Peygamber (s.a.v.) Efendimiz nasıl mujde verir ve tebrik ederdi? Hayırlı işler sebebiyle mujdeleme ve tebrik etme ile ilgili ayet ve hadisler.Hayırlı işler vesilesiyle mujdeleme ve tebrik etme hakkında ayet ve hadis-i şerifler.
MUJDE İLE İLGİLİ AYETLER “Dinleyip de sozun en guzeline uyan kullarımı mujdele!.” (Zumer sûresi, 17–18)
Allah TeÂl ’nın bu Âyet-i kerîmede mu ’minleri mujdelemesini istediği zÂt, Resûlullah Efendimiz ’dir. Allah TeÂl Resûlu ’nden başlıca iki ozelliği olanları mujdelemesini istemektedir. Bu iyi insanlar, Hakk ’ı tanımayan ve doğru yoldan uzaklaşan kimselerin arkasından gitmeyen ve ceşitli sozleri dinleyip onların en guzeline uyanlardır. Dinlenecek ve benimsenecek sozlerin en guzeli şuphesiz Kur ’Ân-ı Kerîm ’dir; sonra Hz. Peygamber ’in hadisleri, daha sonra da İslÂm buyuklerinin sozleri gelir. Bunları dinleyip değerlendiren, sonra da en guzel sozun gosterdiği yolu tutanlar, Allah ’ın sayısız nimetleriyle mujdelenmeyi hak edeceklerdir.
“Rableri onları, kendisinden bir rahmet, sonsuz hoşnutluk ve icinde kendileri icin tukenmez nimetler bulunan cennetlerle mujdeler.” (Tevbe sûresi, 21)
Kendilerine CenÂb-ı Hakk ’ın merhamet ettiği, onlardan hoşnut olduğu, bu sebeple de kendilerine icinde tukenmez nimetler bulunan cenneti ikram ettiği o mujdelenecek bahtiyarlar, bir onceki Âyette belirtildiğine gore, “iman edip hicret edenler ve Allah yolunda mallarıyla, canlarıyla cihad edenler”dir. Allah ’ın dinine sahip cıkan ve bu uğurda sıkıntıya katlanan kimseler, her mu ’minin sahip olmayı hayal ettiği en ustun şeyleri elde edeceklerdir. Bu en ustun ve en değerli şeyler Allah ’ın rahmeti, hoşnutluğu ve icinden hic cıkılmayacak olan tukenmez nimetlerle dolu cennetlerdir.
“Size vaad olunan cennetle sevinin!” (Fussilet sûresi, 30)
Âyetin tamamı şoyledir: “Rabbimiz Allah ’tır, deyip de, ondan sonra her işinde doğruluktan ayrılmayanlara gelince, onlara melekler gelir: Korkmayın, uzulmeyin, size vaad olunan cennetle sevinin! derler.”
Allah ’a gonulden inanan ve hicbir zaman doğruluktan ayrılmayan kimseler olecekleri zaman melekler yanlarına gelecek ve onları “Korkmayın, uzulmeyin, size va ’d olunan cennetle sevinin! diye mujdeleyeceklerdir.
“Biz de onu, yumuşak huylu bir oğlanla mujdeledik.” (SÂffÂt sûresi, 101)
İyi huylu ve uslu bir oğlu olacağı kendisine mujdelenen zÂt, bir sonraki Âyette adını acıkca goreceğimiz Hz. İbrahim ’dir.
“Andolsun ki elcilerimiz İbrÂhim ’e mujde getirdiler.” (Hûd sûresi, 69)
Allah TeÂl ’nın elcilerinin, yani CebrÂil, İsrÂfil ve MîkÂil ’in Hz. İbrÂhim ’e getirdiği mujde, bir onceki Âyette sozu edilen iyi huylu bir oğlandır. Bu oğlanın Hz. İshÂk olduğu bir sonraki Âyette gorulecektir.
“İbrÂhim ’in karısı da ayakta durmuş dinliyordu; bu sozleri duyunca guldu. Ona da İshÂk ’ı, İshÂk ’ın ardından da Ya`kûb ’u mujdeledik.” (Hûd sûresi, 71)
Bir onceki “Misafire İkram Etmek” bahsinin giriş kısmında ZÂriyÂt sûresi ’nin 24-27. Âyetleri acıklanırken bu konuya temas edilmişti. Lût kavmini helÂk etmeye giden meleklerin once İbrÂhim aleyhisselÂm ’a uğradıkları, onların melek olduğunu bilmeyen Hz. İbrÂhim ’in hemen bir dana kesip kızarttığı, misafirlerin bunu yemediklerini gorunce korkuya kapıldığı, bunun uzerine meleklerin kendilerini tanıttıkları belirtilmişti.
İşte bu esnada Hz. İbrÂhim ’in hanımı SÂre, misafirlere hizmet icin ayakta durmuş bekliyor ve konuşmaları dinliyordu. Kendileri icin yemek hazırladıkları misafirlerinin melek olduğunu oğrenince, Âyet-i kerîmede belirtildiği uzere gulmeye başladı. Melekler de ona İshÂk ’ı dunyaya getireceğini, daha sonraları da torunu Ya`kub ’un doğacağını mujdelediler. O tarihte Hz. İbrÂhim, mufessirlerin belirttiğine gore 120, karısı SÂre de 90 yaşındaydı. Âyet-i kerîmenin devamında belirtildiği uzere SÂre bu mujdeye şaştı ve:
“Olacak şey değil! Ben bir kocakarı, kocam da bir ihtiyar iken cocuk mu doğuracağım? Bu gercekten şaşılacak bir şey! dedi.” Melekler de ona, bunun Allah TeÂl ’nın rahmet ve bereketiyle mumkun olacağını soylediler.
“Zekeriyy mÂbedde durmuş namaz kılarken melekler ona: “Allah seni Yahy ile mujdeliyor” diye seslendiler.” (Âl-i İmrÂn sûresi, 39)
Onceki Âyet-i kerîmelerde Allah TeÂl ’nın Hz. İbrÂhim ile karısını, doğacak cocuklarını mujdeleyerek sevindirdiğini gorduğumuz gibi, bu Âyet-i kerîmede de Zekeriyy aleyhisselÂm ’ı aynı şekilde sevindirdiğini gormekteyiz. Zira Hz. Zekeriyy Rabbine dua ederek hayırlı bir cocuk istemişti. O da bu sevgili kuluna yakında Yahy adında bir oğlu doğacağını, ustelik onun peygamber olacağını mujdeleyerek bahtiyar etmişti.
“Melekler demişlerdi ki: Ey Meryem! Allah sana kendisinden bir kelimeyi mujdeliyor. Adı Mesîh (Meryem oğlu Îsa) ’dır.” (Âl-i İmrÂn sûresi, 45)
Âyet-i kerîmenin devamında, mubarek anlamındaki Mesîh lakabıyla anılacak olan Îs ’nın dunyada da, Âhirette de itibarlı ve Allah ’ın kendisine yakın kıldığı kimselerden olacağı, beşikte iken konuşacağı, yetişkinlik cağına gelince kendisine peygamberlik verileceği belirtilmekte ve boylece Hz. Meryem sevindirilmektedir.
Âyet-i kerîmede Hz. Îs ’dan soz edilirken Allah ’tan bir kelime veya Allah ’ın kelimesi denmesinin sebebi şudur: Allah TeÂl onu, babasız olarak mûcizevî bir doğumla dunyaya getirmek istemiş, Hz. Îs ’ya “ol!” kelimesini soyler soylemez o da anasının rahminde vucut bulmuştur. Bu sebeple Hz. Îs ’ya Allah ’ın kelimesi denir.
MUJDE İLE İLGİLİ HADİSLER Hz. Hatice Annemizin Cennetle Mujdelenmesi Ebû İbrÂhim veya Ebû Muhammed yahut Ebû MuÂviye Abdullah İbni Ebû Evf radıyallahu anhum şoyle dedi:
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem Hatice radıyallahu anh ’yı cennette, icinde hicbir gurultunun duyulmayıp hicbir yorgunluğun hissedilmeyeceği, inciden yapılmış bir koşkle mujdeledi. (BuhÂrî, Umre 11, MenÂkıbu ’l-ensÂr 20, NikÂh 108, Edeb 23, Tevhîd 32, 35; Muslim, FezÂilu ’s-sahÂbe, 71-74. Ayrıca bk. Tirmizî, MenÂkıb 61; İbni MÂce, NikÂh 56)
Hadisi Nasıl Anlamalıyız? Konumuzun başındaki sekiz Âyet, Allah TeÂl ’nın ceşitli vesilelerle kullarını mujdelemekten memnun olduğunu ortaya koymaktadır. Bu hadîs-i şerîfin yukarıda gosterilen diğer rivayetlerinden oğrendiğimize gore, Resûlullah Efendimiz ’e CebrÂil aleyhisselÂm ’ı gonderen, vefalı eşi Hz. Hatice ’yi cennetle mujdelemesini emreden yine Allah TeÂl ’dır.
Hz. Hatice annemiz Allah ’ın Resûlu ’ne, ona kimsenin inanmadığı bir zamanda inanmış, dÂvasının hak olduğunu soyleyerek ona guc vermiş, hicbir desteğinin bulunmadığı bir sırada malını, mulkunu İslÂm uğrunda harcamaktan cekinmemiş, İslÂmiyet ’ten once on beş, İslÂmiyet ’ten sonra da on yıl olmak uzere tam 25 yıl sureyle sevgili ve vefalı hayat arkadaşının en buyuk destekcisi olmuştu. Allah TeÂl da vahiy meleğini gondererek onu cennette nÂil olacağı nice nimetlerden biriyle mujdelemiş ve kendisini sevindirmişti.
TaberÂnî ’deki rivayete gore, Resûl-i Ekrem Efendimiz Hz. Hatice ’ye Allah TeÂl ’nın selÂmını tebliğ edince, İslÂmî edebin inceliklerini iyi bilen bu buyuk insan, “SelÂm O ’dur ve selÂm O ’ndandır. CebrÂil ’e de selÂm olsun” diyerek Allah ’ın selÂmını almıştı.
Burada olduğu gibi, aşağıda gelecek hadislerde de hem Allah TeÂl ’nın hem de Resûlu ’nun mujde verilmeye lÂyık kimseleri ceşitli vesilelerle sevindirdikleri gorulecektir. Bizim bundan alacağımız ders şudur: Muslumanların yapmakta oldukları guzel işleri daha fazla bir şevk ve heyecanla yapmalarını sağlamak ve kendilerine verilecek mujdelerle yaşama sevinclerini artırmak guzel bir davranıştır. Elinde boyle imkÂnlar bulunan kimselerin onu esirgemeden kullanmaları gerekir.
Hadisten Oğrendiklerimiz Hz. Hatice, kendisinden Allah TeÂl ’nın hoşnut olduğu bir insandı. Bu sebeple daha hayattayken cennetle mujdelendi. Mu ’minleri guzel haberlerle sevindirmek Allah TeÂl ’nın Âdetlerinden olduğu icin bu ilÂhî sunneti yaşatmak gerekir. Cennette, hicbir gozun gormediği nimetler arasında, en kıymetli taşlardan yapılma koşkler ve saraylar da vardır. Cennetle Mujdelenen Uc Sahabi Ebû Mûs el-Eşarî radıyallahu anh ’ın anlattığına gore bir gun evinde abdest alıp dışarı cıkarken kendi kendine: “Bugun Resûlullah ’tan hic ayrılmayacağım; hep onun yanında bulunacağım” dedi. Sonra Mescid ’e gidip oradaki sahÂbîlere Peygamber aleyhisselÂm ’ın nerede olduğunu sordu. Onlar da:
- “Şu tarafa doğru gitti” dediler.
Ebû Mûs olanları şoyle anlattı:
Resûl-i Ekrem ’in gittiği yeri sora sora nihayet Eris Kuyusu ’nun bulunduğu bahcede olduğunu oğrendim. Ben de bahce kapısının yanına oturdum. Peygamber aleyhisselÂm tuvalet ihtiyacını giderip abdest aldı. Ben de kalkıp yanına vardım. Baktım ki Eris Kuyusu ’nun kenarındaki taşların uzerine, kuyu ağzındaki bileziğin tam ortasına oturmuş, baldırlarını acarak ayaklarını kuyuya sarkıtmış. Kendisine selÂm verdikten sonra geri donup kapının yanına oturdum. Kendi kendime: “Bugun Resûlullah ’ın kapıcısı olacağım” dedim. O sırada Ebûbekir radıyallahu anh gelerek kapıyı caldı.
- “Kim o?” diye sordum.
- “Ebûbekir” dedi.
- “Biraz bekle” dedikten sonra Peygamber aleyhisselÂm ’ın yanına vardım ve: “YÂ Resûlallah! Ebûbekir geldi, huzura girmek icin izin istiyor” dedim.
- “İzin ver ve onu cennetle mujdele” buyurdu. Geri donup Ebûbekir ’e:
- “İceri gir, Resûlullah seni cennetle mujdeliyor” dedim.
Ebûbekir iceri girdi. Peygamber aleyhisselÂm ’ın sağ tarafına gecip onun yanına, kuyunun ağzındaki taşın uzerine oturdu ve tıpkı Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem gibi baldırlarını acarak ayaklarını kuyuya sarkıttı.
Ben de geri donup yerime oturdum. Ben evden cıkarken abdest almakta olan kardeşim arkamdan yetişecekti. Onu duşunerek kendi kendime: “Eğer Allah TeÂl falanın hayrını dilerse onu buraya getirir”, dedim. O sırada birinin kapıyı ittiğini gordum.
- “Kim o?” diye sordum.
- “Omer İbnu ’l-HattÂb” dedi.
- “Biraz bekle” dedikten sonra Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ’in yanına giderek selÂm verdim ve: “Omer geldi, huzura girmek icin izin istiyor” dedim.
- “İzin ver ve onu cennetle mujdele” buyurdu. Omer ’in yanına donerek:
- “Resûlullah iceri girmene izin verdi ve seni cennetle mujdeledi” dedim.
Omer iceri girdi. Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ’in sol tarafına gecerek kuyunun ağzındaki taşın uzerine oturdu ve ayaklarını kuyuya sarkıttı.
Ben de donup kapının yanına oturdum. Kardeşimi duşunerek kendi kendime: “Eğer Allah TeÂl falanın hayrını dilerse onu buraya getirir” dedim. Bu sırada biri gelip kapıyı itti.
- “Kim o?” diye sordum.
- “Osman İbni AffÂn” dedi.
- “Biraz bekle, diyerek Peygamber aleyhisselÂm ’ın yanına gittim ve onun geldiğini haber verdim.
- “İzin ver ve başına gelecek bel ile birlikte onu cennetle mujdele” buyurdu. Geri dondum ve:
- “İceri gir, Resûlullah başına gelecek bel ile birlikte seni cennetle mujdeliyor” dedim.
Osman iceri girdi. Kuyu bileziğinde oturacak yer kalmadığını gorunce, onların karşılarında bir başka yere oturdu.
Saîd İbnu ’l-Museyyeb dedi ki: Ben bu oturuş şeklini onların kabirlerine yordum. (BuhÂrî, FezÂilu ’s-sahÂbe 5, Edeb 119, Fiten 17, AhbÂru ’l-ÂhÂd 3; Muslim, FezÂilu ’s-sahÂbe 29. Ayrıca bk. Tirmizî, MenÂkıb 18.)
BuhÂrî ’nin bir rivayetinde şu fazlalık vardır:
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bana kapıyı korumamı emretti.
O rivayette şu ilave de vardır:
Osman mujdeyi duyunca Allah ’a hamd etti, sonra da: Allah yardımcım olsun, dedi. (BuhÂrî, FezÂilu ’s-sahÂbe 6)
Hadisi Nasıl Anlamalıyız? Eris Kuyusu (Bi ’r-i erîs), Medine ’ye uc kilometre uzaklıkta ve Kuba Mescidi ’nin batı tarafında bulunmaktadır. Bu kuyu Erîs adlı bir yahudiye ait bahcede bulunduğu icin Eris Kuyusu diye anılmıştır. Resûl-i Ekrem Efendimiz Kuba Mescid ’ine giderken Eris Kuyusu ’ndan abdest alır ve hadisimizde gorulduğu şekilde orada dinlenirdi. Yine bir gun Kuba ’ya giderken Eris Kuyusu ’na uğramış, abdest alarak dinlenmeye başlamıştı. Kendisini Mescid-i Nebevî ’de goremeyen dostları Resûl-i Kibriy ’nın Kuba tarafına gittiğini oğrenince, namazı onunla birlikte Kuba Mescidi ’nde kılmak duşuncesiyle arkasından gelmişler ve tahmin ettikleri gibi onu Eris Kuyusu ’nun başında bulmuşlardı. Belki de orada buluşmak uzere daha once sozleşmişlerdi.
Bir rivayete gore Resûl-i Ekrem Efendimiz Ebû Mûs el-Eşarî ’den kapıyı beklemesini istemiştir. Bunun sebebi, buyuk bir ihtimalle, abdest bozarken birinin Âniden iceri girmesine engel olmaktır. Hz. Ebû Bekir ile Omer, Peygamber aleyhisselÂm ’ın huyunu bildikleri icin, onun istirahatini bozmamak duşuncesiyle elbiselerini biraz toplayarak ayaklarını kuyuya sarkıtmışlardı. Şayet bir kenara cekilip otursalardı, o zaman Resûl-i Ekrem de ayaklarını toplar ve onlar gibi otururdu.
Hadîs-i şerîfte Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem ’in bu uc muttakî sahÂbîsini cennetle mujdelediği gorulmektedir. Kendilerine, cennetle mujdelenen on kişi anlamında aşere-i mubeşşere dediğimiz bahtiyar sahÂbîlerin başında bu uc Peygamber dostu bulunmaktadır. Onlar, kendilerini İslÂm ’a adadıkları, Allah ’ın Resûlu ’nu canlarıyla ve mallarıyla destekledikleri icin CenÂb-ı Hakk ’ın rızasını kazanmış ustun şahsiyetlerdir. Allah TeÂl onları ustun meziyetleri sebebiyle daha dunyada iken sevindirmek istemiş, cennetlik olduklarını Resûlu ’ne haber vermiş, insanları muhtelif vesilelerle sevindirmekten buyuk haz duyan Resûlullah Efendimiz de bu guzel haberi onlara ileterek kendilerini bahtiyar etmişti.
Hadisimizin bazı rivayetlerinden (BuhÂrî, FezÂilu ’s-sahÂbe 6), cennetle mujdelendiklerini duydukları zaman her uc sahÂbînin de sevinclerini belirtmek uzere “elhamdulillah” diyerek Allah ’a hamd ettiklerini oğrenmekteyiz. Hz. Osman ’ın aldığı mujde sebebiyle Allah ’a hamdetmesi, başına gelecek belÂyı oğrendiği zaman da paniğe kapılmayıp Allah ’tan kendisine yardımcı olmasını niyÂz etmesi, onun edebinin ve Allah ’a teslimiyetinin derecesini gostermektedir. Ya bu olayda (BuhÂrî, FezÂilu ’s-sahÂbe, 7) veya bir başka gun hÂne-i saÂdette Resûlullah Efendimiz ’in dizlerini acarak istirahat ettiği sırada yanına once Hz. Ebû Bekir ’in, sonra Hz. Omer ’in geldiği, buna rağmen Peygamber aleyhisselÂm ’ın dizlerini ortmediği, fakat Hz. Osman gelince dizlerini orttuğu, bunun sebebi sorulunca da, Hz. Osman ’ın ustun edebi sebebiyle meleklerin bile ondan utandığını soylediği bilinmektedir.
Hadîs-i şerîfi, olayı bizzat yaşayan Ebû Mûs el-Eşarî ’den duyarak rivayet eden Saîd İbni Museyyeb (o. 94/713) tÂbiîn Âlimlerindendir. Hz. Omer ’in hilÂfeti zamanında doğmuştur. Hz. Ebûbekir ’le Omer ’in mezarının Resûlullah ’ın kabr-i şerifinin yanında yer aldığını, Hz. Osman ’ın kabrinin ise onlardan uzakta ve Bakî kabristanında bulunduğunu gordukten sonra (BuhÂrî, Fiten 17) hadîs-i şerîfi hatırlamış, Resûl-i Ekrem ile uc dostunun oturuş bicimleriyle kabirlerinin bu manzarası arasında kendine gore bir irtibat kurmaya calışmıştır.
Eris Kuyusu denince, yine bu uc sahÂbîyi hatırlatan bir başka olay hatıra gelmektedir. Bilindiği uzere Hz. Peygamber ’in bir gumuş yuzuğu vardı. Bu yuzuğun kaşında “Muhammed Resûlullah” yazılıydı. Efendimiz resmî mektupları bu yuzukle muhurlerdi. Birbiri arkasından halife olan bu uc sahÂbî, Resûlullah ’ın bu yuzuğunu hilÂfet muhru olarak kullandılar. Fakat Hz. Osman, Resûlullah ve iki dostuyla birlikte bu kuyu başında yaşadığı o erişilmez guzelim gunleri yeniden yÂd etmek icin hicrî 30 (650) tarihinde Eris Kuyusu ’nu ziyarete geldiği bir gun, parmağındaki yuzuğu kuyuya duşurdu. Kuyunun butun suyunu boşaltarak uc gun boyunca aradıkları halde yuzuğu bulamadılar. O gunden sonra bu kuyu, Yuzuk Kuyusu anlamında Bi ’ru ’l-hÂtem diye de anıldı.
Hadisten Oğrendiklerimiz Allah TeÂl ile Resûlu ’nun yaptığı gibi, insanlara iyi haberler vererek onları sevindirmelidir. AshÂb-ı kirÂm Resûl-i Ekrem Efendimiz ’i pek sever, ona hizmet etmek ve rahatını sağlamaktan buyuk haz duyarlardı. Uc buyuk sahÂbînin de “kim o?” sorusuna “ben” diye değil de adlarını soyleyerek cevap vermeleri, bize bu konudaki İslÂm edebini oğretmektedir. Hz. Ebûbekir, Omer ve Osman ashÂb-ı kirÂmın en buyuk uc simasıdır. Peygamber Efendimiz ’in Hz. Osman hakkındaki mûcize haberi gercekleşmiş, Allah ’ın bu sevgili kulu, gozu donmuş katiller tarafından şehid edilmiştir. “L İlÂhe İllallah” Diyeni Cennetle Mujdele! Ebû Hureyre radıyallahu anh şoyle dedi:
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ’in etrafında, Ebûbekir ve Omer radıyallÂhu anhum ’nın da bulunduğu bir grup insanla oturuyorduk. Bir ara Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem aramızdan kalkıp gitti. Uzunca bir sure donmeyince, başına kotu bir iş gelmesinden korktuk ve telaşla yerimizden kalktık. Bu endişeyi ilk duyan bendim. Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ’i araya araya ensardan NeccÂr oğullarına ait bir bahceye geldim. Giriş kapısını arayarak bahcenin etrafını dolandım; fakat bir kapı bulamadım. Bahcenin dışındaki bir kuyudan iceriye su veren kucuk bir ark gordum ve oradan buzulerek Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ’in yanına girdim.
- “Ebû Hureyre! Sen misin?” diye sordu.
- Evet, y Resûlallah! dedim.
- “Ne haber?” dedi.
- Aramızda otururken kalkıp gittin; geri donmediğini gorunce, sana bir kotuluk yapılmasından korkup telaşlandık. İlk endişe duyan da ben oldum. Kalkıp bu bahceye geldim ve tilki gibi iki buklum iceri girdim. Diğerleri de arkadan geliyor, dedim.
Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem:
- “Ebû Hureyre!” diye seslendikten sonra ayakkabılarını cıkarıp verdi ve şunları soyledi: “Şu ayakkabılarımı alıp geri don. Bu duvarın arkasında, gonulden inanarak “LÂ ilÂhe illallah” diyen kime rastlarsan, onu cennetle mujdele!” (Muslim, ÎmÂn 52)
Hadisi Nasıl Anlamalıyız? Hadisin geri kalan kısmı şoyledir:
Ebû Hureyre sozune devamla dedi ki:
Kendisine ilk rastladığım Omer oldu. Bana:
- Ebû Hureyre! Bu elindeki ayakkabılar da nedir? diye sordu. Ben de:
- Bunlar Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ’in ayakkabılarıdır. Bunları bana verdi ve gonulden inanarak “Allah ’tan başka hicbir ilÂh yoktur” diyen kime rastlarsan onu cennetle mujdele diye emretti, dedim. Bunun uzerine Omer eliyle goğsume vurunca, arka ustu duşuverdim. Bana:
- “Don geri, Ebû Hureyre!” dedi. Ben de hemen Resûlullah ’ın yanına dondum; neredeyse hungur hungur ağlayacaktım. Meğer Omer beni takip etmiş. Baktım ki arkamdan geliyor. Resûlullah bana donerek:
- “Ne oldu sana, Ebû Hureyre?” diye sordu. Ben de:
- Yolda Omer ’e rastladım. Benimle gonderdiğin haberi kendisine soyleyince goğsume oyle bir vurdu ki, arka ustu yere duştum. Bana geri donmemi soyledi, dedim. Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ona donerek:
- “Omer! Nicin boyle yaptın?” diye sordu. O da:
- YÂ Resûlallah! Anam babam sana feda olsun. Ebû Hureyre ’ye ayakkabılarını vererek, yolda rastladığı kimselerden butun kalbiyle “Allah ’tan başka hicbir ilÂh yoktur” diyenleri cennetle mujdelemesini emrettin mi? diye sordu. Resûl-i Ekrem de:
- “Evet” diye beni doğruladı. Omer:
- Aman yapma! Halkın bu mujdeye guvenip tenbelleşmesinden korkarım. Bırak ibadet etsinler, dedi. Bunun uzerine Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem:
- “PekÂlÂ, bırak onları!” buyurdu. Kalbi imanla carpan herkesi sevincten kanatlandıracak olan hadîs-i şerîf burada bitmektedir.
Peygamber Efendimiz ’in muslumanları sevindirmekten haz duyduğunu gosteren muhtelif hadisler vardır. Bu mujdeleri, guclu bir imana sahip olduğunu bildiği ve bu mujdelere guvenerek ibadetlerini ihmal etmeyeceğini duşunduğu sahÂbîlerine, yine de ihtiyatla haber vermiştir. Allah ’ın rahmetini umit etmek bahsinde bunun iki misalini gormuştuk. Bunlardan ilkinde Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem MuÂz İbni Cebel ’e:
- “Kim Allah ’dan başka ilÂh olmadığına ve Muhammed ’in Allah ’ın kulu ve peygamberi olduğuna icinden gelerek şehadet ederse, Allah onu cehenneme haram kılar” buyurmuştu. MuÂz ’ın:
- YÂ Resûlallah! Bu mujdeyi muslumanlara haber vereyim de sevinsinler mi? diye sorması uzerine de, yukarıda gorulduğu şekilde:
- “O zaman buna guvenerek tenbel davranırlar.” buyurmuştu.
Resûl-i Ekrem Efendimiz once Allah ’ın kulları uzerindeki hakkını, sonra da kulların Allah uzerindeki hakkını anlatmıştı. Allah ’ın kulları uzerindeki hakkının, sadece O ’na kulluk etmeleri ve hicbir şeyi O ’na ortak tutmamaları olduğunu belirtmişti. Kulların Allah uzerindeki hakkının ise, kendisine hicbir şeyi ortak tutmayanlara azÂb etmemesi olduğunu mujdelemişti. Bu mujdeyi duyan MuÂz cok sevinmiş ve:
- Ey Allah ’ın Resûlu! İnsanlara bu mujdeyi haber vereyim mi? diye sorduğunda, Nebiyy-i Muhterem Efendimiz:
- “Mujdeleme! O zaman buna guvenip tenbellik ederler” buyurmuştu.
Daha once gecen bu hadislerin, konumuzla ilgili hadîs-i şerîfle aynı paralelde olduğu gorulmektedir. Ne var ki burada Efendimiz mujdeyi once herkese duyurmak istemiş, fakat Hz. Omer ’in teklifi uzerine bundan vazgecmiştir. Onemli olan buradaki inceliği kavramaya calışmaktır.
Peygamber Efendimiz ’in, bu mujdeyi herkese haber vermeme konusunda Hz. Omer ’in ileri surduğu teklifi benimsemesi, onun doğru fikirlere ve goruşlere verdiği değerin acık bir ifadesidir. Hz. Omer ’in teklifinin tutarlı olan yanı şudur: Allah ’a derin bir şuurla inanan ve ibadetin zevkine varan kimselerin, boyle bir mujde karşısında, CenÂb-ı Hakk ’a olan minnetlerini, O ’na daha fazla ibadet etmek suretiyle gosterecekleri şuphesizdir. Fakat cÂhiller boyle değildir. Onlar ibadetin zevkini tatmadıkları, kulluğun onemini kavramadıkları icin, boyle bir mujdeye guvenerek ibadet etmeye gerek gormeyebilirler. Bu sebeple onlara mujde verirken dikkatli ve olculu olmak gerekir. Nitekim MuÂz İbni Cebel, yukarıda kısaca naklettiğimiz hadisleri halka haber vermesini Resûl-i Ekrem Efendimiz uygun gormediği icin vefat edeceği zamana kadar kimseye soylememiştir. Bu son derece kıymetli bilgiyi kendisiyle birlikte Âhirete goturmenin haksızlık, hatta gunah olduğunu duşunerek, vefatından bir muddet once nakletmiştir.
Meseleye şoyle bakmanın daha doğru olacağı kanaatindeyiz. CenÂb-ı Hak bazı konuları daha iyi kavrayabilmemiz icin onları belli bir senaryo icinde anlatmıştır. Hadisimizdeki mujdenin de boyle bir senaryo icinde verildiği anlaşılmaktadır. İnsanlara mujdeler vermekten ve boylece onları sevindirmekten hoşlanan Yuce Rabbimiz ve Sevgili Efendimiz, bu hadîs-i şerîf ile bize, mujde verirken son derece olculu olmak gerektiğini belirtmekte, herkese her şeyi anlatmamak icap ettiğini ifade buyurmaktadır.
Hadisten Oğrendiklerimiz Allah ’a gonulden inanan, Muhammed Mustaf sallallahu aleyhi ve sellem ’in O ’nun kulu ve Resûlu olduğunu kabul eden herkes, onunde sonunda cennete girecektir. Allah ’ın rahmetinin ve bağışının genişliği anlatılmalı, fakat bu konudaki mujdeler, insanlara ihtiyacları nisbetinde ve olculu verilmelidir. Bir devlet başkanı veya onemli bir mevkide bulunan kimse, kendisine getirilen tutarlı goruşleri, kararına aykırı bile olsa benimseyip kabul etmelidir. AshÂb-ı kirÂm Peygamber Efendimiz ’i canlarından cok sever, onu uzun muddet gormedikleri zaman, duşmanlarının kendisine zarar vermiş olabileceği endişesine kapılırlardı. Hz. Omer ’in, goruşleri isabetli buyuk bir insan olduğu bir kere daha gorulmektedir. Bir insan sevdiği ve kendisini sevdiğinden emin olduğu bir kimsenin bahcesine ondan izin almadan girebilir ve oradan faydalanabilir. Olum Doşeğindeki Hastaya Mujde İbni ŞumÂse şoyle dedi:
Amr İbni Âs olum doşeğindeyken yanına gittik. Yuzunu duvara dondu, uzun uzun ağladı. Bunun uzerine oğlu:
- Babacığım! Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem sana şu mujdeyi vermedi mi? Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem seni şoyle mujdelemedi mi? demeye başladı. O zaman Amr İbni Âs yuzunu bize donerek dedi ki:
- Âhiret icin hazırladığımız en değerli azık “L ilÂhe illallah Muhammedun Resûlullah” sozudur. Hayatımda uc devir vardır. Bir zamanlar Resûlullah ’a benden fazla kin besleyen yoktu. Bir yolunu bulup da onu oldurmek benim en cok arzu ettiğim şeydi. Şayet bu haldeyken olseydim, mutlaka cehennemlik olurdum. Allah TeÂl gonlume İslÂm sevgisini koyunca, Peygamber aleyhisselÂm ’a gelerek: Elini uzat, sana biat edeceğim, dedim. O elini uzatınca, ben elimi geri cektim.
Bunun uzerine Resûl-i Ekrem:
- “Ne oldu, Amr?” diye sordu.
- Şart koşmak istiyorum, dedim.
- “Neyi şart koşacaksın?” buyurdu.
- Bağışlanmamı, dedim.
- “Musluman olmanın daha onceki gunahları silip supurduğunu, hicret etmenin daha once işlenen gunahları yok ettiğini, haccetmenin daha once yapılan gunahları ortadan kaldırdığını bilmiyor musun?” buyurdu.
Artık Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ’den daha cok sevdiğim biri yoktu. Gozumde ondan daha buyuk biri mevcut değildi. Ona duyduğum saygıdan dolayı gozlerimi kandıra kandıra yuzune bakamazdım. Biri bana onu anlatmamı isteseydi, yuzune doya doya bakamadığım icin bunu yapamazdım. Şayet bu haldeyken olseydim, cennetlik olmayı umabilirdim. Sonra oyle işlere karıştık ki, o işler karşısında halimin nasıl olduğunu bilemiyorum.
Olduğum zaman arkamdan ne ağıt, ne de ateş yakılsın. Beni gomduğunuz zaman uzerime toprağı yavaş yavaş atınız. Sonra bir deveyi boğazlayıp etini taksim edecek kadar bir zaman kabrimin yanından ayrılmayın ki, siz yanımdayken yerime alışayım ve Rabbimin elcilerine nasıl cevap vereceğimi duşuneyim. (Muslim, ÎmÂn 192)
Hadisi Nasıl Anlamalıyız? Amr İbni Âs ’ın kısa hal tercumesi verilmiştir. Arapların tanınmış dÂhilerinden biri sayılan Amr ’ın yukarıdaki sozleri, onun akıl yurutme kabiliyeti yanında, maksadını pek guzel ifade ettiğini de gostermektedir.
Amr ’ın “sonra oyle işlere karıştık ki o işler karşısında halimin nasıl olduğunu bilemiyorum” sozuyle neleri kastettiği konusunda, yine onun vefat edeceği sırada malına bakarak soylediği şu sozleri bir fikir verebilir:
“Keşke ya sen bir deve tezeği olaydın, ya ben SelÂsil gazasında oleydim. Oyle işlere girdim ki, Allah huzurunda o konularda kendimi nasıl savunacağımı bilemiyorum. MuÂviye ’nin dunyasını duzelttim; ama kendi Âhiretimi batırdım.”
Amr İbni Âs ’ın olum doşeğinde soylediği sozlerden biri de, Âhireti konusunda ne busbutun umitsiz ne de fazla umitli olduğu, bununla beraber gonlundeki imana ve dilindeki kelime-i şehÂdete guvendiğidir.
NÂrına yandığını soylediği Hz. MuÂviye de olum doşeğinde endişelerini aynı şekilde dile getirmiş, ozellikle oğlu Yezid hakkında yaptıklarından korktuğunu soylemiştir. Nelerden umitli olduğunu ifade ederken de, vaktiyle Resûlullah ile birlikte bulundukları bir seferde gomleğinin yırtılması uzerine onun kendisine bir gomlek verdiğini, bir defa giydiği bu gomleği şimdi kefeninin altına koymalarını istediğini belirtmiş, Peygamber aleyhisselÂm ’ın sacından ve tırnağından bir miktar sakladığını, bunları gozlerinin ve burnunun uzerine koymalarını arzu ettiğini, kendisine bir şey fayda verecekse bunların fayda vereceğine inandığını ifade etmiştir.
Dunyaya en fazla değer veren sahÂbîlerden soz edilirken bu iki zÂtın adından bahsedilir. Olumle yuzyuze gelince, onların da gonullerindeki imana ve Peygamber sevgisine sığınmaktan başka yol bulamadıklarını gormekteyiz. Hem onların hem de butun sahÂbîlerin Resûl-i Ekrem ’e derin bir sevgi beslediklerini ve onun şefaatını umduklarını bilmekteyiz.
Bazı kimselerin en fazla bu iki sahÂbîye dil uzattıklarını ve onları tenkit ettiklerini biliyoruz. Bize duşen onların şu son hallerine bakmak ve kendileri hakkında husn-i zan beslemektir. Kendi halimize bakmadan, Allah ’a karşı gorevlerimizi ne olcude yaptığımızı hesaba katmadan “falan haklıydı, falan haksızdı” diye on dort asır sonra hakemlik yapmaya kalkmak, haddini bilmezlikten başka nedir ki?
Resûlullah Efendimiz ’in Amr İbni Âs ’a soylediği sozler, konumuzun esasını teşkil etmektedir. Gonlune İslÂm sevgisi duştuğu zaman, bir vakitler İslÂm dini ve onun Peygamber ’i hakkında yaptıklarını duşunerek endişeye kapılan, bu sebeple de hatalarının bağışlanmasını isteyen Amr ’a Peygamber-i ZîşÃ‚n ’ın verdiği mujdeyi bir daha hatırlayalım. Efendimiz ona buyuruyor ki:
“Musluman olmanın daha onceki gunahları silip supurduğunu, hicret etmenin daha once işlenen gunahları yok ettiğini, haccetmenin daha once yapılan gunahları ortadan kaldırdığını bilmiyor musun?”
Yuce dinimizin ne kadar tutarlı ve mantıklı bir din olduğunu, onu bize gonderen Allah ’ın kullarını ne cok sevdiğini anlamak icin yukarıdaki mujde bile kÂfidir. Kaldı ki, Kur ’Ân-ı Kerîm ve hadîs-i şerîfler okundukca, Allah ’ın rahmetinin bizi hava gibi kuşatıp guneş gibi ısıttığı butun canlılığı ile hissedilir.
Hadisten Oğrendiklerimiz Umitsizliğe duşenlere, Allah ’ın affediciliği anlatılmalı, kurtuluş yollarının cokluğu gosterilmelidir. İslÂmiyet ’i kabul etmek, gerektiğinde onun uğrunda hicret etmek ve şartlarına uyarak haccetmek kurtuluşun başlıca yollarıdır. Musluman olanın eski gunahları bağışlanır. Hicret ve hac kucuk gunahların affına vesile olur. Buyuk gunahlar ise tovbe etmek suretiyle bağışlanır. Olum doşeğinde Allah ’ın rahmetine guvenmeli, olmek uzere olanlara, gerekirse yaptığı iyilikler hatırlatılarak Allah ’ın rahmetinden umitli olması telkin edilmelidir. Olenin arkasından ağlamak yasaklanmamıştır. Zira bu son derece tabiidir. Yasak olan bağıra cağıra ağlamak, CÂhiliye devrinde olduğu gibi cenazenin arkasından mum gibi şeyler yakarak, celenkler taşıyarak yurumek ve cenaze evinde gece ateş yakmaktır. Cenazenin uzerine toprağı yavaş yavaş atmalıdır. Cenazeyi defnettikten sonra mezarının yanında bir muddet kalmalıdır. Zira cenaze oraya gelenleri gorur, uzaklaşıp gittiklerini duyup hisseder. Kabir suÂli vardır. AshÂb-ı kirÂmın Peygamber Efendimiz ’e duyduğu sevgi ve saygının buyukluğu gorulmektedir. Kaynak: Riyazus Salihin, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan