Hac ne demektir? “Yoluna guc yetirenlerin KÂbe ’yi haccetmesi, Allah ’ın insanlar uzerindeki hakkıdır. Kim inkÂr ederse, şuphesiz Allah butun Âlemlerden mustağnidir” ayetini nasıl anlamalıyız?Hac, İslam'ın beş temel esasından biri olup bedenî ve malî yonu olan bir ibadettir. Ayet-i kerimede şoyle buyrulur:
"Yoluna guc yetirenlerin KÂbe'yi haccetmesi, Allah'ın insanlar uzerindeki hakkıdır. Kim inkÂr ederse, şuphesiz Allah butun Âlemlerden mustağnîdir." (Âl-i İmrÂn sûresi, 97)
HAC NE DEMEKTİR? Hac kelime olarak kastetmek, ziyaret etmek demektir. Dinimizde ise, "arefe gunu zevÂlden bayram gunu fecrin doğuşuna kadar Arafat'ta bir sure durmak ve sonra KÂbe'yi tavaf etmek" demektir. Âyette, "yol bulabilenler yani gucu ve imkÂnı olanlar uzerinde Allah'ın hakkı olduğu" bildirilen işte bu ziyarettir. Biz buna hac diyoruz. Hac, bilindiği gibi İslÂm'ın beş şartından olup bu beş şart icinde en son farz kılınandır. Haccın farz olduğuna bu Âyet delÂlet etmektedir.
"Guc yetirmek" veya "yol bulabilmek" ten maksadın, "azık ve binek" olduğu Hz. Peygamber tarafından acıklanmıştır. (bk. Tirmizî, Hacc 14; İbni MÂce, MenÂsik, 6, 16) Hatta Tirmizî'nin rivayet ettiği bir hadîs-i şerîfte (Hacc 3) Peygamber Efendimiz "Kim, azığa ve kendisini Allah'ın evi KÂbe'ye ulaştıracak bir bineğe sahip olduğu halde haccetmezse, ha Yahudi ha Hıristiyan olarak olmuş, hic farketmez" buyurmuştur.
Âyet-i kerîmedeki "kim inkÂr ederse" ifadesi de "şartlarına sahip olduğu halde kim haccetmezse" anlamında yorumlanmıştır. Şah Veliyyullah ed-Dihlevî'nin belirttiği uzere, İslÂm'ın esaslarından herhangi birini terk etmek dinden cıkmak gibi bir şeydir. Binaenaleyh İslÂm'ın beş esasından biri olan haccı terk eden kimsenin, yukarıda zikrettiğimiz hadiste gorulduğu gibi, Yahudi veya Hıristiyana; bir başka hadiste (bk. Muslim, İmÂn 134) namazı terk eden kimsenin de muşrike benzetilmesi; Hz. Peygamber donemindeki Yahudi ve Hıristiyanların namaz kılıp haccetmemeleri, Arap muşriklerinin de haccedip namaz kılmamaları sebebiyle olsa gerektir. Hac, şartlarına sahip olanlar icin omurde bir kere yerine getirilmesi gerekli ve yeterli olan bir farzdır. Adanmış olan haccın yerine getirilmesi ve başlanmışken bozulmuş bulunan nÂfile haccın kazÂsı vÂciptir. Henuz kendisine hac farz olmamış kişi ile farz haccı yerine getirmiş olan kimsenin yaptığı hac ise, nÂfiledir.
Kaynak: Riyazus Salihin, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan