Dr. Ahmet Hamdi Yıldırım “Kadının ziynet eşyasını kullanması ve mehri hakkında bilgi verir misiniz?” sorusunu cevaplıyor.
ZİYNET EŞYALARININ ZEKATI Altın veya gumuşten yapılmış sus takımları, tablo, kap, kaşık, catal ve benzerleri icin nisap miktarına ulaşınca zekÂt gerekir. Cunku altın ile gumuş buyuyen mallar olup, bunlar yaratılış olarak ticaret icin hazırlanmıştır. Ayrıca bunların ozunde satış bedeli olma (semen) niteliği vardır. Bu yuzden ister kulce, ister dokum, isterse insanlar icin sus eşyası olarak elde bulunsun, sahibi bunların zekÂtını vermekle yukumlu bulunur.
Zînet altınlara zekÂtın gerekli oluşu şu hadise dayanır: Amr İbn Şuayb babası yolu ile dedesinden şunu nakletmiştir:
“Yemen ’li bir kadın kızı ile birlikte Hz. Peygamber ’in yanına geldi, kızının kolunda iki tane altın bilezik vardı. Hz. Peygamber ile bu kadın arasında şu konuşma gecti:
Allah ’ın Elcisi sordu:
- Bunların zekÂtını veriyor musun?
- Hayır.
- Kıyamet gununde Yuce Allah ’ın bu iki bileziği senin koluna ateşten bilezik olarak takmasını ister misin?
Bunun uzerine kadın, bilezikleri kızının kolundan cıkarıp Allah Elcisi ’nin onune bıraktı ve şoyle dedi: “Bilezikler Allah ve Rasûlu ’ne aittir.”[1]
Hanefîlere gore altın ve gumuşten yapılan sus eşyaları zekÂta tÂbidir. Mesel altın ve gumuşten yapılmış bilezik, kolye, gerdanlık, bileklik, kupe gibi kadın sus eşyası nisaba ulaşır ve uzerinden de bir yıl gecmiş bulunursa, o gunku altın veya gumuş fiyatları ile değeri bulunur ve kırkta bir zekÂt verilir.
İmam ŞÃ‚fiî, MÂlik ve Ahmed İbn Hanbel ’e gore ise mubah olan kadın sus eşyası zekÂta tÂbi değildir. Ancak ŞÃ‚fiîlere gore, kadın sus eşyasında israfa kacarsa, mesel 200 miskal (yaklaşık 800 gr. altın) ağırlığında sus eşyası bulundurursa zekÂtını vermesi gerekir.[2]
Abdullah İbn Omer ’in kızlarına ve cariyelerine taktığı zînet eşyasından zekÂt vermediği rivayet edilmiştir.[3] Ancak ticaret veya ihtiyac zamanı icin elde tutulan zînet eşyasına ise zekÂt gerekir. Burada kıymet değil ağırlık esas alınır.[4]
Kadınlara ait sus eşyasına zekÂtın gerekip gerekmediği konusunda goruş ayrılığına duşen mezhep imamları, aşağıdaki iki konuda goruş birliği icindedir:
a) Altın ve gumuş dışında yakut, inci, zumrut, elmas gibi değerli madenlerden yapılmış butun sus eşyaları zekÂta tÂbi değildir.
b) Erkekler tarafından kullanılan veya dince kullanılması caiz gorulmeyen altın-gumuş butun sus eşyası zekÂta tÂbidir.[5]
Ebû Hanîfe ile Ebû Yûsuf ’a gore, altın ve gumuşten yapılan zînet eşyasına veya ibrik, tablo, kaşık, catal gibi ev eşyasına nisap miktarına ulaşınca kendi cinslerinden zekÂt verilecekse sanat değerlerine bakılmaksızın tartıları esas alınır. İmam Zufer ’e gore kıymetlerine, İmam Muhammed ’e gore ise yoksulun lehine olana itibar edilir. Fakat bu zekÂt kendi cinslerinden olmayan bir mal ile odenecekse bu takdirde tartılarına değil, kıymetlerine gore işlem yapılır.
Dipnotlar:
[1] NesÂî, ZekÂt, 69; Ebû DÂvud, Sunen, I, 358. Bu hadis zayıftır. [2] Şirbinî, age, I, 390 vd; ŞirÂzî,age, I, 158 vd. [3] MÂlik, Mudevvene, I, 8, II, 22, 53. [4] İbn KudÂme, age, III, 9-17. [5] ŞÃ‚fiî, Umm, II, 36; Kurtubî, CÂmi ’, II, 136.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Donduren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan