Kibirlenme ve kendini beğenmenin haram olduğu ile ilgili ayet ve hadisler nelerdir? Kibirlenmek nasıl bir haslettir? Nicin yasaklanmıştır? Kibir, gurur, kendini beğenmek ile ilgili ayet ve hadisler...KİBİRLENME, GURUR, KENDİNİ BEĞENME İLE İLGİLİ AYET VE HADİSLER “İşte Âhiret yurdu! Biz onu yeryuzunde boburlenmeyi ve bozgunculuk yapmayı istemeyenlere nasib ederiz. Sonunda kazanclı cıkanlar, fenalıktan sakınanlardır.” - Kasas sûresi (28), 83 Âhiret yurdu, Allah TeÂl ’nın hoşnut olduğu kullarına ikram edeceği cennettir. Cenneti kazanabilmek icin yeryuzunde boburlenmemek ve bozgunculuk yapmamak şarttır. Diğer bir ifadeyle Allah ’a iman etmekten kacmamak, O ’na kafa tutmamak, buyukluk taslamamak, kendisine verdiği malı kotu yolda kullanmamak gerekmektedir. Omer İbni Abdulazîz ’in vefÂt edeceği zamana kadar tekrar tekrar okuyup durduğu bu Âyet, Allah ’a boyun eğmenin ve ona teslim olmanın onemini ortaya koymaktadır. Muslumanlar siyÂsî zulmun simgesi olan Firavun ile mÂlî zulum ve haksızlığın simgesi olan KÂrûn ’a benzemekten sakınmakla kalmamalı, memleketlerinde yeni Firavun ve KÂrûn ’lar yetişmemesi icin gayret gostermeli ve buna yonelik tedbirler almalıdır.
“Yeryuzunde boburlenerek dolaşma!” - İsr sûresi (17), 37 Bu Âyet, bir sonraki Âyetle birlikte ele alınacaktır.
“Kibirlenip de insanlardan yuz cevirme ve yeryuzunde boburlenerek yurume! Zira Allah, kendini beğenmiş ovunup duran kimseleri asla sevmez.” - Lokman sûresi (31), 18 Malın, servetin, guzelliğin, insanların hayran kalıp alkışladığı her varlığın bir emÂnet olduğunu duşunemeyen kimseler, buyuk bir yanılgıya duşerler. Bu cÂzip imkÂnları kendi gayretleriyle kazandıklarını ileri surerler. Bunları verenin dilediği zaman cekip alabileceğini hesaba katmadıkları icin de hep aynı durumda kalacakları hayaliyle kendilerini ustun gormeye başlarlar. Ancak kendileri gibi olanlarla duşup kalkarlar. Kendileri gibi olmayanları kucuk, seviyesiz ve onemsiz bulurlar.
İşte bu kendini beğenme ve başkalarını hor gorme tavrı, yegÂne kudret ve kuvvet sahibi, kÂinattaki her şeyin tek mÂliki olan Allah TeÂl ’yı gazaplandırır. Bazan verdiklerini geri alır. Esasına bakılacak olursa, bu ceza şekli, insanın kendine gelmesi icin iyi bir fırsattır. Sahip oldukları imkÂnlar ellerinden alınmayan kimseler ise, derin gafletlerine iyice gomulecekleri icin dunyalarını ve Âhiretlerini boş bir gurur uğruna perişan ederler.
“KÂrûn Mûs ’nın kavminden idi. Kavmine karşı boburlenerek onlara zulmetmişti. Biz ona oyle hazineler vermiştik ki, anahtarlarını guclu kuvvetli bir topluluk zor taşırdı. Onun kibirlendiğini goren kavmi kendisine şoyle demişti: - Şımarma! Allah şımaranları sevmez! Allah ’ın sana verdiği bu servetle Âhiret yurdunu kazanmaya calış. Dunyadaki nasibini de unutma. Allah sana nasıl iyilik ettiyse, sen de başkalarına iyilik et. Yeryuzunde fesat cıkarmaya calışma. Allah fesatcıları sevmez.
Karun da cevaben:
- Ben o serveti kendi bilgimle kazandım, dedi.
KÂrûn bilmiyor mu ki, Allah daha onceki zamanlarda kendinden daha guclu, taraftarı daha fazla nice nesilleri helÂk etti. (Neler yaptıkları bilindiği icin) gunahkÂrlardan gunahları sorulmaz bile.
Bir gun KÂrûn butun debdebesiyle kavminin karşısına cıktı. Dunya hayatını arzulayanlar:
- KÂrûn ’a verilen keşke bize de verilseydi! Doğrusu o cok şanslı adam, dediler.
İlmi olanlar ise:
- Yazıklar olsun size! İmÂn edip iyi işler yapanlara Allah ’ın vereceği sevap daha değerlidir. Bu mukÂfata ise ancak sabredenler kavuşur, dediler. Sonunda biz onu da, sarayını da yerin dibine gecirdik. Allah ’a karşı ona yardım edecek bir kimse bulunamadı. Kendisi de kendini savunup kurtaracak durumda değildi.” - Kasas sûresi (28), 76-81
KÂrûn ’un bu ibretli macerası, Allah ’ın kendisine lutfettiği nimetlere şukretmeyen, o nimetleri kullanması gerektiği şekilde sarfetmeyen, daha da kotusu bu nimetlere bakarak kibirlenen, kendini beğenip yere goğe sığmayan kimseler icin sayısız derslerle doludur.
Malı, serveti veren de Allah, istediği zaman geri alacak olan da Allah ’tır. Zira dunyadaki her şey gibi mal ve servet de gelip gecicidir. Hazinesinin sadece anahtarlarını, guclu kuvvetli kimselerden meydana gelen bir ekibin taşıyabildiği KÂrûn, servetine guvendiği, boburlenip gururlandığı, ceşitli kotulukler ve bozgunculuklar yaptığı icin Allah TeÂl onu servetiyle birlikte yerin dibine gecirmiştir.
Kulun vazifesi, Allah ’ın buyruklarına uymak, O ’nun istediği şekilde davranmak, sahip olduğu imkÂnlara aldanıp boburlenmemektir. Sonunda kazanclı cıkacak ve Allah ’ın cennetine ve cemÂline nÂil olacaklar işte bunlardır.
HADİSLER Kalbinde Zerre Kadar Kibir Olan Kimse Cennete Giremez Abdullah İbni Mes ’ûd radıyallahu anh ’den rivayet edildiğine gore Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şoyle buyurdu:
- “Kalbinde zerre kadar kibir olan kimse cennete giremez.”
SahÂbînin biri:
- İnsan elbise ve ayakkabısının guzel olmasını arzu eder, deyince şunları soyledi:
- “Allah guzeldir, guzeli sever. Kibir ise hakkı kabul etmemek ve insanları kucumsemektir.”
Muslim, ÎmÂn 147. Ayrıca bk. Ebû DÂvûd, LibÂs 26; Tirmizî, Birr 61
Hadisi Nasıl Anlamalıyız? Kibir, buyuklenmek, Allah ’a boyun eğmemek demektir. Buyukluk Allah ’a mahsustur. İnsanın kibirlenmesi, Allah ’a ait bir ozelliğin kendinde de bulunduğunu iddia etmesi demek olur ki, işte bu haddini bilmemektir. Haddini bilmeyen KÂrûn ’un korkunc Âkıbetini, serveti ve sarayı ile birlikte yerin dibine gecirildiğini bahsimizin başındaki Âyet-i kerîmelerde okuduk. İnsan CenÂb-ı Hak karşısındaki aczini, onun yanında boynunun kıldan ince olduğunu asla unutmamalıdır.
Allah TeÂl bizi, kendini tanımak ve diğer kullarıyla birlikte, kendi mulku olan şu dunyada yaşamak uzere yaratmıştır. Dunya O ’nun, kul O ’nun, dunyadaki her guzel şey O ’nundur. Bize kullarıyla iyi gecinmemizi tavsiye etmekle kalmayıp guzel nimetlerinden bol bol vermişse, kendi bileceği bir sebeple bize daha fazla lutufta bulunmuşsa, bu bizim kibirlenmemizi değil, O ’na daha fazla şukretmemizi gerekli kılar. Bizden daha az lutfa ermiş insanları hor ve onemsiz gormek, CenÂb-ı Hakk ’a saygısızlık olur.
Hadisimizde, kalbinde zerre kadar kibir bulunan kimsenin cennete giremeyeceği belirtilmektedir. Kibirli bir insan ya bu hastalığı tamamen yok olana kadar cezasını cekecek ve imanı sayesinde cennete girecek veya her şeye gucu yeten Yuce Rabbimiz o haddini bilmez şımarık kulunun gunahını affedecek, gonlundeki kibiri cıkarıp atacak ve onu tertemiz ve saf bir gonulle cennetine koyacaktır.
Guzel elbise ve ayakkabı giymenin kibirle ilgili olmadığını da oğrenmekteyiz. İyi giyinmenin kibir duygusundan kaynaklanıp kaynaklanmadığını oğrenmek isteyen sahÂbîye, Resûl-i Ekrem Efendimiz, bunun kibirle ilgisi bulunmadığını haber veriyor. Guzel Rabbimiz ’in her guzel şeyi sevdiğini bildiriyor. 804 numaralı hadiste okuyacağımız uzere, Allah TeÂl ’nın, kuluna verdiği nimetin izlerini onun uzerinde gormekten memnun kalacağını soyluyor. Giyilen guzel şeyler kibirlenmeye, gururlanmaya yol acarsa, yine hedeften sapılmış olur. İnsan kibirlenmek, farklı olduğunu hissettirmek, calımlı calımlı yurumek icin değil, CenÂb-ı Hakk ’ın lutuflarına şukretmek icin guzel giyinecektir.
