Bakara Suresi 3. ayeti ne anlatıyor? Bakara Suresi 3. ayetinin meali, Arapcası, anlamı ve tefsiri...Bakara Suresi 3. Ayetinin Arapcası:اَلَّذ۪ينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُق۪يمُونَ الصَّلٰوةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَۙ
Bakara Suresi 3. Ayetinin Meali (Anlamı):Ki onlar gaybe iman eder, namazı dosdoğru kılar ve kendilerine rızık olarak verdiğimiz şeylerden harcarlar.
Bakara Suresi 3. Ayetinin Tefsiri:Muttakîlerin birinci vasfı gaybe iman etmeleridir. İman, kalp ile tasdik yani bir şeyin doğruluğunu kalben kabul etmek ve bunu dil ile ikrÂr etmektir. Tasdik olmazsa iman olmaz. Tasdik bulunur, fakat kişinin tutum ve davranışları buna aykırı ve tutarsız olursa bu, imanın zayıflığına bir işaret sayılır. Boyle bir imanla, İslÂm gercek mÂnasıyla yaşanamayacağı gibi, dinin vadettiği ebedi mutluluğa erişmek de zor olur. Dine gore îman esaslarını kalp ve diliyle tasdîk etmeyen kÂfir; kalbiyle tasdik etmediği hÂlde diliyle kabul ettiğini soyleyen munafık; kalp ve diliyle tasdik ettiği hÂlde ameli olmayan ise mu ’min fakat fÂsık sayılır. Gercek iman, Âhirette cehennemden kurtularak cennete girmenin yegÂne şartıdır. Kur ’an, pek cok Âyetinde bu hususa vurgu yapmaktadır.
الْغَيْبُ (gayb) sozlukte, gercekte var olup da gorme, işitme, dokunma ve tatma gibi duyularımızın algı sahasına girmeyen, bunların otesinde kalan şeylerdir. Âyetteki “gayb”den maksat ise, Allah ’ın ve Resûlu ’nun var olduğunu veya meydana geleceğini haber verdiği, insanın duyularıyla algılayamadığı fakat inanılması lazım gelen varlıklar ve olaylardır. Bunlar Allah, melekler, kader, kıyamet, Âhiret, cennet ve cehennem gibi hususlardır. Allah Resûlu (s.a.s.) îmanı tarif ederken: “Allah ’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, Âhiret gunune inanmandır. Yine kadere, hayrına ve şerrine iman etmendir” (Muslim, İman 1, 5) buyurmuştur ki bunların hepsi gayb Âlemindendir.
Âyetin, “gaybe îman ederler” şeklinde meÂli verilen kısmı, “gaybde de iman ederler” diye de anlaşılmıştır. Yani, mu ’minler, insanlar arasında olduğu gibi kimsenin bulunmadığı tenha yerlerde de imanlarını ikrÂra ve gereğini yapmaya devam ederler. Zira îmanda devamlılık esastır. Munafıklar ise boyle değildir. Cunku onlar: “İman edenlerle karşılaştıklarında «inandık» derler. Şeytanlarıyla baş başa kaldıklarında ise: «Emin olun! Biz sizinle beraberiz, onlarla sadece alay ediyoruz» derler.” (Bakara 2/14)
Esasen gayb Âlemine bir sınır cizmek mumkun değildir. Bununla beraber genel mÂnada iki turlu gaybden soz edilebilir. Birincisi, Allah TeÂl ’nın hicbir varlığa bildirmediği, ancak zÂtına mahsus kıldığı mutlak gaybdir: “Gaybın anahtarları Allah ’ın yanındadır; başkası onları bilemez.” (En‘Âm 6/59) Diğeri ise izÂfî gaybdir ki, Allah TeÂl ’nın yarattıklarından dilediğini dilediği kadar bilgilendirdiği ve diğerlerinden gizli tuttuğu gaybdir. Buna gore her bir varlığa gore gayb alanı farklıdır. Ancak Kur ’an ve sunnette varlığı bildirilen fakat insanın duyularıyla tam idrak edemediği hususlara îman, mu ’min olmanın şartıdır. Uzerinde durduğumuz Âyette de bu nevi gaybe işaret edilmiştir.
