İslam ’da boşanmadan sonra cocukların velayeti kime verilir? Dr. Ahmet Hamdi Yıldırım acıklıyor.
BOŞANMADAN SONRA COCUKLARIN VELAYETİ KİME VERİLİR? Cocuğun doğumdan itibaren beslenmesini, bakım ve temizliğini belli bir sureye kadar en iyi bir bicimde annesi yerine getireceğinden velayet hakkı oncelikle anneye tanınmıştır. Annenin şefkat, merhamet ve bu işlere donuk fıtrî becerisinin bulunması da bunu gerektirmektedir. (İbn Hazm, el-MuhallÂ, X, 323; MergınÂnî, el-HidÂye, III, 366; İbn KudÂme, el-Muğnî, XI, 412-413; Şirbînî, Muğni ’l-muhtÂc, III, 592)
Bir kadın Hz. Peygambere (s.a.s.) gelerek, “Ey Allah ’ın Elcisi! Şu benim oğlumdur. Karnım ona yuva, goğsum pınar, kucağım da sıcak bir kundak oldu. Şimdi ise babası beni boşadı ve cocuğu benden cekip almak istiyor.” biciminde şikÂyette bulununca Resul-i Ekrem; “Başkası ile evlenmediğin surece onun uzerinde once sen hak sahibisin.” (Ahmed b. Hanbel, el-Musned, II, 182; Ebu DÂvûd, TalÂk, 35) buyurmuştur.
Hz. Ebubekir de (r.a.) bir babaya; “Annesinin okşaması, kucağına alması ve kokusu, cocuk acısından senin yanında kalmasından daha hayırlıdır. Sonra cocuk buyuyunce secimini yapar.” (AbdurrazzÂk, el-MûsÂnnef, VII, 154) demiştir.
Cocuğun bakım ve terbiyesi sorumluluğu kendisine verilen kişinin akıllı, ergin, bu işi yapabilecek gucte ve cocuğu hayat, sağlık ve ahlakî bakımdan koruma konusunda guvenilir olması gerekir.
Hem kadın hem erkekte aranan bu ortak nitelikler yanında sadece kadında ve sadece erkekte aranan başka şartlar da vardır. Erkeğin Musluman olması, bakacağı cocuk kız ise ona mahrem olması; kadının cocuğa yabancı yani mahrem olmayan biriyle evli olmaması bu tur ozel şartlardandır (Sahnûn, el-Mudevvene, II, 258 vd.; Şirbînî, Muğni ’l-muhtÂc, III, 593-594; ŞevkÂnî, Neylu ’l-evtÂr, VII, 397 vd.; Bilmen, KÂmus, II, 432).
Cocuğun bakımı ve yetiştirilmesinin (hadane) suresi cocuğun buna olan ihtiyacı ile orantılıdır. Hukukcular bunu, cocuğun kendi başına yemek yiyip giyinebileceği yaşa ulaşmasını olcu alarak belirlemişlerdir. Buna gore erkek cocukta yedi-dokuz; kız cocukta dokuz-on bir yaşlarında hadane suresi sona erer.
MÂlikîlere gore bu muddet, erkek cocukta ergenlik cağına, kız cocukta ise evlenmesine kadar uzamaktadır (Sahnûn, el-Mudevvene, II, 258-259).
Sure sona erince cocuğun sorumluluğu, hukukcuların coğunluğuna gore babaya intikal ederken; ŞÃ‚fiî ve Hanbelîler kararın cocuk tarafından verileceğini, anne-babasından hangisini secerse onun yanında kalacağını soylemişlerdir. (İbn KudÂme, el-Muğnî, XI, 414-415; Şirbînî, Muğni ’l-muhtÂc, III, 598) Hz. Peygamberin (s.a.s.), anne-babası boşanmış bir erkek cocuğu, onlardan hangisini sececeği konusunda muhayyer bırakması (Ebu DÂvûd, TalÂk 35; Tirmizî, AhkÂm 21; NesÂî, TalÂk 52) ve Hz. Ebubekir ’in yukarıdaki sozu, naklettiğimiz sozu, bu son goruşu teyit etmektedir.
Kaynak: Diyanet
İslam ve İhsan