Kur ’an ’da gecen kız ve erkek isimleri nelerdir? Haram, mekruh ve helal isimler nelerdir? Allah ’ın isimleri cocuğa konur mu? Kuran ’da gecen ve cocuğa verilebilecek isimleri okurlarımız icin derledik.Haber: Murat Karadeniz Yeni doğan cocuğuna guzel isim vermek, her Musluman anne ve babanın en muhim vazifelerinden biridir. Dunyada ve ahirette herkes ismiyle cağrılacağından dolayı cocuğa guzel anlama gelen isimleri vermek gerekiyor. Bu anlamda bir Musluman cocuğuna nasıl isim verebilir? İslam ’a gore nasıl isim konulur? Cocuğa isim koyma hakkı kime aittir? Kur ’an ’da gecen isimler nelerdir?
Cocuğa verilen isim, hem dunyada hem de Ahiret ’te gecerlidir. Hz. Muhammed (s.a.v.) sadece cocukların değil, yetişkinlerin ismiyle de alÂkadar oldu. Kotu anlama gelen isimleri, guzel anlama gelen isimlerle değiştirdi.
KUR ’AN ’DA GECEN ERKEK İSİMLERİ Abd: Sonuna Allah ’ın sıfatları getirilerek erkek ismi olarak kullanır.
Abd isminin anlamı: Kul, kole, hizmetci, itaat edici. Genellikle Allah ’ın isimleriyle birlikte “Allah ’ın kulu” şeklinde kullanılır. Abdullah, Abdurrahman, Abdulkadir gibi...
Adem: İlk insan ve peygamberdir. Erkek ismi olarak kullanır.
Adem İsminin Anlamı: Yokluk, hiclik, varlığın zıddı ve varlığın yaratılmasından onceki hal. Kuran ’da “Ey benî-Âdem! (Ey Âdem Oğullları)” diye gecer.
Adil: Erkek ismi olarak kullanır.
Adil İsminin Anlamı: Adaletli, hakkını veren, adaletli davranan, doğruluktan ayrılmayan, durust, eşit. Hz. Omer ’in lakabı (Allah ’ın emirlerini hakkıyla uygulayan)
Ahmet (Ahmed): Peygamber Efendimiz ’in Melekler katındaki isimlerindendir. Erkek ismi olarak kullanır.
Ahmet İsminin Anlamı: Pek cok methedilmiş, ovulmuş kimse.
Bedir: Erkek ismi olarak kullanır.
Bedir İsminin Anlamı: Ayın on dorduncu gecesindeki şekli, dolunay: Medine ’de bir yer.
Berat: Erkek ismi olarak kullanır.
Berat İsminin Anlamı: MusÂade, izin: Nişan, rutbe.
Bunyamin: Hazret-i Yusuf'un kardeşinin adıdır. Erkek ismi olarak kullanır.
Bunyamin İsminin Anlamı: Gozde oğul.
Cebrail: Peygamberlere vahiy getirmekle gorevli meleğin adıdır. Erkek ismi olarak kullanılır.
Cebrail İsminin Anlamı: Hz. Cebrail; vahiy meleği, ruhul kudus (kutsal ruh), dort buyuk melekten biri.
Cihat (Cihad): Allah yolundaki her turlu faaliyet ve hareketin adıdır. Erkek ismi olarak kullanılır.
Cihat İsminin Anlamı: Hak yolunda yapılan savaş, gazÂ.
Cuma: Kur'Ân ’ın 62. Sûresidir. Erkek ismi olarak kullanılır.
Cuma İsminin Anlamı: Toplanma, bir araya gelme; Cuma gunu, Muslumanların kutsal gunu, haftalık bayram; Cuma gunu kılınan oğle namazı.
Davut: Kur'Ân-ı Kerim'de gecen 26. Peygamberin adıdır. Erkek ismi olarak kullanılır.
Davut İsminin Anlamı: Duzene uyan, guzel sesli.
Elyasa: Kur ’Ân-ı Kerim ’de gecen 23. Peygamberin adıdır. Erkek ismi olarak kullanılır.
Elyasa İsminin Anlamı: Zanni geniş, gonlu geniş.
Eyup: Kur'Ân-ı Kerim'de gecen 13. Peygamberin adıdır. Erkek ismi olarak kullanılır.
Eyup İsminin Anlamı: Dert ve sıkıntılara sabreden: Sabır timsÂli.
Furkan: Kur'Ân ’ın 25. Sûresinin adıdır. Erkek ismi olarak kullanılır.
Furkan İsminin Anlamı: Hak ile batılı ayıran, iyi ile kotu ve doğru ile yanlış arasındaki farkı gosteren.
Halis: Kur'Ân'da Allah'ın halis kulu şeklinde gecer.
Halis İsminin Anlamı: Karışıksız, katkısız: Saf, temiz ve samîmî.
Harun: Kur'Ân-ı Kerim'de gecen Peygamberlerdendir. Mus aleyhisselÂm'ın kardeşidir.
Hud: Kur'Ân-ı Kerim'de gecen Peygamberlerdendir. 11. Surenin adıdır. Erkek ismi olarak kullanılır.
İbrahim: Kur'Ân-ı Kerim'de gecen 7. Peygamberdir. Erkek ismi olarak kullanılır.
İbrahim İsminin Anlamı: İnananların babası.
İdris: Kur'Ân-ı Kerim'de gecen Peygamberlerdendir. Erkek ismi olarak kullanılır.
İdris İsminin anlamı: Meyvesi hoş kokulu, kerestesi guzel bir kiraz turu. 2. İlim ve fende ileri seviyede olan (kimse). İlk kez giysi dikip giydiği icin terzilerin, ilk kez kalem kullandığı icin yazarların piri kabul edilir.
İlyas: Kur'Ân-ı Kerim'de gecen Peygamberlerdendir. Erkek ismi olarak kullanılır.
İhsan: Erkek ismi olarak kullanılır.
İhsan İsminin Anlamı: Bağışlama, bağışta bulunma.
İsa: Kur ’Ân ’da gecen 36. Peygamberdir. Erkek ismi olarak kullanılır.
İsa İsminin Anlamı: Kurtuluş, Allah kurtarsın, Allah ’ın hizmetkÂrı.
İshak: Kur ’Ân-ı Kerim ’de gecen 9. Peygamberin adıdır. Erkek ismi olarak kullanılır.
İshak İsminin Anlamı: Gulmek, gulen anlamlarına geliyor.
İsmail: Kur ’Ân-ı Kerim ’de gecen Peygamberlerdendir ve İbrahim aleyhisselÂm'ın oğlunun adıdır.
İsmail İsminin Anlamı: Allah ’ı işiten: Duası kabul olunan.
Lokman: Kur ’Ân ’ın 31. Sûresi ’nin adıdır. Erkek ismi olarak kullanılır.
Lokman İsminin Anlamı: Coktan beri var olan, onceki.
Lut: Kur ’an ’da gecen 10. Peygamberdir. Erkek ismi olarak kullanılır.
Muhammed: Peygamberlerin sonuncusu ve en buyuğu olan Peygamber -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimizin adıdır. Aynı zamanda Kuran ’ın 47. sûresidir. Erkek ismi olarak kullanılır.
Muhammed İsminin Anlamı: Ovulmeye değer olan, en guzel huylara sÂhip (kimse), cok ovulmuş, ovguye layık.
Mahmut: Peygamber Efendimizin isilmlerinden biridir. Erkek ismi olarak kullanılır.
Mahmut İsminin Anlamı: Ovulmuş, methedilmiş, methe ve ovguye değer. Hz. Muhammed ’in -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- en buyuk şefaat makamı Makam-ı Mahmud ’dur.
Murat (Murad): Erkek ismi olarak kullanılır.
Murat İsminin Anlamı: Erişilmek istenen, olması ve gercekleşmesi arzu edilen şey, istek, dilek, amac.
Musa: Kuran-ı Kerim ’de gecen 16. Peygamberdir. Erkek ismi olarak kullanılır.
Musa İsminin Anlamı: Vasiyet edilen, vasiyet olunan: Vasî secilmiş, vasî tÂyin edilmiş (kimse).
Mumin: Kur'Ân ’ın 40. Sûresi'nin adıdır. Erkek ismi olarak kullanılır.
Mumin İsminin Anlamı: Allah ’ın varlığına, birliğine, Hz. Muhammed ’in O ’nun kulu ve peygamberi olduğuna ve İslÂmiyet ’in diğer îman esaslarına inanan, îman sÂhibi kimse, musluman.
Naim: Kur'Ân'da Naîm Cennetleri şeklinde gecer.
Naim İsminin Anlamı: Nîmete eren kimse: Nîmet, bolluk, refah icinde yaşama: Cennetlerden birinin adı.
Nuh: Kuran-ı Kerim ’de gecen 4. Peygamberin adıdır. Aynı zamanda Kuran ’ın 71. sûresinin adıdır. Erkek ismi olarak kullanılır.
Nuh İsminin Anlamı: Dediğinden kesinlikle vazgecmemek: Cok inatcı (kimse).
Ramazan: Erkek ismi olarak kullanılır.
Ramazan İsminin Anlamı: Cok sıcak gun, guneş kumları: Oruc ayı: Bayram.
Saffat: Kur ’Ân ’da gecen 37. sûredir.
Saffat İsminin Anlamı: Sıra sıra dizilenler, saf saf duranlar
Salih: Kur ’Ân ’da gecen 6. Peygamberdir. Erkek ismi olarak kullanılır.
Salih İsminin Anlamı: Elverişli, uygun, yarar: Yetkisi olan (kimse), yetkili: Dînin emrettiği hususlara uygun davranan, iyi amel sÂhibi, gunah işlemekten kacınan (kimse).
Selim: Erkek ismi olarak kullanılır.
Selim İsminin Anlamı: Maddî ve mÂnevî kusûru, noksanı olmayan: Sağlam, doğru.
Sefa (Safa): Mekke'de bulunan mukaddes iki tepeden birinin adıdır. Erkek ismi olarak kullanılır.
Sefa İsminin Anlamı: Gonul şenliği, rahat, huzur, kedersizlik: Eğlence, neşe, zevk: Saflık, berraklık.
Sefer: Erkek ismi olarak kullanılır.
Sefer İsminin Anlamı: Yolculuk, seyahat: Savaş icin yapılan yolculuk, savaşa gidiş ve yapılan savaş.
Suleyman: Kuran-ı Kerim ’de gecen 27. Peygamberin adıdır. Erkek ismi olarak kullanılır.
Suleyman İsminin Anlamı: Barış yapan.
Şeref: Erkek ismi olarak kullanılır.
Şeref İsminin Anlamı: Bir kimseye gosterilen saygının dayandığı mÂnevî yucelik, mÂnevî ululuk, onur, haysiyet: Fazîlet, cesÂret vb. ustun niteliklerle kazanılmış iyi şohret.
Şuayp: Kuran-ı Kerim ’de gecen Peygamberlerdendir Erkek ismi olarak kullanılır.
Tarık: Kuran-ı Kerim ’de gecen 86. Surenin adıdır. Erkek ismi olarak kullanılır.
Tarık İsminin Anlamı: En iyi, en Âl yol
Uzeyir (Uzeyr): Kuran-ı Kerim ’de gecen Peygamberi adıdır. Erkek ismi olarak kullanılır. Tevbe Sûresi'nde gecer.
Veli: Erkek ismi olarak kullanılır.
Veli İsminin Anlamı: Seckin kul, Allah ’ın dostu ve sevgili kulu.
Yahya: Kuran-ı Kerim ’de gecen 35. Peygamberdir. Erkek ismi olarak kullanılır.
Yahya İsminin Anlamı: "Allah lutufkÂrdır."
Yakup: Kuran ’da gecen 11. Peygamberdir. Erkek ismi olarak kullanılır.
Yakup İsminin Anlamı: Koca; Sozune guvenilir, mert; Sert, kolay bukulmez.
Yusuf: Kuran-ı Kerim ’de gecen 12. Peygamberdir. Erkek ismi olarak kullanılır.
Yusuf İsminin Anlamı: Guzelliğin sembolu: İnleyen, ah eden.
Yunus: Kuran-ı Kerim ’de gecen Peygamberi adıdır. Erkek ismi olarak kullanılır.
Zekeriya: Kuran ’da gecen 34. Peygamberdir. Erkek ismi olarak kullanılır.
Zulkarneyn: Kuran-ı Kerim'de gecen 33. Peygamberin adıdır. Erkek ismi olarak kullanılır.
Zulkifl: Kuran'da gecen 14. Peygamberdir. Erkek ismi olarak kullanılır.
Zulkifl İsminin Anlamı: Nasip ve kısmet sahibi.
KUR ’AN ’DA GECEN KIZ - KADIN İSİMLERİ Adile (Âdile): Kız ismi olarak kullanır.
Adile İsminin Anlamı: Adaletli, Hakkını Veren; Doğru, Doğruluktan Ayrılmayan, Doğruluk Gosteren, Durust; Haklı, Hakka Uygun.
Adn-Adin: Kur'Ân'da Adn Cennetleri diye gecer.
Adn-Adin İsminin Anlamı: Cennet.
Behice: Kız ismi olarak kullanılır.
Behice İsminin Anlamı: Guzel, Guleryuzlu, Gulec; Şen, Şirin, Neşeli.
Cennet: Kız ismi olarak kullanılır.
Cennet İsminin Anlamı: Ahiretteki mutluluk yurdu, sonsuz mutluluk yeri, oldukten sonra iyilerin ve gunahsızların gideceği yer, ucmak; bahce, cok guzel.
Havva: Hz. Adem ’in -aleyhisselam- hanımıdır. Dunyadaki ilk kadındır. Kız ismi olarak kullanılır.
Havva İsminin Anlamı: Canlı, ya­şayan demektir.
Hilal: Hadislerde gecmektedir. Ramazan orucunun başlangıcı ve bitişi olarak gorulur. Kız ismi olarak kullanılır.
Hilal İsminin Anlamı: Ayın ilk gunlerinde aldığı yay bicimi, ayca, yeni ay anlamlarına gelir.
Fecir (Fecr): Kuran ’ın 89. sûresidir. Kız ismi olarak kullanılır.
Fecir İsminin Anlamı: Tan, sabah aydınlığı, gun doğumu, tanyerinin ağarması.
Firdevs: Kız ismi olarak kullanılır.
Firdevs İsminin Anlamı: Cennet, Cennet ’in en yuksek derecelerinden biri, altıncı Cennet, Cennet hahcesi, mutluluk ulkesi; bahce, bostan.
Irmak: Kur'Ân'da bazı sûrelerde gecer. Kız ismi olarak kullanılır.
Irmak İsminin Anlamı: Akarsu: Ayırmak, uzaklaştırmak.
İrem: Kız ismi olarak kullanılır.
İrem İsminin Anlamı: Cennet bağı, dunya cenneti, cennet kadar guzel ve bayındır yer.
Kevser: Kur'Ân ’ın 108. Sûresi'nin adıdır. Kız ismi olarak kullanılır.
Kevser İsminin Anlamı: Cennette bir nehir veya havuz: Cana can katan, hayat veren, saf, temiz, tatlı su.
Mina: Kız ismi olarak kullanılır.
Mina İsminin Anlamı: Liman, iskele.
Merve: Kız ismi olarak kullanılır.
Merve İsminin Anlamı: Mekke ’de bir dağın adıdır. Hacılar, Merve ile Saf arasında Sa'y ederler yani 7 defa gidip gelirler. Kur'Ân'da Bakara Sûresi 158. Âyette gecmektedir.
Meryem: Kuran-ı Kerim ’in 19. suresinin adıdır. Kız ismi olarak kullanılır.
Meryem İsminin Anlamı: İbadet eden kimse, Rabbin hizmetcisi: Bir yerden uzaklaşmak, ustunluk demektir.
Nur: Kuran-ı Kerim ’in 24. suresinin adıdır. Kız ismi olarak kullanılır.
Şevval: Ay takviminin onuncu ayı, Ramazan Bayramı ile başlayan ay, bayram ayıdır. Kız ismi olarak kullanılır.
Şevval İsminin Anlamı: Parlak ve guclu.
İSLAM ’A GORE COCUĞA NASIL İSİM VERİLİR? Ezan ve kamet cocuğa yapılan ilk îman telkinidir. Cunku ezanın mÂn ve muhtevÂsında tekbir, tevhid, nubuvvet ve namaz gibi dinin esasları bulunmaktadır. Yeni doğan cocuğu, usûl olarak babası veya kim ismini verecekse sağ kulağı goğse gelecek şekilde kucağına alır. Normal sesle ezan okur. Sonra da ‘Yavrum, senin ismini (Abdullah)….. koyduk. Allah sana bereket versin ’ der.
Ebû RÂfi (r.a.) anlatıyor:
‘‘Hz. Hasan dunyaya geldiği zaman Resûlullah ’ın onun kulağına ezan okuduğunu gordum. ’ ’ (Ebu Davud, Edeb, 107-116, (5105); Tirmizî, Edahî, Bab 17, Hadis No: 1514; Ahmed b. Hanbel, VI / 9,291) Tirmizî hadisin sahih olduğunu soylese de diğer muhaddisler zayıf olduğunu delillendirdi.
DOĞDUĞU İLK GUN COCUĞA İSİM VERİLİR Mİ? İslÂmî eserlerde cocuğa doğumunun ucuncu, bazıların­da ise yedinci gunu isim verilir. Hz. Muhammed -sallallahu aleyhi ve sellem- MÂriye validemizden doğma oğlu İbrahim icin,
“Bu gece bir oğlum oldu. O ’na atam İbrahim ’in adını koydum.” buyurdu. (Muslim, FedÂil, 62 (2315); Ebû DÂvûd, CenÂiz, 24)
Âlimlerin buyuk coğunluğu yeni doğan cocuğa yedinci gunde isim vermenin daha fazîletli olduğu goruşune varmıştır. Hz. Enes naklediyor:
“Sadece doğduğu ilk gunde cocuğu isim vermenin cÂiz olduğuna delÂlet eder. Fakat mustehap olduğuna delÂlet etmez.” (el-Muğnî, c: 9, s: 356)
İSLAM ’DA COCUĞA AD - İSİM KOYMA Yeni doğan cocuğa veya ihtida eden kimseye İslÂmî geleneklere gore isim verilir. Varlıkların sembolu demek olan adların ilk defa Allah tarafından Hz. Adem ’e -aleyhisselam- oğretildiği bilinir. İlk yaratılan şeyleri tespite calışan mufessirler, bu arada adı da soz konusu etmektedirler.
Turklerin İslÂmiyet ’i kabulunden once, animist inancta olmalarının ve tabiatta bazı varlıklara tapınmalarının etkisi ile, başlangıctaki Turk isimleri yırtıcı hayvan, kuş ve dış tesirlere dayanıklı maddelerden secilmiş, cocuklara Bozkurt, Arslan, Şahin, Doğan, Timur (Demir), Kaya ve Gokhan gibi adlar verilmiştir. Bu adlar cocukluk ve genclik donemlerinde olmak uzere iki safhada verilirdi. Doğumun hemen ardından cocuğa ad verilmez, bir yaşına girdikten sonra, Turk Âdetlerine gore buyuk bir şolen (toy) yapılır ve bu şolene katılanların en yaşlısı tarafından ad konurdu. Genclik cağında alınan adlar, gosterilen bir kahramanlıktan sonra, hazırlanan bir toy merasiminde ve ileri gelen şahsiyetler tarafından verilirdi. Bu durum Dede Korkut Kitabı ’nda, “Bir oğlan baş kesmese kan dokmese ad komazlardı.” diye anlatıldı. Yine burada belirtildiğine gore Bayındır Han ’ın oğlu Boğac, adını bir boğa oldurdukten sonra aldı.
İslÂmiyet ’ten onceki Araplar da, hayatın zorlukları ve ozellikle duşman karşısında dayanıklı, guclu ve cesur olması, duşmanın gonlune korku salması arzu ve duşuncesiyle cocuklarına Galib, ZÂlim, Mukatil (savaşcı), Esed, Leys (arslan), Zi ’b (kurt), Hacer (taş), Sahr (kaya) gibi adlar koydular. Yine bu devrin Araplarında her ferdin, adından başka bir de ilk erkek cocuğuna bağlı olarak baba olduğunu belirten bir kunyesi, o şahsın kimin veya kimlerin cocuğu olduğunu gosteren bir nesebi ile o kimsenin doğduğu ve yaşadığı yeri veya mezhebini ifade eden bir nisbesi, bazan da mesleğini acıklayarak şahsın daha iyi tanınmasını sağlayan bir de lakabı bulunmakta idi. Bunlardan başka, devlet ve ilim adamlarına sultan, imam, şeyh, hacı, hÂfız gibi mansıplar verilmekteydi.
İslÂmî eserlerde cocuğa ad koymanın zamanı uzerinde durulmuş ve bazı rivayetlerde doğumunun ucuncu, bazılarında ise yedinci gunu ad koymak icin en uygun zaman olarak gosterilmiştir. Bununla beraber Hz. Peygamber ’in MÂriye ’den doğma oğlu İbrÂhim icin,
“Bu gece bir oğlum doğdu, ona dedem İbrÂhim ’in adını verdim” (Ebû DÂvûd, “CenÂiz”, 24) dediği, dolayısıyla doğumun birinci gunu ad koyduğu bilinmekte ve bu yondeki rivayetler diğerlerine nisbetle daha sahih kabul edilmektedir.
İSLAM ’DA COCUĞA İSİM KOYMA HAKKI KİME AİTTİR? Bir defa bile olsa sesi duyulduktan sonra olen cocuğa ad konulacağına, yıkanıp kefenlendikten ve namazı kılındıktan sonra defnedileceğine dair Ebû Hanîfe ’nin ictihadı ile, olu doğsa bile ona ad konup yıkanacağını belirten Ebû Yûsuf ’un kanaati, cocuğa doğduğu gun ad konulmasının gerekli olduğunu gostermektedir. Ad koymak icin hadislerde tavsiye edilen akîka kurbanı kesilecekse bunun doğumun yedinci gunune kadar tehir edilebileceği, boyle bir merasim yapılmayacaksa daha once ad koymanın uygun olacağı belirtilmiştir.
İslÂm ’da cocuğa ad secme ve ad koyma hakkı babaya aittir. Baba olmuş veya hukukî tasarruflarda bulunmaktan menedilmişse bu hakkı anne kullanır. Doğumundan once babasını kaybeden Hz. Peygamber ’in adı annesi tarafından Muhammed olarak secilmiş ve bu ad dedesi tarafından konulmuştur.
Cocuğa ad secilirken gayet titiz davranılması gerektiğini belirten Hz. Peygamber, “Siz kıyamet gununde hem kendi adınızla, hem de babalarınızın adıyla cağırılacaksınız; bu sebeple kendinize guzel adlar koyun” buyurmuştur (Ebû DÂvûd, “Edeb”, 61; Musned, V, 194). İslÂm hukukcuları bu nevi hadisleri dikkate alarak ad secimi ile ilgili bazı hukumler tesbit etmişlerdir.
MUSTEHAP (BEĞENİLEN, TAVSİYE EDİLEN, SEVAP KAZANDIRAN) İSİMLER Soyleniş ve mÂna guzelliği taşıyan, Allah dostlarını hatırlatan adlardır. Hz. Peygamber, Allah ’a kulluğu ifade eden Abdullah ve Abdurrahman gibi isimlerin CenÂb-ı Hakk ’ı memnun edeceğini soylemiş (BuhÂrî, “Edeb”, 105-106; Muslim, “ÂdÂb”, 2), cocuklara Peygamber adlarının verilmesini tavsiye etmiş (BuhÂrî, “Edeb”, 109; Ebû DÂvûd, “Edeb”, 61) ve kendi adının da -kunyesiyle birlikte olmamak şartıyla- alınabileceğini ifade etmiştir (Muslim, ÂdÂb”, 1). Onun bu tavsiyeleri Muslumanlar arasında bu nevi isimlerin geniş capta yayılmasını sağlamıştır. Turkler Hz. Peygamber ’e karşı duydukları derin hurmet ve sevgi sebebiyle, onun adını aynen almayı bir nevi saygısızlık kabul etmişler ve Muhammed adını Mehmed şeklinde soylemeyi uygun gormuşlerdir. Yine ona nisbet edilen Ahmet, Mahmut, HÂmit ve Mustafa adlarının Muslumanlar arasında cok yaygın olduğu bilinmektedir.
HARAM İSİMLER Allah ’tan başkasına kulluk mÂnası taşıyan isimleri ad olarak koymak haram sayılmıştır. İslÂm ’ın mukaddes saydığı şeylere kulluk mÂnası taşıyanlar da boyledir. Nitekim Hz. Peygamber, Abdulk‘be (K‘be ’nin kulu) adlı birinin ismini değiştirmiştir. CenÂb-ı Hakk ’a mahsus olan isimlerin “abd” kelimesiyle birlikte olmayarak insanlar icin kullanılması, zÂhirî mÂnada da olsa tevhid inancını zedeler mahiyette gorulduğunden tasvip edilmemiştir. Arap olmayan Muslumanların ve ozellikle Turkler ’in Raûf, Kadîr vb. isimleri kullanmaları, Abdurraûf, Abdulkadîr terkiplerini telaffuz etmenin gucluğunden kaynaklanmış olmalıdır. Arapların Abdullah yerine Abduh adını kullanmasına benzeyen bu isim kısaltması tevhid inancını zedeleyici bir mahiyet taşımaz.
MEKRUH ADLAR - İSİMLER Hz. Peygamber, putperestliği andıran ve İslÂm ÂdÂbına uymayan adların değiştirilmesini tavsiye etmiş, kendisi de “isyankÂr” anlamına gelen Âsıye (عاصية) adındaki bir kızın ismini Cemîle, “elem, keder” anlamına gelen Hazn adlı bir sahÂbînin adını da Munzir olarak değiştirmiştir. Peygamber ’in hanımlarından olan Zeyneb ’in ve ayrıca Ummu Seleme ’nin kızı Zeyneb ’in adları Berre idi. Resûlullah “comert, durust, itaatkÂr” demek olan bu ismin bir insanın kendini tezkiyesi anlamına geldiğini soyleyerek onlara Zeyneb adını vermiştir. Ayrıca Firavun, Karûn gibi zalimlerin adlarını almayı da menetmiştir. TÂhÂ, YÂsin gibi bazı sûrelerin başında bulunan harfleri isim olarak kullanmak da hoş karşılanmamıştır.
Hz. Peygamber ’in bazı isimleri umulan iyiliklere işaret sayması sebebiyle olmalıdır ki Turk toplumunda cocuğu yaşamayan bazı aileler son doğan cocuklarına Yaşar, Dursun, cok cocuğu olanlar sonuncusuna Yeter, Songul, yalnız kız cocuklarına sahip olanlar da Dondu, Done gibi adlar koyarak tefe ’ul etmişler ve bu mÂnaların cocuklarında gercekleşmesini arzulamışlardır. Bunda herhangi bir mahzur gorulmemiştir.
MUBAH (HELAL) ADLAR Haram ve mekruh sayılan adların dışında kalan isimler mubah sayılır. CebrÂil, MîkÂil gibi melek isimlerinin alınması mubah sayılmış, ancak İmam MÂlik ’in bunu uygun gormediği rivayet edilmiştir. Allah ’a mahsus isimlerden olmakla beraber kullarda da bulunması arzu edilen Âdil, nÂsır, cevad gibi vasıfların yalnız başına ad alarak alınması mubahtır.
Milliyet bakımından farklı olan Musluman kişilerin adları da İslÂm inanc ve ahlÂkına ters duşmedikce değiştirilmemiştir. Selcuk, Alparslan gibi adlar bu kabildendir. Karahanlı Sultanı Satuk Buğra Han Musluman olunca Abdulkerim, oğlu Baytaş da Musa adını almışlardır. Bugun Muslumanlığı kabul eden herkes, kendisine Musluman muamelesi yapılması isteği ve gayri muslimlere benzememe duşuncesiyle adını değiştirmekte ve bir Musluman adı almaktadır.
