Fıkıh mezheplerinin oluşumunda siyasetin etkisi var mıdır? Mezheplerin ortaya cıkış sebepleri nelerdir? Dr. Ahmet Hamdi Yıldırım acıklıyor.
FIKHİ MEZHEPLER NASIL ORTAYA CIKMIŞTIR? Mezhep, dînî bir hukum vermenin kÂidesi, cercevesi ve sistemini ifade eder.
Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- Efendimiz henuz hayattayken, ashÂb-ı kirÂm karşılaştığı problemleri kendisine arz ediyorlar ve O ’ndan meselenin cozumunu oğreniyorlardı. Bu sebeple o donem icin, bugunku mÂnÂda mezheplerden soz etmek doğru değildir. LÂkin bunun yanında ashÂb-ı kirÂm arasında Kur ’Ân ve Sunnet ’ten hukum cıkarma ehliyetine sahip zÂtlar da vardı.
TÂbiîn devrinde ictihad faaliyetleri artarak devam etti. Onlardan sonra da aralarında dort mezhep imamının bulunduğu nesil geldi. Bunlar, TÂbiîn Âlimlerinin elinde yetişerek, SahÂbe ve TÂbiîn ’in fıkhının uzerine kendi elde ettikleri bilgileri de ilÂve ettiler. Boylece gerek SahÂbe, gerek TÂbiîn, gerekse Tebe-i TÂbiîn ’in fetvaları arasında, yukarıda zikredilen sebepler cercevesinde farklı hukumler ortaya cıktı. Neticede Muslumanlar kendi bolgelerinde yaşayan imamın fetvalarını bildiklerinden, onu tercih ederek ona gore amel ettiler. İşte bu tercih ve taraftarlık sebebiyle, zamanla “gidilen yol” mÂnÂsına gelen mezhepler teşekkul etmiş oldu.
Butun ehl-i sunnet mezhepleri, İslÂm ’ın kesin emirlerinde ve icm ile kabul edilen fıkıh konu­larında muttefiktir. İhtilÂf, akılla hÂlledile­bilecek ve hakkında kat ’î nass yani Âyet ve hadis bulunmayan cuz ’i meselelerdedir.
Kaynak: Osman Nûri Topbaş, 40 Soru 40 Cevap, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan