkar cıkmaz ilk yaptığı şey selam verir ve cemaatte selam verir.

Hanefi mezhebinde diyalog şeklinde değildir hutbe. Monologdur. Adı uzerinde bir hutbe irad edilir. Orada karşılıklı bir konuşma yoktur. Duasını da yapar ama duaya “Amin” demez. Efendimiz (s.a.v) ismi zikredildiğinde cemaat – sallallahu aleyhi ve sellem - icinden der. Dışından demez.

Bu yonuyle de eğer imam efendi hutbede dua ederse cemaat icinden “Amin” demelidir. Dışından “Amin” demesi doğru değildir. Bu yuzden de imam efendilerin boyle cevap doğrucu cumle kurmaları, mesela “Hepiniz bayramını tebrik ediyorum, Allah (c.c) razı olsun.” gibi tumunden “Amin” demeyi gerektireceği icin boyle bir cumleyi kurmaması daha uygundur.

Cemaatin her ne olursa olsun hatiple bir etkileşime girmesi doğru değildir. Hatip ne derse desin cemaat sukût halinde dinlemek durumundadır.

Bir başka mesele de hutbenin cok uzun olması doğru değildir. Efendimiz (s.a.v) buyurur ki: “Hutbenin kısa, namazın uzun olması gerekir.” yani işin fıkhı bunu gerektirir. Namazın uzun olması, hutbenin kısa olması makbuldur.
İslam ve İhsan