Hemen herkesin sofrasında vişne receli bulunmuştur. Cilekli pasta, kola, gazoz, vişne suyu, dondurma, kırmızı renkli sakızlar, cikolatalar, vesaire… Bunlar, hemen her gun tukettiğimiz gıdalar... Bu urunlerin coğunun; hic bilmediğimiz ortak bir ozelliği var: Bocek kanından uretilen bir katkı maddesi icermeleri. Karmin; Cochineal adlı boceğin kanı da dahil tum vucudundan elde edilen bir katkı maddesi. Bazı ilahiyatcıların domuz eti kadar haram olduğunu belirttiği bir katkı maddesi.Haber: Furkan Hasdemir / Video: Veli Yasin Tabak
ETİKETİNDE “E120” YAZIYORSA BOCEK YİYECEĞİNİZİ BİLİN
Karminik Asit adlı katkı maddesi, kaktusleri mesken edinmiş bir bocek turunden elde ediliyor. Karmin boceği, kaktus bitkisine kene gibi yapışarak hayatını surdurur. Meksika ’da bu iş icin ozel Karmin tarlaları kurulmakta, bocek ve larvaları ureticilerce toplanarak gıdalarımıza katılmak uzere toplanmakta...
Karmin boceğinin vucut ve yumurtalarından elde edilen ‘Karminik asit ’in, Avrupa Birliği EC kod sistemindeki karşılığı E120. Gıda endustrisinin kırmızı renklendirici olarak kullandığı bu boceğin kanı, bedeni ve larvaları saf renklendirici (E120i) ve ham ekstrakt (E120ii) şeklinde pazarlanmakta.
BİR KİLO KARMİN İCİN 160 BİN BOCEK Karminik Asit ’in uretimi sırasında, bocekler, kurutulduktan sonra iki şekilde olduruluyor; sıcak suya daldırılarak yahut buhara maruz bırakılarak.
Uretimdeki metot farklılıkları veya boceğin farklı turleri, kırmızı, mor ve pembe renk tonlarının oluşmasına neden oluyor. Bir kilo boya elde etmek icin, 150-160 bin bocek gerekiyor.
COCUĞUNUZA BOCEK YEDİRİR MİSİNİZ?
Karminik asit yapımında kullanılan bocek: Koşineal
Karminik Asit adlı katkı maddesi; gıda, ilac, tekstil ve boya sanayi gibi bircok endustride kullanılmakta. Dondurma, sakız, sut urunleri, pasta ve kekler, şekerler, jelÂtinli tatlılar, cikolatalar, soslar, salam ve sosisler, recel ve marmelatlar, kola ve gazozlar, vişne suyu gibi cok sayıda yiyecek ve iceceğin yanı sıra; evlerimizin duvar boyalarında ve halısında, uzerimizdeki yahut bir cilt bakım urunlerinde, ruj, pudra ve allıklarda, merhemler ve kozmetik urunleri ile deterjanlarda da karşımıza cıkabilmekte.
HİPERAKTİVİTE, ASTIM, EGZAMA, UYKUSUZLUĞA YOL ACIYOR Alanında oldukca sabıkalı olan Amerikan İlac ve Gıda Dairesi FDA, hemen her turlu katkı maddesini guvenli bulduğu gibi Karmin ’i de guvenli bulmakta. AB orgutu olan EFSA ise Karmin ’e karşı alerjik reaksiyonlarda artış olduğunu duyurdu.
İngiliz Gıda Standartları Ajansı FSA (Foods Standard Agency); astım ve alerjik reaksiyonlara neden olduğunu, bazı insanlarda da alerjik reaksiyonların en şiddetlisi olan ‘anafilaktik şok ’a yol actığını rapor ediyor.

Michigan Universitesi ’nden Dr. Baldwin başkanlığındaki bir heyet, Karmin ’in anafilaksi olarak bilinen ciddi bir alerjik reaksiyona neden olabileceğini ispatladı. CSPI bu reaksiyon tedavisinin hastanede yatarak yapılması gerektiğini soyluyor.
Corinne Geuget, Additifs Alimentaires adlı eserinde, Karmin ’in neden olduğu riskleri şu şekilde sıralıyor: “Hiperaktivite, astım, egzama ve uykusuzluğa neden olduğu kanıtlanmıştır. Karsinojenik (yani kanser gelişmesine yol acma) ve mutajenik (mutasyona neden olma veyahut da insan bedeninde biyolojik değişim)e neden olabilir. Ureme sistemi ve metabolizma uzerindeki uzun vadeli yan etkileri konusunda henuz bir araştırma yapılmamıştır.”
Yaygın sonuc ise; ozellikle cocuklar başta olmak uzere bazı kişilerde hiperaktivite artışına neden oluyor. Bircok batılı kaynak; Muslumanlar, Museviler ve vejetaryenlerin sakınmalarını onerirken, bizdeki bazı ilahiyatcılarda birbirlerinden farklı duşunuyor.
Karmin alternatifi var mı? Bocekten elde edilen renk pingmentinin en iyi ve en sağlıklı alternatifi; uzum kabuğu.
(kemalozer.com/ Bugun Kac Bocek Yediniz?)
KURAN ’A GORE HARAM Karmin ’in dinen caiz olup olmadığı din adamları tarafından tartışılan bir konu. MÂide Suresi 3.ayette Cenab-ı Hak acık ve net bir şekilde, “Kan yemek Muslumanlara haram kılınmıştır” buyuruyor. Lakin bazı din adamları, Karmin iceren maddelerin haram olmadığını soyluyor.

Bu tezi savunanlar, uretim esnasında, boceğin kanının kullanılmadığı yahut kurutulma gibi işlemlerle kanın bazı mezheplere gore haram olma ozelliğini yitirdiği ’ goruşunu gerekce olarak gosteriyorlar.
Mesela, Prof. Dr. Faruk Beşer, bircok urunde renklendirici ve tatlandırıcı olarak kullanılan Karmin maddesinin, İslam'a gore doğrudan doğruya haram denilemeyeceğini belirtip; “Hanefi kurallarına gore 'mekruh' yani hoş olmayan, olmaması gereken. Yani kullanmak sakıncalıdır” diyor.
BİRCOK BATILI KAYNAKTA KARMİN ’İN KAN İCERDİĞİ YAZIYOR
Lakin bu konuda araştırma yapan mutehassıslar, bocekten katkı maddesine donuşum suresinde, Koşineal ismiyle de adlandırılan boceğin kanının kullanılmamasının imkÂnsız olduğunu belirtiriyor.
Bu hususta uzun suren bir araştırma yapan ve “Yediklerimizin İcinde Ne Var?” adlı kitabında Karminik asit konusuna yer veren Gıda Hareketi Başkanı Kemal Ozer, Konu ile ilgili bir makalesinde: “Bilgilerimi tazelemek icin yaptığım literatur taramasında, bircok batılı kaynağın, bu boceğin (bocekten elde edilen maddenin) kan icerdiğini ozellikle belirttiğini bir kez daha gordum.” Diyor.
Din Âlimi Rıfat Oral Hoca ise, ‘bocek yemek; Maliki mezhebine gore caiz, fakat Hanefi, Şafii ve Hambeli mezheplerine gore ise caiz değil ’ diyor. Bocek kan iceriyor ve sağlık acısından sakıncalı ise helÂl denilemeyeceğini de sozlerine ekliyor.
Dr. Ahmet Hamdi Yıldırım ’a, “Hayvan kanının aktarıldığı gıda helal midir haram mıdır?” diye sorduk. İşte cevabı:

KARMİN İLE DOMUZ YEMEK ARASINDA FARK VAR MI?
Gıda Guvenliği Hareketi Derneği Başkanı Kemal Ozer ’e sorduk;
Karmin boceğinin kanından yapılan "Karminik asit" adlı gıda katkı maddesi, bugun, dondurmadan sakıza, sut urunlerinden salam ve sosise kadar bircok yerde kullanılıyor ve bolca tuketiliyor. Kur'an'da, domuz eti yemenin haram oluşu kadar kan tuketmek de haram kılınmıştır. Bu minvalde domuz eti yemek ile 'karminik asit' kullanılan urunleri tuketmek arasında bir fark var mı? Bu husustaki yorumlarınız nelerdir?
Bu durumda Karmin maddesi elde edilirken, boceğin kanı olup olmadığı onemli. Bu boceği yemenin caiz olup olmadığı sorularına cevap uretmek gerekir. Ben fıkıhcı değilim ve bu hususta sorununda doğru muhatabı değilim. Ancak bu madde, bir minik canlının kanı da dÂhil tum bedeninden elde ediliyor.
TABAĞINIZA BOCEK KOYSALARDI YER MİYDİNİZ? Şimdi insanlar kendine şu soruyu sormalılar; “Bu bocek tabağıma konulsaydı yer miydim?” Cevapları evet ise soruyu bu konuda bilgili bir Âlime sorsunlar. “Hayır yemem” diyorlar ve cevaplarında da samimi iseler bu bocekten elde edilmiş tozu da yememeleri gerekir.

GİMDES KARMİNLİ GIDALARA HELAL SERTİFİKASI VERMİYOR
Helal gıda sertifikası veren kurumlardan biri olan GİMDES, resmi web sitesinde şu acıklamayı yapıyor;
“Gimdes ’in Gıdalarda İzin Vermediği Uc Katkı Maddesi
Sucuk, salam, sosis gibi et urunlerinde; patates, mısır cipsi, hazır corba, bulyon gibi urunlerde kullanılan; Sodyum nitrit ve nitrat, monosodyum glutamat (MSG) ve karmin katkı maddeleri”
YILDA EN AZ 500 GR. BOCEK YEDİRİYORLAR BİZE Hollanda ’da Wageningen Universitesi ’nden Entomoloji Profesoru Marcel Dicke, gecen yıl yaptığı acıklamasında işlenmiş gıda tuketen herkesin bir miktar bocek yediğini de anlatıyor: “Dunyanın herhangi bir yerinde işlenmiş besin maddesi tuketenler zaten bocek yemiş oluyorlar. Bunun miktarı da yılda yaklaşık 500 gram. Domates sosu, fıstık ezmesi ya da ekmek gibi işlenmiş tum gıdalarda bocek vardır”

KARMİN ’İN TARİHİ Karmin, zaten daha once, Orta ve Kuzey Amerika'daki Aztek ve Maya aşiretleri tarafından boya maddesi olarak kullanılıyordu. Karmin, altın ile kıyaslanabilecek kadar değerli bir ticari maldı. Şehirler Koşineal cantalarını Tenochtitlán'ın başkentine gonderirler ve boylece imparatorluğun yıllık gelirine katkıda bulunurlardı. Orta Amerika'nın İspanyol fatihleri, boyanın değerli olduğunu gorunce, Avrupa'da o zaman kullanılan boyalardan daha iyi boya maddesi uretmeye başladılar.
KARDİNALLERİN ELBİSELERİ KARMİN İLE BOYANDI Uretilen bu boya Avrupa'da daha cok populer oldu ve genel olarak kozmetik, tekstil ve az miktarda gıdalarda kullanılmaya başlandı. Romalı Katolik Kardinallerin elbiseleri Karmin ile boyandı. Aynı zamanda İngiliz askerlerinin ceketleri de bu boya ile boyatıldı.
Karmin, Londra ve Amsterdam Ticari Mal Değiştirme Merkezi'nde duzenli olarak ticaret edilen ve fiyatı yuksek olan bir urundu. Bircok Avrupalı onun nereden geldiğini bilmiyordu. Amerikalı somurgeciler, Karmin boyasını Meksika'dan direkt olarak getirmek yerine, Avrupa'dan satın alırlardı. 19. yuzyılda, bocekler Kanarya Adaları tarafından ithal edildi ve buyuk oranlarda uretimleri yapıldı; Boylece Meksika tekeli sona erdi.
1868'de Kanarya Adaları altı milyon pound (yaklaşık 420.000.000.000 bocek) ihrac etti. Tekstil boya maddesi olarak kullanılmasının yanı sıra Karmin, gıdalarda da yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Kek, biskuvi, icecekler, recel, dondurma, sucuk, borek, kurutulmuş balık, yoğurt, elma şarabı, maraska kirazı ve domates urunleri Karmin ile parlatıldı. sakız, hap ve oksuruk pastili olarak da kullanıldı. (en.wikipedia.org/wiki/Cochineal)

Hasılı, şu soruları sormakta yarar var; Tabağınıza bir bocek konulsa bunu yer miydiniz? “Bunu yeme sakıncalı” diyenlere “Bunlar onemsiz şeyler takılmamak lazım” deyip afiyetle ağzınıza goturur muydunuz? Ve madem ki kan tuketmek de domuz eti yemek kadar haramdır, ve Karminik asit recelden, salama, sakızdan, dondurmaya kullanılmakta. Oyleyse Domuz etini yememe de gosterdiğimiz hassasiyeti, vişne recelinde, cilekli dondurmada vesair E120 kodlu Karminik asit iceren gıdalarda da gosterebiliyor musunuz?
İslam ve İhsan