Hadisten Oğrendiklerimiz Nelerdir? Kibir, Allah ’a saygısızlık cizgisine varıp dayanmışsa, kibirlenen kimse, cennete girme şansını yitirir. Kendini buyuk, başkalarını kucuk gorup boburlenen kimseler buyuk gunah işlemiş olurlar. Gurura kapılmamak şartıyla insan guzel giyinebilir. Sağ Elinle Ye Hadisi Seleme İbni Ekva ’ radıyallahu anh şoyle dedi:
Adamın biri Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ’in yanında sol eliyle yemek yiyordu. Resûl-i Ekrem ona:
- “Sağ elinle ye!” buyurdu. Adam:
- Yapamıyorum, diye cevap verdi.
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem adama:
- “Yapamaz ol!” buyurdu.
Seleme ’nin dediğine gore adam kibirinden dolayı boyle soylemişti. Resûlullah ’ın bedduasını alınca, elini ağzına goturemez oldu.
Muslim, Eşribe 107
Hadisi Nasıl Anlamalıyız? Hadisimiz sunnetle ilgisi sebebiyle 161 numarada daha once gectiği, yemek ÂdÂbıyla ilgisinden dolayı 742 numarada tekrar geleceği icin burada onun sadece kibirle ilgili yonu uzerinde durulacaktır.
Peygamber Efendimiz ’in yanında yemek yiyen bu zÂtın Busr İbni RÃ‚î ’l-Ayr olduğu soylenmektedir. SahÂbeye dair bazı kitaplar onun adını zikretmekle beraber hayatı hakkında bilgi vermemektedir. Bu zÂtın yeme icme ÂdÂbı hakkında bilgisi olmadığı icin sol eliyle yediği hatıra gelebilir. Fakat onun Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem ’in “Sağ elinle ye!” diye uyarması uzerine, yapamıyorum diye cevap vermesi, sağ elle yeme edebi hakkında bilgi sahibi olduğunu gostermektedir. Onun bu davranışını yorumlayan rÂvinin, kibirinden dolayı boyle soyledi diye durumu acıklaması da gosteriyor ki, bu zÂt İslÂmî edebi bildiği halde Peygamber buyruğuna aykırı davranmıştır.
Peygamber Efendimiz İslÂm duşmanlarına bile, yaptıkları kotulukler sebebiyle pek nÂdir olarak beddua etmiştir. Onun bir muslumana beddua ettiği gorulmemiştir. Busr İbni RÃ‚î ’ye beddua etmesinin sebebi ise, onun aşırı derecede kibirli olması ve Allah ’ın Elcisi ’nin uyarısına rağmen bildiğinden şaşmamasıdır. Resûlullah ’ın, kendisine son derece saygısız davranan bedevîleri bircok defa hoşgorup bağışlaması, onların bilgisizliği ve gorgusuzluğu sebebiyle idi. Fakat bu zÂtın Peygamber sozu dinlememesi, onun tavsiye ettiği doğruyu benimsememesi, yapabileceği halde yapamıyorum diye itiraz etmesi beceriksizliğinden değil, şeytanın en belirgin ozelliği olan kibir ve gururundan kaynaklanmaktaydı.
Bir musluman gunahkÂr olabilir. Allah ’ın ve Peygamber ’in buyruklarını yapmayabilir. Hatta işlenmesi yasak edilen gunahları işleyebilir. Fakat asla kibirli olamaz. Peygamber ’ine karşı ise hicbir şekilde kibirli davranamaz. Bir musluman icin Peygamber ’ine kibirli davranmanın affedilecek yanı yoktur. KÂdî İyÂz bu sebeple o şahsın munafık olduğunu ileri surmuş, ancak Nevevî gibi bazı Âlimler bunu doğru bulmamışlardır.
Hadisten Oğrendiklerimiz Nelerdir? Sağ elle yemek, Peygamber Efendimiz ’in sunnetidir. Peygamber sunnetine uygun yaşamak, bir muslumanın en başta gelen gorevidir. Sağ elin rahatsızlığı veya kesilmiş olması sebebiyle sol elle yenilebilir. Kibir, Âyet ve hadislerle yasaklanan cirkin bir huydur. Dinin buyruklarına bile bile karşı gelen birine beddua edilebilir. “Cehennemliklerin Kimler Olduğunu Soyleyeyim mi” Hadisi HÂrise İbni Vehb radıyallahu anh Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ’i şoyle buyururken dinledim, dedi:
“Size cehennemliklerin kimler olduğunu soyleyeyim mi? Katı kalbli, kaba, cimri ve kurularak yuruyen kibirli kimselerdir.”
BuhÂrî, EymÂn 9, Tefsîru sûre (68), 1, Edeb 61; Muslim, Cennet 47. Ayrıca bk. Tirmizî, Cehennem 13; İbni MÂce, Zuhd 4
Hadisi Nasıl Anlamalıyız? Tamamı 254 numarada gecen hadisimizin buraya alınmayan birinci bolumu şoyledir:
“Size cennetlikleri bildireyim mi? Onlar kendilerini korumaktan Âciz, alcak gonullu oldukları icin de kimsenin onemsemediği ve fakat şoyle olacak diye yemin etseler, isteklerini Allah ’ın gercekleştireceği kimselerdir.”
Burada ise, ilgisi sebebiyle, hadîs-i şerîfin sadece kibire dair olan ikinci kısmı alınmıştır.
Peygamber Efendimiz cehennemlik olanların en onemli ozelliklerini katı kalblilik, kabalık, cimrilik ve kurularak yurumek diye belirtmiştir. Bunlar kendilerini diğer insanlardan farklı goren, halkı aşağılayan, onlara sevgiyi, ilgiyi ve sahip oldukları maddî ve mÂnevî şeyleri lÂyık gormeyen kimselerdir. Buyukluk ve ayrıcalık hastalığı onları toplumdan koparmıştır.
Kibir, Allah TeÂl ’nın hic sevmediği, hatta en fazla gazap buyurduğu mÂnevî bir hastalıktır. Kullarını cok seven Yuce MevlÂ, kimsenin onlara sert davranmasına, onları incitmesine razı olmaz. Verdiği maldan onlara da verilmesini, gonullere koyduğu sevginin onlara da gosterilmesini ister. Kibir sahiplerini, sadece Allah ’a mahsus olan buyukluk sıfatına ortak cıkmaya kalktıkları icin sevmez.
Kula yakışan tevÂzudur. Haddini bilmektir. Kusur ve noksanlarının farkında olmak, gucsuzluğunu anlamak, bilgisizliğini kabul etmektir. Allah ’ın sonsuz kudreti karşısında bir hic olduğunu itiraf etmektir.
Bir kulun, aczini ve yetersizliğini bilmiyormuş gibi calım satması, kucuk dağları ben yarattım dercesine kurumlu yurumesi, insanlara değer vermemesi CenÂb-ı Hakk ’ın affetmeyeceği bir kustahlıktır.
“Kişi noksanını bilmek gibi irfan olamaz” sozu, kibir hastalığına yakalanan kimselere guzel bir oğuttur.
Hadisten Oğrendiklerimiz Nelerdir? Katı kalblilik, kabalık, cimrilik ve kibirlilik cehennemliklerin ozellikleridir. Genellikle butun insanlara, ozellikle de muslumanlara alcak gonullu davranmalıdır. Cennet İle Cehennem Munakaşa Ettiler Ebû Saîd el-Hudrî radıyallahu anh ’den rivayet edildiğine gore Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şoyle buyurdu:
“Cennet ile cehennem munakaşa ettiler.
Cehennem:
- Bende zorbalar ve kibirliler var, dedi.
Cennet:
- Bende yalnız zayıflar ve yoksullar var, dedi.
Bunun uzerine Allah TeÂl onların cekişmesini şoyle halletti:
- Ey cennet! Sen benim rahmetimsin, dilediğime seninle merhamet ederim.
Ey cehennem! Sen de benim azÂbımsın. Dilediğime seninle azÂb ederim. Ben her ikinizi de dolduracağım.”
Muslim, Cennet 34; BuhÂrî, Tefsîru sûre (50), 1, Tevhid, 25. Ayrıca bk. Tirmizî, Cennet 22
Hadisi Nasıl Anlamalıyız? Cennetle cehennemin konuşmasını yadırgayanlar olabilir. Hadîs-i şerîfin 256 numaradaki şerhinde bu konuda bilgi verilmiştir. Burada sadece hadisin kibirle ilgili yanı ele alınacaktır.
Allah TeÂl daha dunya hayatında iken, peygamberleri vasıtasıyla kullarına yolun sonunu gostermiş, cennetin iyi insanların durağı, cehennemin kotu adamların yatağı olduğunu bildirmiştir. Cehennemde kibirli, zÂlim ve haksız adamların azÂb goreceğini, cennette zayıf, kimsesiz, aşağılanıp horgorulen insanların huzurlu bir hayat sureceğini haber vermiştir. İlÂhî adaletin gercekleşebilmesi icin CenÂb-ı Hakk ’ın rahmetinin parıldayacağı cennete olduğu kadar, azÂbının tecelli edeceği cehenneme de elbette ihtiyac vardır.
İnsanı cehenneme goturen gunahlar pek coktur. Fakat hadisimizde cehennemlik olarak sadece kibirli ve zÂlim kimseler gosterilmiştir. Bunun sebebi kibir ile zulmun en buyuk gunah olması ve bircok gunahın kibir ile zulumden kaynaklanmasıdır.
Demek oluyor ki, cehennem halkına kuş bakışı bakıldığında, onların coğunun hakka boyun eğmeyen, kendini beğenip başkalarını hor goren, insanları ezip onlara haksızlık eden kimseler olduğu hemen gorulecektir.
Henuz fırsat elde iken mÂnevî hastalıklarımızı gozden gecirmeli, davranışlarımıza ceki duzen vermeli, cehenneme goturen yoldan suratle uzaklaşıp cennet yoluna girmeliyiz.
Hadisten Oğrendiklerimiz Nelerdir? Cennet ve cehennem yaratılmıştır. Onların bu konuşması mecÂzî olabileceği gibi, kendilerini yaratanın izniyle gercekten de konuşmuş olabilirler. Cennet hor gorulen, itilip kakılan ve zulme uğrayan mu ’minlerin yurdudur. Cehennem insanlara haksızlık eden zalimler ile kendini beğenmiş kibirlilerin yeridir. Her ikisinin de sÂkinleri olacağına gore, isteyen cennetin yolunu tutar, istemeyen cehennemi boylar. Elbisesini Kibirle Yerde Suruyen Ebû Hureyre radıyallahu anh ’den rivayet edildiğine gore Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şoyle buyurdu:
“Boburlenerek elbisesini yerde suruyen kimsenin suratına Allah TeÂl kıyamet gununde bakmaz.”
BuhÂrî, LibÂs 1, 2, 5, FezÂilu ’s-sahÂbe 5; Muslim, LibÂs 42-48. Ayrıca bk. Ebû DÂvûd, LibÂs 25-27; Tirmizî, LibÂs 8-9; İbni MÂce, LibÂs 6, 9
Hadisi Nasıl Anlamalıyız? Arap erkekleri, oteden beri evlerinde olduğu gibi dışarıda da entari giyerler. Bu onların tabii ve milli kıyafetidir.
Hadîs-i şerîfte elbise yerine “izÂr” kelimesi kullanılmıştır. İzÂr, Arapların belden aşağı giydikleri eteklik gibi bir elbise ceşididir. Giyilen elbise ister entari ister izÂr olsun, bunların yerde surunecek kadar uzun olması, yerdeki pisliklerle kirleneceği icin Peygamber Efendimiz tarafından yasaklanmıştır. Bu giysilerin ozellikle gosteriş ve calım satmak icin uzun yaptırılması, kesinlikle haram kılınmıştır.
Abdullah İbni Omer ’in bizzat Efendimiz ’den oğrendiğine gore erkeklerin giydiği elbisenin eteği, baldırların yarısına kadar uzayabilir, daha aşağı sarkması doğru değildir (Muslim, LibÂs 47). Zayıf, nahif bir vucuda sahip olan Hz. Ebû Bekir, elbisesinin bazan kemerinden kurtulup aşağı sarktığını soyleyince, Efendimiz, “Sen bu işi boburlenerek yapanlardan değilsin” (BuhÂrî, LibÂs 2) diyerek onun rahatlamasını sağlamıştır. Bu da gosteriyor ki, aşırı derecede uzun elbiseler, kibir ve gurura sebep olduğu icin yasaklanmıştır.
Ummu Seleme annemiz, Resûlullah Efendimiz ’den kadınların etekleri hakkında ne buyurduğunu oğrenmek istemiş, Peygamber Efendimiz de onların eteklerini bir karış daha uzatacaklarını soylemiş, ayaklarının gorunmesini sakıncalı bulmamıştır (Tirmizî, LibÂs 9).
İslÂm Âlimleri elbisenin baldırlara kadar uzanmasını sunnete uygun bir giyiniş, topuklara kadar uzanmasını ise cÂiz gormuşlerdir. Elbisenin kibir sebebiyle topuklardan aşağı inmesi haram, kibir duşuncesi olmadan inmesi ise, Resûlullah ’ın yasağına ters duşeceği icin mekruh sayılmıştır.
Kibirin, gururun, kendini beğenmenin her turlusu cirkindir. Bir kimse elbise eteklerinin uzunluğu sebebiyle ovunup boburlenemez. Zira Allah TeÂl ’nın lutfettiği nimetler, bu nimetleri verene karşı daha mutevÂzi davranılmasını gerekli kılar. Hem bu nimetlerden faydalanıp hem de Allah ’ın kullarına calım satmak, doğrudan doğruya o nimeti verene saygısızlık etmek anlamına gelir.
Kıyamet gununde Allah TeÂl ’nın bir kimseye bakmaması, ona merhametli davranmaması demektir. Peygamberler başta olmak uzere butun insanların CenÂb-ı Hak ’tan rahmet ve merhamet beklediği o dehşetli gunde, sırf kibir yuzunden ilÂhî rahmeti yitirmek, felaketlerin en buyuğudur. İşte bu sebeple ne giyim kuşamda, ne de başka hususlarda kibir ve gurura kapılmamalı, Allah ’ın verdiği nimetleri, onun kullarını ezmek icin kullanmamalıdır.
Hadîs-i şerîfi 793 numarayla tekrar okuyacağız.
Hadisten Oğrendiklerimiz Nelerdir? Başkalarından daha iyi giyinebiliyorsak, bu, Allah ’ın bir lutfudur. Bize boyle bir nimet verdiği icin daha mutevÂzi olmalı, ustunluk duygusuna kapılmamalıyız. Kılığı kıyafeti sebebiyle şımarıp kibirlenmenin cezası, Allah ’ın rahmet ve merhametinden mahrum kalmaktır. Allah (c.c) Uc Kişiyle Konuşmaz
Yine Ebû Hureyre radıyallahu anh ’den rivayet edildiğine gore Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şoyle buyurdu:
“Allah TeÂl kıyamet gununde uc kişiyle konuşmaz, onları temize cıkarmaz, suratlarına bile bakmaz; ustelik onlar korkunc bir azÂba uğrarlar.
Bunlar; zina eden ihtiyar, yalan soyleyen hukumdar, kibirlenen fakirdir.”
Muslim, ÎmÂn 172. Ayrıca bk. Tirmizî, Cennet 25; NesÂî, ZekÂt 75, 77
Hadisi Nasıl Anlamalıyız? Peygamber Efendimiz ’in “Allah TeÂl kıyamet gununde uc kişiyle konuşmaz, onları temize cıkarmaz, suratlarına bile bakmaz; ustelik onlar korkunc bir azÂba uğrarlar” ifadesiyle başlayan başka hadisleri de vardır. Demek oluyor ki, bu ağır cezayı hak eden başka gunahkÂrlar da vardır. Adaletinin yanında lutfunun, gazabının yanında rızÂsının goruleceği o gunde, sozu edilen bu kimseler O ’nun lutfuna değil gazabına uğrayacaklardır.
Allah TeÂl ’nın bu kimselerle konuşmaması, onlara gazap buyurması, onları sevindirecek bir şey soylememesi, onlardan memnun kaldığını gostermemesi veya gercekten kendileriyle hicbir şekilde konuşmaması gibi mÂnalara gelmektedir.
Bu kimseleri temize cıkarmaması, hayırlarını, ibadetlerini kabul etmemesi, gunahlarını bağışlamaması, onlardan hoşnut olduğunu gostermemesi demektir.
CenÂb-ı Hakk ’ın onlara bakmaması ise, kendilerine rahmet ve merhamet etmeyeceğini ifade etmektedir.
Zikredilen gunahkÂrların muşterek ozellikleri, bu gunahlardan halleri veya mevkileri itibariyle uzak durmaları gereğidir. Bu uc gunahkÂrdan birincisi, zina eden ihtiyardır. Yaşını başını almış bir kimse artık olgunlaşmalı, doğruyu yanlışı gormeli, yaklaşmakta olduğu sonu farketmelidir. Omru gaflet icinde gecmişse, kendine ceki duzen vererek haramlardan uzak durmalıdır. Genclik ucup gittiği, eski gucu yittiği, vucudu artık iflas ettiği icin zinaya yaklaşmamalıdır. Şayet yaşlı bir kimse boyle yapmamış, genclere bile yasaklanmış olan bir gunaha devam etmişse, Allah TeÂl ona iltifat buyurmayacaktır.
İkinci gunahkÂr, yalan soyleyen devlet reisidir. Bir devlet resinin korkup cekineceği kimse yoktur. Birilerine kendini kabul ettirmek icin yalan soylemeye mecbur değildir. Hadîs-i şerîfin bazı rivayetlerinde “yalan soyleyen” devlet reisi yerine, “zÂlim devlet reisi” ifadesi bulunmaktadır (Tirmizî, Cennet 25; NesÂî, ZekÂt 75).
Ucuncu gunahkÂr ise kibirli fakirdir. Bir fakirin kibirlenmeye hakkı yoktur. Zira kibir, malın, mulkun, varlığın şımarttığı kimselerin yaşadığı bir hal, yasaklanmış bir duygudur. Fakir olan kimse haddini bilmeli, kibir yerine tevÂzuu secmelidir.
Bizi burada ozellikle ilgilendiren kibirli fakirin halidir. Bir fakir, kibirlenmeye hakkı olmadığı halde kibirli davranıyorsa, demekki bu huy onun yaratılışında vardır. Bu kotu huy sebebiyle calışıp cabalamıyor, her işi beğenmiyor, coluğunu cocuğunu ac ve muhtac bırakıyorsa, gunahı bir kat daha artıyor demektir. Dinimiz dilenmeyi yasaklamakla beraber, muhtac durumda olanların ihtiyaclarını giderecek kadar dilenmelerine izin vermiştir. Aile babası olan bir fakir hem calışıp cabalamıyor hem de cocuklarının zaruri ihtiyaclarını gidermek icin kimseden bir şey kabul etmiyor, ustelik ihtiyacı yokmuş gibi davranıyorsa, bu davranışı bir kat daha cirkinleşir, sucu biraz daha katmerleşir.
Hadisi 1856 numara ile bir daha okuyacağız.
Hadisten Oğrendiklerimiz Nelerdir? Allah TeÂl kıyamet gununde bazı yasaklarını ciğneyen kimselere rahmet ve merhamet etmeyecek, onları pek acıklı bir cezaya carptıracaktır. Zina cirkin bir iştir. İhtiyarın zina etmesi daha cirkindir. Yalan soylemek kotu bir fiildir. Bir devlet reisinin yalancılık yapması daha kotudur. Kibir, kula yakışmayan fena bir duygudur. Fakirin kibirlenmesi daha fenadır. Bu Şekilde Davranan Olursa Cezasını Veririm
Yine Ebû Hureyre radıyallahu anh ’den rivayet edildiğine gore Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şoyle dedi:
“Allah TeÂl şoyle buyurdu:
Yucelik ve kudret (izzet) benim izÂrım, buyukluk de benim ridÂm sayılır. Bunlardan biri kendisinde de varmış gibi davranan olursa, onun cezasını veririm.”
Muslim, Birr 136. Ayrıca bk. Ebû DÂvûd, LibÂs 26; İbni MÂce, Zuhd 16
Hadisi Nasıl Anlamalıyız? Allah TeÂl bu hadîs-i şerîfte, her turlu ustun vasfın sadece kendinde bulunduğunu, bu sebeple kimsenin ustunluk taslamaya hakkı olmadığını anlatmaktadır. Onun ustunluğunu kavrayacak akla ve yeteneğe sahip olmamakla beraber, bu konuda zihnimizde bir fikir oluşması icin, sadece kendisinde bulunan “izzet” ve “kibriy” sıfatlarını bize bir edebî san ’at olan istiÂre ile oğretmektedir.
Allah TeÂl diyor ki, her gun vucudunuzu ortmek icin belden aşağı tutunduğunuz “izÂr” var ya, işte “izzet” yani yucelik, ustunluk ve kudret sıfatım da beni oylesine sarmıştır ve bu ozellik sadece bana mahsustur. Sizin bir hırka gibi vucudunuzun ust kısmına giyip burunduğunuz “rid”, belinizden yukarısını nasıl ortuyorsa, “kibriy” yani buyukluk sıfatım da beni oylesine sarıp ortmuştur ve bu sıfat sadece bende vardır. Kim kalkıp da kendisinde yucelik, ustunluk, kudret ve buyukluk varmış gibi davranır, kendisinde olmayan bu ozelliklere sahipmiş gibi calım satarsa, işte o zaman bana ortaklık taslamış olur. Benimle boy olcuşmeye kalkan kimseyi fena yapar, en ağır işkenceye cekip perişan ederim...
Şu halde bize yakışan hakka boyun eğip halka değer vermek, her zaman başı yerde olmaktır. Hicbir zaman sahip olmadığımız ve olamayacağımız buyukluk, ustunluk, yucelik, gucluluk gibi sıfatlara sahip gibi gorunmeye calışmak sahtekÂrlık yapmaktır.
Buyukluğu, yuceliği bir elbiseye benzetecek olursak, bunlar CenÂb-ı Hakk ’ın elbisesi gibidir. Onun elbisesini giymeye, bunlar benim elbisemdir diye o ozelliklere sahiplenmeye kimsenin hakkı yoktur. Zira bir elbiseyi aynı anda iki kişinin giymesi mumkun değildir.
Hadisten Oğrendiklerimiz Nelerdir? Buyukluk, yucelik, guc ve kudret sahibi sadece Allah TeÂl ’dır. Halkı aşağılayarak Hak ’tan uzaklaşanlar, buyukluk taslamış olurlar. Buyukluk iddiasında bulunanlar, Allah ’ın azÂbına carpılırlar. Kendini Beğenen Adam
Yine Ebû Hureyre radıyallahu anh ’den rivayet edildiğine gore Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şoyle buyurdu:
“Vaktiyle kendini beğenmiş bir adam guzel elbisesini giymiş, sacını taramış, calım satarak yuruyordu. Allah TeÂl onu yerin dibine geciriverdi. O şahıs kıyamete kadar debelenerek yerin dibini boylamaya devam edecektir.”
BuhÂrî, Enbiy 54, LibÂs 5; Muslim, LibÂs 49, 50. Ayrıca bk. Tirmizî, KıyÂmet 47; NesÂî, Zînet 101
Hadisi Nasıl Anlamalıyız? 617 numaralı hadiste, “boburlenerek elbisesini yerde suruyen kimsenin suratına Allah TeÂl ’nın kıyamet gununde bakmayacağını” okumuştuk. Bu hadiste yine giyimi kuşamı sebebiyle kibirlenen kimsenin başına gelecek korkunc felÂket haber verilmektedir. Konumuzun başında okuduğumuz dorduncu Âyet-i kerîmede, zenginliğiyle boburlenen KÂrûn ’un yerin dibini nasıl boyladığını gormuştuk.
Demekki Allah TeÂl ’nın kibirlenenlere verdiği başlıca cezalardan biri, o kimseleri bağırta cağırta, debelene debelene yerin dibine batırmaktır. Dunyada başı yerde olmayanlar, başaşağı yerin dibine girmeyi hak etmiş kimselerdir. Halbuki kula yakışan, kulluğunu bilmek, mutevÂzi olmaktır. Acaba hadisimiz guzel elbise giymeyi kibir alÂmeti olarak mı kabul ediyor? Hayır. Varlıklı olan kimsenin guzel ve pahalı elbiseler giymesi yasaklanmamıştır. Dinimiz guzel giyime karşı değildir. Hatta Peygamber Efendimiz, “Allah TeÂl ’nın, kuluna verdiği nimeti onun ustunde gormekten memnun olacağını” ifade buyurmuştur (Tirmizî, Edeb 54). 613 numaralı hadiste Resûl-i Ekrem Efendimiz ’in “Allah guzeldir. Guzeli sever” buyurmak suretiyle guzel giyimi teşvik ettiğini gormuştuk. Giydiği guzel şeyleri, kendisine verilen nimete şukur niyetiyle giyen, bununla beraber kendisi gibi giyinip kuşanamayanları kucumsemeyen kimse, giyim kuşam sınırlamasına tabi değildir. Bu konudaki hadislerde yasaklanan şey, kul olduğunu unutarak giyim kuşamıyla gururlanmak, kendisini başkalarından ustun gormektir.
Hadisten Oğrendiklerimiz Nelerdir? Kibirlenmek İslÂm ahlÂkına uymayan cirkin bir davranıştır. Allah TeÂl kibirlenenlere merhamet etmeyeceği icin onları korkunc şekillerde cezalandırır. Bir Kimse Kibirlene Kibirlene Sonunda Zalimler Grubuna Kaydedilir Seleme İbni Ekva ’ radıyallahu anh ’den rivayet edildiğine gore Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şoyle buyurdu:
“Bir kimse kibirlene kibirlene sonunda zalimler grubuna kaydedilir. Boylece zalimlere verilen ceza ona da verilir.”
Tirmizî, Birr 61
Hadisi Nasıl Anlamalıyız? Kibir mÂnevî hastalıkların en fenasıdır. Bu hastalığın mikrobunu alan bir kimse zamanla kendini buyuk gormeye, insanlardan ustun olduğunu duşunmeye başlar. Kalbindeki bu hastalık ilerledikce, kendisine insanlardan farklı imkÂnlar ve ozellikler verildiğine inanır. Sonunda kibir ve gurur butun davranışlarına hÂkim olur. İşte o zaman melekler bu haddini aşmış kimseyi kibirliler ve zalimler defterine yazarlar.
Tarih, kibir ve zulmun bayraktarı olarak bilinen Firavun, HÂmÂn ve KÂrûn ’ları gorduğu gibi, onların izinden giden nice kendini beğenmiş, kulluğunu unutmuş, hakkı ve hakikati ayaklar altına almış zalimleri kaydetmiştir.
Bu sebeple insan her zaman kendini kontrol etmeli, duygularının şîrÂzeden cıkmamasını sağlamalıdır. Boyle bir nefis muhÂsebesi yapılmadığı zaman, insanın tabiatında bulunan kendini beğenme ve başkalarını kucumseme hastalığı, musait şartlarda depreşip gun yuzune cıkabilir. İşte o zaman ayaklar yerden kesilmeye, insan kendini başkalarından ustun gormeye, mertebece kendinden aşağıda olanları ezmeye başlar. Bu halin sonu, Allah korusun, o hayalî yukseklikten cehennem cukuruna tepe taklak duşmektir.
Hadisten Oğrendiklerimiz Nelerdir? ZÂlim ve gunahkÂr kimselerden uzak durmalı, onlara ozenmemelidir. Peygamber Efendimiz ’in ortaya koyduğu şaşmaz bir olcu vardır: “Bir topluluğa benzeyen, onlardan sayılır.” Kibirlilere benzeyen kimse, cehennemde bile onlarla beraber olur. Kaynak: Riyazus Salihin - Erkam Yayınları
İslam ve İhsan
KİBİRDEN NASIL KURTULURUZ
AİLEDE VAKAR OLACAK, KİBİR OLMAYACAK, SAMİMİ OLUNACAK, LÂUBÂLÎ OLUNMAYACAK