Hz. Peygamber ’in birden fazla adının bulunduğunu bizzat belirtmesi (BuhÂrî, “MenÂkıb”, 17; Muslim, “FezÂil”, 124, 125), bir kimsenin birden fazla adının olabileceğini gostermektedir. Cocuğa ad koyarken, Peygamber ’den rivayet edildiğine gore, sağ kulağına ezan, sol kulağına kamet okunur. Nitekim Hz. Peygamber ’in, torunu Hasan ’ın adını koyarken kulağına ezan okuduğu bilinmektedir. (Tirmizi, “EdÂhî”, 16; Musned, VI, 9, 391, 396) Boylece cocuğun kulağına ilk defa İslÂm ’ın şiarı olan kelime-i tevhid ile birlikte kendi adı soylenmiş olur. Bu konu fıkıh kitaplarının “akîka” bolumunde ele alınarak işlenmiştir. (Kaynak: Ozgu Aras, DİA)
PEYGAMBERİMİZİN İSİM VERMEYE VERDİĞİ ONEM Bir hadiste “Sizler kıyÂmet gunu isimlerinizle ve babalarınızın isimleriyle cağrılacaksınız. Oyleyse isimlerinizi guzel yapın.” (Ebu Davud, Edeb 69) buyuran Peygamberimiz, cocuklara isim koyma konusunda cok titiz davranırdı. Rasûlullah sadece cocukların değil, yetişkinlerin ismiyle de alÂkadar olurdu. Peygamber Efendimiz, kotu mÂnÂya gelen isimleri, iyi ve guzel mÂnÂya gelen isimlerle değiştirme ornekleri de vermiştir. Mesela (Uzza putun kulu) mÂnÂsına gelen (abdu ’l-uzza) ’yı, Allah ’ın kulu mÂnÂsına gelen (Abdullah) ile değiştirmiş, ateş parcası mÂnÂsına gelen Cemre ’yi, guzel kız mÂnÂsına gelen Cemile'yle; Harp ismini de Hasan ismiyle duzeltmiştir.
Resûlullah ’ın isim konusundaki hassasiyetini şu hadiste gorebiliriz. Yahya bin Said (r.a.) anlatıyor:
Hz. Peygamber bol sutlu bir deve hakkında:
“Bunu kim sağacak?” diye sordu. Bir adam ayağa kalkmıştı ki, Rasûlullah adama:
“İsmin ne?” diye sordu. Adam:
“Murre (acı)” deyince ona “Otur!..” dedi. Hz. Peygamber tekrar:
“Bunu kim sağacak?” diye sordu. Bir başkası ayağa kalktı, ben sağacağım diyecekti. Hz. Peygamber ona da:
“İsmin ne?” diye sordu. Adam: “Harb” deyince, ona da:
“Otur!..” dedi. Resûlullah:
“Bu deveyi bize kim sağacak?” diye sormaya devam etti. Bir adam daha kalktı. Ona da ismini sordu. O da “Ya ’iş” (yaşıyor) cevabını alınca ona, “Sen sağ” dedi. (TaberÂnî, Mûcem, XXII, 277; Muvatta, İsti ’zan 24)
ALLAH ’IN İSİMLERİ COCUĞA VERİLİR Mİ? Allah TeÂl ’nın has isimleri kula isim olarak verilmez. Ancak sıfatları isim olarak verilebilir. Cocuğa Allah ’ın isimlerinden verilirken Abd yani “Allah'ın kulu, kolesi” on eki kullanılır. Mesela; Abdullah, Abdurrahman, Abdulbaki, Abdulaziz, Abdussamed gibi. Bu isimlerdeki Rahman, Baki, Aziz ve Samed Allah ’ın isimleridir. Bunlar, abd ekini aldığı zaman “Rahman olan Allah ’ın kulu”, Azîz olan Allah ’ın kulu” anlamlarına gelir.
Peygamberimiz de cocuklara Abdullah ve Abdurrahman isimlerinin konulmasını tavsiye ederdi. Abdullah İbn Omer radıyallahu anh ’tan rivayet edildiğine gore Resûlullah aleyhissalÂtu vesselÂm şoyle buyurmuştur:
“Allah ’a en sevimli gelen isimler Abdullah ve Abdurrahman ’dır.” (Muslim, ÂdÂb, 2, (2132); Ebu DÂvud, Edeb 69; Tirmizî, Edeb 64)
İslam ve İhsan
COCUKLARA CEBRAİL, MİKAİL, İSRAFİL İSİMLERİNİ KOYABİLİR MİYİZ?
KUR ’AN ’DA GECEN HER İSİM COCUĞA KONULABİLİR Mİ?
COCUKLAR İSİM VERİRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER