Kur ’Ân-ı Kerim ’in icine aldığı başlıca hukumler nelerdir? İşte Kuran'ın icine aldığı hukumler...1. İnanc hukumleri: Başta Allah ’a iman olmak uzere, meleklere, kitaplara, ahiret gunune, kaza ve kadere, Âhirete ait onemli konular inancla ilgili ceşitli meseleler Kur ’an ’ın kapsadığı konuların başında gelir. İnanc hukumleri daha cok Mekke doneminde gelmiş, insanların once yanlış kanaat, inanc ve hurafelerden arındırılması amaclanmıştır.
2. İbadetler: Kur ’an ’da muslumanların yapmakla yukumlu bulunduğu namaz, oruc, hac, zekat gibi ibadetler ozlu şekilde yer almış uygulama, şekil ve ayrıntı sunnete bırakılmıştır. Hadislerde şoyle buyurulur: “Ben namazı nasıl kılıyorsam, siz de oyle kılın”138 “Hac ile ilgili ibadetlerinizi benden alınız.”139
Diğer yandan ibadet veya muamelelerdeki eksikliği veya yanlışlığı gidermek icin ongorulen; zıhÂr,140 yemin,141 ve bir mu ’mini yanlışlıkla oldurme kefaretleri42 de ibadet niteliğindedir.
3. MuÂmeleler: Kur ’an toplum fertlerinin birbiriyle veya fertlerin devletle olan ilişkilerini duzenleyen birtakım hukumler de getirmiştir. Alış-veriş, kiralama, trampa, rehin, kefÂlet, ortaklık, borclanma ve taahhutte bulunma, emÂnet, bağış, vasiyet, miras, aile hayatı, evlenme ve boşanma gibi gercek veya tuzel kişiler arasında yapılan muameleler bunlar arasında sayılabilir.
4. UkûbÂt: Ferdin işleyeceği suclar ve bunlara verilecek cezalar bu gruba girer. Ceza hukumleri; mal, can, ırz, nesep ve aklı korumayı amac edinir. Âyet veya hadisle belirlenen cezaya “had” denir. Hırsızlık, yol kesme, zina, zina iftirası, icki kullanma cezaları gibi. İslÂm Devleti ’nin toplumun yararı ve kamu duzeninin sağlanması icin koyacağı cezalara ise “ta ’zîr” adı verilir. Uyarma, dayak, surgun ve hapis cezası gibi.
5. Kaza hukumleri: Davaların gorulmesinde; şahitlik, yemin, hukum gibi insanlar arasında adaleti gercekleştirmek icin gerekli icraatı duzenlemeyi amac edinir.
6. İdare edenlerle idare edilenler arasındaki ilişki: Bu hukumler; adalet, şûrÂ, maslahat, yardımlaşma ve koruma gibi esaslara dayanır. Adalet, bir devlet yonetiminin en başta gozetmesi gereken bir prensiptir. Kur ’an-ı Kerîm ’de adaleti emreden Âyetler vardır: “Şuphesiz ki, Allah size emanetleri ehline vermenizi ve insanlar arasında hukmettiğiniz zaman adaletle hukmetmenizi emreder.”143 “Şuphe yok ki, Allah adaleti, iyilik yapmayı ve akrabaya yardım etmeyi emreder.”144 Şûr prensibi de, devlet yonetiminde en guzel yontemleri belirlemede yardımcı olur. Keyfî yonetim isteklerini engeller. Âyetlerde şoyle buyurulur: “Onların işleri, aralarında şûr (danışma) iledir.”145
“İş konusunda onlarla istişare et. Bir kere karar verince de, artık Allah ’a guvenip dayan.”146
Yukarıdaki ilk Âyet, metinden anlaşılan anlamıyla İslÂm idaresinin, muslumanlar arasında şûr esasına dayandığını ifade etmektedir. Diğer yandan işaret yoluyla da; musluman toplumun, İslÂm devlet başkanını kontrol edecek ve devlet işlerini duzenlemede ona yardımcı olacak bir topluluğu secip iş başına getirmesi gereğini de kapsamaktadır.147
7. Devletler hukuku: Kur ’an-ı Kerim, gayrimuslim ulkelerle olan ilişkileride duzenleyici esaslar getirmiştir. Âyetlerde devletler arası anlaşma yapılırsa,buna uyulması istenir.148 İslÂm Devleti karşısında, gayrimuslimler uc statude bulunabilir:
a) Zımmî ve muÂhedler (antlaşmalılar),
b)Muste ’menler (vizeli passaportlular),
c) Muharip veya harbîler.
Bu sonuncu grubun, İslÂm ulkesi ile surekli savaş halinde bulunması gerekmez. Bunların da her an musluman olarak İslÂm toplumuna katılması veya birinci ya da ikinci grup icinde yer alması mumkundur.
İktisat ve maliye hukuku: zekat, oşur, fey ’ ve ganimet, vasiyet, miras, nafaka, kefillik, rehin, yeraltı ve yerustu zenginlikleri ve bunların paylaşımı gibi mÂlî yonu bulunan konular Kur ’an ’da genel ilkeler halinde yer almıştır. Bunlarında uygulama şekil ve şartlarını sunnet belirlemiştir.
8. AhlÂk hukumleri: Mu ’minin imanının guclenmesine, ihlÂs, takva ve fazilet sahibi olmasına, beşerî munasebetlerinde en guzel davranışları kazanmasına yonelik hukumler, ibretli peygamber kıssaları, ozendirme veya sakındırma anlamı taşıyan Âyetler bu gruba girer.
9. Oğut ve tavsiyeler: Mu ’minlerin emir ve yasaklar konusunda duyarlı olmalarını, dunyayı ahirete tercih etmemelerini, ahirette hesaba cekileceğin unutulmamasını hatırlatan hukumler de Kur ’an ’da yer alır.
10. Soz verme ve korkutma: Guzel amel işleyenlerin cennete, yasaklara uymayanların ise cehenneme gideceğini bildiren pek cok Âyet vardır.
11 . Bilimsel gercekler: Kur ’Ân bir cok pozitif bilim konularına da yer vermiştir.Kur ’an ’da hayatın esasının su oluşu149 ve Allah ’ın her şeyi cift yarattığı bildirilmiştir. Cift yaratılma insan, hayvan ve bazı bitkiler icin biliniyordu. Bugunku bilim, butun bitkilerin erkekli dişili olduğunu, hepsinde erkeklik dişilik hucrelerinin bulunduğunu ispat etmiştir. Kur ’an ’da buna şoyle yer verilir:
“Allah meyvelerin hepsinden yine kendilerinin icinde ikişer ikişer yaratmışttır.”150
Başka bir ayette; “Her şeyden cift cift yarattık ki, duşunup oğut alasınız.” 151
“Yerin bitirmekte olduğu şeylerden, insanların kendilerinden ve daha bilemeyecekleri nice şeylerden butun ciftleri yaratan Allah, eksikliklerden uzaktır.”152
Bu son Âyetlerde cift yaratılmanın cansız varlıklara da teşmil edildiği gorulur.
Mıknatısta artı ve eksi kutuplar, atomun yapısında, birisi artı diğeri eksi iki gucun bulunması bu cifte kişiliği duşundurmektedir.
Yine cift yaratılmanın başka bir goruntusu, bitkiler arasında aşılayıcı ruzgÂrlardır.
Pozitif bilimlerin yakın bir zamanda farkettiği bu gercek Kur ’an ’ın, “Biz aşılayıcı ruzgarlar gonderdik.”153 Âyeti ile ifade edilmiştir.
Dunyanın ve diğer gezegenlerin guneşten kopmuş olması, bilimin ortaya koyduğu teorilerdendir. Kur ’an bunu şoyle haber vermektedir: “Goklerle yer bitişik bir halde iken biz onları birbirinden ayırdık”154
YÂsin sûresinde guneşin hareketinden soz edilmektedir:
“Guneş de kendisi icin belirlenmiş yer ve zamana doğru akıp gitmektedir.”156
Bu hareket, kendi ekseni cevresinde olabileceği gibi, kendisi icin belirlenen bir durma yeri veya zamanına doğru sistemiyle birlikte, uzayda yapmakta olduğu hareketi de kapsamaktadır. Cunku Âyetteki “mustekar” sozcuğu butun bu anlamları icine almaktadır.156
Yine ruzgÂrın Suleyman (a.s) ’ın emrine verilerek, bir gunde bir aylık yolu katedebilmesi,157 ruzgÂr enerjisine dikkat cektiği gibi, Yemen ’de bulunan Belkıs ’ın tahtının goz acıp kapayıncaya kadar Kudus ’e nakledilmesi,158 gunumuzdeki “ışınlama” yoluyla maddeyi nakletme calışmalarına ışık tutabilecek guctedir. Hadîd (demir) sûresinde, demirin şiddet, guc ve insanlara yarar gibi uc niteliğinin bildirilmesi,159 savaş Âleti olarak sert celiğe, sanayi ve yapıların guclendirici temel maddesine ve insan kanındaki demirin onemine işaret ettiğini soylemek mumkundur.