Allah TeÂl ’nın her turlu tecellî ve tasarruflarıyla zÂhir ve ÂşikÂr olmasına (Hadîd 57/3), kullarına şah damarından daha yakın olmasına (KÂf 50/16), onların kendileri ile kalpleri arasına girmesine (EnfÂl 8/24), hulÂsa onları her yonden kuşatmasına (İsr 17/60) rağmen gayb kabul edilmesi, idraklerin O ’nu kuşatamaması (En‘Âm 6/103) sebebiyledir. Nitekim ehl-i irfÂn demiştir ki, “CenÂb-ı Hak o kadar zÂhirdir ki, zuhûrunun şiddetinden gÂiptir.”
Gorulemeyen ve hissedilemeyen varlıklar, gorup hissettiklerimize nispetle kıyas edilemeyecek derecede fazladır. Bu gerceği kabul eden kişi, Allah ’a imana ve boylece hayatın derin bir mÂnası ve gayesi olduğu inancına erişir. Gozu maddeden başka bir şey gormeyen ve tum varlığı gorup hissettiklerinden ibaret zanneden duşunce ve sistemler, insan muhayyile ve tefekkurunu Âdet dondurarak onu geniş ufuklardan mahrum bırakmaktadırlar. Bu mÂnada gaybe îman, insan tefekkurunun ve muhayyilesinin onundeki izÂfî engelleri kaldıran bir hurriyet iksîridir. Îman esaslarının “gayb” alanında olması, mu ’mindeki îman derinliğine sonsuz bir boyut kazandırmaktadır. Bu sebeple Kur ’an, inanılması gerekli hususlar icinden ozellikle gaybı zikretmiştir. Cunku gaybe iman, kulun Peygamberin davetine kulak vererek Allah ’ın buyruklarına itaat etmesinde kuvvetli bir tesire sahiptir. Maddi Âlemin otesinde başka bir Âlemin olduğunu kabul etmeyenler ise Allah ’a ve Âhirete iman davetinden yuz cevirirler.
Muttakîlerin ikinci vasfı, namazı dosdoğru kılmalarıdır. Âyet-i kerîmede “ikÂme-i salÂt” ifadesi gecmektedir. الصَّلٰوةُ (salÂt), Kur ’an ’da namaz ibÂdetinin yanı sıra dua, ovgu, kıraat ve rahmet mÂnalarında kullanılmıştır. Namaz ibÂdeti bu mÂnaların hemen hepsini ihtiva eder. Nitekim namazın kıyÂmında kıraat, ka ’desinde sen ve dua nihÂyetinde ise namaz kılan kimseye rahmet vardır.
“İkÂme”, bir şeyi ayakta tutmak, ayakta durur hale getirmek demektir. “İkÂme-i salÂt” ise namazı dosdoğru ed etmektir. Yani namazı, Allah Resûlu (s.a.s.) ’in oğrettiği şekilde ÂdÂb ve erkÂnına riÂyetle, vaktinde, aksatmadan, ona gerekli rağbeti gostererek, hem şeklî şartlarını hem de huşu ve tÂzim gibi kalbî ve ruhî yonlerini gozeterek kılmaktır. “İkÂme-i salÂt” tabiri, ayrıca, namazı cemaatle kılmanın onemine ve onu îfa icin lazım gelen şartların hazırlanmasının gereğine de işaret etmektedir.
Namaz, İslÂm ’ın başlangıcından itibaren meşrû olmakla birlikte beş vakit halinde, Peygamberimizin yaşadığı en faziletli zaman olan Mi ’rÂc gecesinde farz kılınmıştır. (bk. Muslim, İman 259)
Namaz ibÂdeti, dini hayatın omurgasını teşkil eder. Ferdin zihnî, kalbî ve fiilî hayatının Allah ve Rasûlu ’nun iradesi cercevesinde ihyası icin vazgecilmez bir esas olan namaz, toplum hayatının inşa ve ıslahı icin de aynı derecede bir oneme sahiptir. Namazın bu yonune işaretle Peygamber Efendimiz: “Dinî hayatın ana direği, namazdır” buyurmuştur. (Tirmizî, İman 8)
Muttakîlerin ucuncu vasfı, Allah ’ın kendilerine verdiği rızıklardan infak etmeleridir. Onlar, Allah ’ın ikram ettiği her turlu rızıktan, O ’nun muradına uygun olarak başkalarının faydasına harcamada bulunurlar. “Rızık”, butun canlıların maddî mÂnevî her turlu ihtiyaclarını karşıladıkları nimetlerdir. Yiyecek, icecek, giyecek, mal ve benzeri her turlu maddî nimet ve imkÂnlar rızık olarak adlandırıldığı gibi ilim, îman ve ahlÂk gibi mÂnevî ihsanlar da rızık kapsamında değerlendirilmiştir.
“İnfak”, kulun, Allah ’ın rızÂsına nÂil olma niyetiyle O ’nun kendisine verdiği rızıklardan ailesine, akrabasına, diğer insanlara ve hatta tum canlılara fayda sağlamak uzere sarfetmesidir. Kur ’Ân ’da infak kavramının kullanıldığı yerlerden biri de “fî sebîlillah” yÂni Allah ’ın dînini korumak, yaymak ve yuceltmek adına yapılan her turlu harcamalardır.
Âyetteki infaktan hem farz hem de nafile harcamalar kastedilmiştir. Farz olanlar zekÂt ve ailesi icin yaptığı zaruri masraflardır. Bunların haricinde hayır niyetiyle yapılan tum harcamalar ise nafile kısmına girer.
MÂnevî rızıklar acısından “infak”, kişinin sahip olduğu ilim, irfan ve guzel ahlÂk gibi ilÂhî ikramlardan başkalarını da istifade ettirmesidir. Peygamber Efendimiz (s.a.s.): “İstifadeye sunulmayan ilim, Allah yolunda infak edilmeyen hazîne gibidir” buyurur. (Ahmed b. Hanbel, Musned, II, 499; Heysemî, Mecma‘u ’z-zevÂid, I, 184) Bu mÂnadan hareketle sûfîler, Âyet-i kerîmede, muttakîlerin kendilerine lutfedilen mÂnevî hÂl, ilim ve mÂrifet nûrlarından başkalarına da infak etmeleri gerektiğine işaret bulunduğunu soylemişlerdir.
Esasen Kur ’Ân Âyetleri, kısa cumlelerde cok geniş ve zengin mÂnalar ihtiv eder. Mesel uzerinde durduğumuz Âyetin, وَممَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ (Kendilerine rızık olarak verdiğimiz şeylerden harcama yaparlar) kısmında bulunan bir takım nuktelere şoyle işaret edilmiştir:
› İnsan, kazancının tumunu değil, ihtiyÂc fazlasını infÂk etmelidir. Ba‘ziyet yani kısmîlik anlamı ifade eden مِنْ (min) edatıyla bu inceliğe işaret edilmiştir.
› İnfak, başkalarının malından değil kendine ait maldan yapılmalıdır. Bu şartı رَزَقْنَاهُمْ (Kendilerine rızık olarak verdiğimiz) lafzı ifade eder. Burada, yapılan infakı Allah adına yapmak ve başa kakmamak gerektiğine de bir işaret vardır. Âdet şoyle denilmektedir: “Size rızkı biz veriyoruz. Hakîkatte siz bize vekÂlet etmektesiniz. Oyleyse bizim ihsÂn ettiğimiz rızıklardan kullarımıza verirken başa kakmanız doğru olamaz.”
› يُنْفِقُونَ (harcarlar) fiilinin geniş zamanda kullanılması, surekli bir infak duygusunun kulda yerleşerek alışkanlık hÂline gelmesini ifade eder. Bu ibare aynı zamanda infakın, ehline, zarurî ihtiyaclarını karşılaması icin yapılması gerektiğine işaret eder. Yoksa gereksiz ya da meşrû olmayan yerlere harcayacak kimselere infakta bulunulmaz. Zira “infak” kelimesi, yerinde ve aslî ihtiyacları karşılamak uzere yapılan harcamalar anlamında kullanılmıştır. (Bedîuzzaman, İşÃ‚rÂtu ’l-i‘cÂz, s. 47)
Gorulduğu uzere Âyet-i kerîmenin emir ve tavsiye buyurduğu infakın şumûlu oldukca geniştir. Bu sebeple tasavvuf Âlimleri, farklı mertebelerde bulunan insanların infakları hususunda bir kısım izahlar yapmışlardır. Onlardan bazıları şoyledir:
Zenginlerin infÂkı mallarından olup onu ihtiyac sahiplerinden kıskanmazlar. Âbidlerin infÂkı nefislerinden olup kendilerini hizmetten esirgemezler. Âriflerin infÂkı gonullerinden olup hicbir zaman kendilerine bahşedilen ilÂhî feyizlerden Hak taliplerini mahrum bırakmazlar. Hak aşıklarının infakı ise daha farklıdır. Nitekim MevlÂn CelÂleddîn Rûmî (k.s.) bunu şu beytiyle dile getirir:
SehÂvet ehli olan kimseye yakışan, fakîre ihsÂndır
Âşıklara yakışan da CÂnÂn yolunda fedÂ-yı cÂndır[1]
İnfÂkın belli başlı derecelerini ifade etmek uzere Arapca ’da farklı kavramlar kullanılmıştır. Birinci mertebe “seh”dır. Malın birazını verip geriye kalanı kendine ayırana sehÂvet sahibi denir. İkinci mertebe “cûd” seviyesidir. Malının coğunu dağıtıp azını kendine ayıran kimseye cûd ehli denir. İnfakta nihai mertebe ise “îsÂr”dır. Zarûret miktarı mal ile hayatını idÂme ettirip kendi ihtiyacı olan şeyi bile başkasına verebilme fedakÂrlığını gosteren kimse ise îsÂr sahibi, diğergÂm, yani başkasını kendinden fazla duşunen kişi olarak vasfedilir.
Kur ’an ’ın infak emri, ferd ve cemiyet acısından pek buyuk bir oneme sahiptir. İctimaî hayatın intizamlı olması ve toplumda sosyal adÂletin sağlanabilmesi icin, maddi imkÂnlar ve refah itibariyle insan tabakaları arasında boşluk kalmamalıdır. Zenginlerin fakirlerden, aradaki irtibat kopacak derecede uzaklaşmamaları lazımdır. Bu tabakalar arasında irtibatı sağlayan yegane vasıta, zekÂt başta olmak uzere her turlu infak ve yardımlaşmadır. Cemiyet icinde zekÂtın farz, faizin ise haram kılınışının hikmetleri dikkate alınmaz ve bu ilÂhî emirlere harfiyen uyulmazsa, tabakalar arası bağlar kopar. Aşağı tabakadan yukarı tabakaya hurmet, itaat, muhabbet yerine ihtilal sadÂları, haset alevleri, kin ve nefret feryatları yukselir. Aynı şekilde yuksek tabakadan aşağı tabakaya merhamet, ihsan, taltif yerine zulum ateşleri, baskılar ve şimşek gibi hakaretler yağar. Hulasa toplumdaki insan tabakaları arasında barış ve huzurun temini, ancak İslÂm ’ın temel şartlarından biri olan zekÂt, sadaka ve diğer yardımların herkes tarafından en guzel şekilde ed edilmesine bağlıdır.
Muttakîlerin dorduncu onemli ozelliklerini acıklamak uzere buyruluyor ki:
[1] SehÂvet ehli: Comert olanlar; CÂnÂn: Sevgili, kula en sevgili olan Allah TeÂlÂ; FedÂ-yı cÂn: can vermek


Bakara Suresi tefsiri icin tıklayınız...
Kaynak: Omer Celik Tefsiri
Bakara Suresi 3. ayetinin meal karşılaştırması ve diğer ayetler icin tıklayınız...
İslam ve İhsan