12 . Kıssalar: Kur ’an-ı Kerîm onceki ummetlerle, peygamberlerin haberlerinden de uzunca soz eder. Ancak bu bilgiler bir tarih kitabı gibi değil, hikmetli ve ibretli olaylar olarak verilir ve ibret alınması istenir. Kur ’an, Âd, Semûd kavimlerine; Lut, Nuh ve İbrahim peygamberlerle kavimlerine ait haberler vermektedir. Yine Musa (a.s) ile Firavun ’un kıssaları, Hz. Meryem ’in, Hz. İsa ve Yahya peygamberlerin biyografileri anlatılmaktadır. Hicbir hocadan eğitim gormemiş olan ummî bir peygambere indirilen bir kitapta, tarihi bilgilerin gerceğine uygun olarak bildirilmesi, onun Allah katından gelişinin delilidir.
Kur ’an ’da sozu edilen bu kavimlerin ve olayların arkeolojik ve antropolojik acıdan incelenmesi pek cok gerceğin su yuzune cıkmasını sağlayacağında şuphe yoktur.
13. Dualar: İnsan dunya hayatında surekli olarak Allah ’ın yardım ve bağışlamasına muhtac olduğu icin, Kur ’an-ı Kerîm ’de bir cok dua ornekleri yer almıştır.
14. Gelecekten haber verilmesi: Kur ’an Mekke ’nin fethini, İslÂm ’ın gelişip dunya dini haline geleceğini ve diğer dinlere ustun olacağını haber vermiş ve bunlar gercekleşmiştir. Şu olay daha acık bir ornek teşkil eder:
614 miladi yılında yapılan bir savaşta, Hıristiyan olan Bizanslılar ’ın Mecûsî olan İranlılar ’a yenilmeleri uzerine, muslumanlar, ehl-i kitabın yenilmesine uzulmuş, Mekke muşrikleri ise bu sonuca sevinerek; “İranlılar ’ın Rumlar ’ı yenmesi gibi, biz de sizi yeneceğiz” demişlerdi. Bunun uzerine şu Âyet inmiştir:
“Rumlar yenildiler. Yakın bir yerde. Halbuki onlar bu yenilmelerinin ardından birkac yıl icerisinde (uc ila dokuz yıl arasında) ustun gelecekllerdir.”160
Gercekten, 622 miladi yılında yapılan bir savaşta, Rumlar İranlılar ’ı yenmiştir.161
138. BuhÂrî, EzÂn, 18, Edeb, 27, ÂhÂd, 1.
139. A. İbn Hanbel, Musned, III, 318, 366 .
140. MucÂdele, 58/1-4.
141. MÂide, 5/89.
142. NisÂ, 4/92.
143. NisÂ, 4/58
144. Nahl, 16 /90.
145. ŞûrÂ, 42/38
146. Âl- İmrÂn, 3/159
147. Muhammed Ebû Zehra, Usûlu ’l-Fıkh, 1377/1958, y.y., s. 100, 101, 141, 142; AbdulvehhÂb HallÂf, İlmu Usûli ’l-Fıkh, Terc. Huseyin Atay, Ankara, 1973, s.176
148. Nahl, 16 /91.
149. Enbiya, 21 /30; Maurice Bucaille, Musbet İlim Yonunden Tevrat İncil ve Kur ’an, Terc, Mehmet Ali Sonmez,Konya 1979, s. 297.
150. Ra ’d, 13/3.
151. ZÂriyÂt, 51/49.
152. YÂsin, 36/36.
153. Hicr, 15/22 .
154. Kasas, 21 /30.
155. YÂsin, 36/38.
156. bk. H. Basri Cantay, Kur ’an-ı Hakim ve Meal-i Kerim, 3. baskı, İstanbul 1959, II, 784, dipnot, 46.
157. bk, SÂd, 38/35, 36; Sebe ’, 34/12 .
158. 1 58. bk. Neml, 27/39, 40.
159. bk. Hadîd, 57/25.
160. Rûm, 30/2-3.
161 . Zurkanî, MenÂhilu ’l-İrfan fî Ulûmi ’l-Kur ’Ân, Mısır ts., II, 369; Elmalılı, Hak Dini Kur ’an Dili, VI, 3795-3799
İslam ve İhsan
Muslumanın Kur ’an-ı Kerim Oğrenmesi Farz mıdır?
Kur'Ân'ın Sırları Nasıl Anlaşılır?