Hangi amel Allah katında daha sevimlidir? Kur ’an-ı Kerim ’i oğrenip, okuyup onunla amel etmenin fazileti nedir? Kur ’an-ı Kerim ile hemhal olmakla ilgili ornekler.Kur ’Ân-ı Kerîm, insanlara hak yolu gosteren bir hidÂyet rehberi, mu ’minler icin bir rahmet, kalpteki hastalıklar icin de bir şifÂdır. O aynı zamanda Rabbimiz ’in izniyle insanları karanlıklardan aydınlığa cıkaran, Allah TeÂl ’ya yaklaştıran ilÂhî bir rehberdir.
Kur ’Ân-ı Kerîm, mevcûdÂtın yaratılış gÂyesini ve insanın varlık hikmetini beyÂn edip kÂinÂttaki ilÂhî nizÂma munÂsip bir hayat yaşamamızı emreden bir fermÂn-ı ilÂhîdir. CenÂb-ı Hak buyurur:
“AllÂh sozun en guzelini, birbiriyle uyumlu ve bıkılmadan tekrar tekrar okunan bir kitap olarak indirdi. Rab ’lerinden korkanların, bu Kitab ’ın tesiriyle tuyleri urperir, derken hem bedenleri hem de gonulleri AllÂh ’ın zikrine ısınıp yumuşar. İşte bu Kitap, AllÂh ’ın, dilediğini kendisiyle doğru yola ilettiği hidÂyet rehberidir. AllÂh kimi de saptırırsa, artık ona yol gosteren olmaz.” (ez-Zumer, 23)
Bu Âyet-i kerîme, Kur ’Ân-ı Kerîm ile nasıl bir kalbî alÂkamızın olması gerektiğini beyÂn etmektedir.
Takv seviyemizin ifÂdesi, Kur ’Ân-ı Kerîm kulturumuzdur. Kur ’Ân kulturumuz ise, ibÂdetlerde ihlÂs, davranışlarda guzellik, kalbî derinlik gibi Kur ’Ân ahlÂkı olarak tezÂhur eder.
Kur ’Ân-ı Kerîm, AllÂh ’ın rızÂsını elde etmek, kotuluklerden ve ebedî azaptan kurtulmak isteyenler icin Allah TeÂl ’nın kullarına uzattığı, tutunabilecekleri en sağlam kulptur. Ona tutunanlar kurtulur, yucelir ve izzet bulur; onu terk edenlerse alcalır, suflîleşir ve doğru yoldan uzaklaşır.
Kur ’Ân-ı Kerîm, Allah TeÂl ’nın kullarına ikramda bulunmak icin hazırladığı mÂnevî bir ziyÂfet sofrasıdır. Rabbimiz ’in dÂvetine icÂbetle bu ziyÂfete katılanlar, huzur, surûr ve neş ’e verici sonsuz nîmetlerle mutelezziz olurlar.
İnsanın gercek haysiyet ve şerefi, Kur ’Ân ’ın ahkÂmıyla Âmil, ahlÂkıyla da kÂmil olduğu nisbettedir. YÂni insan, ilÂhî emirlere itaati ve Kur ’Ân ’ın feyz ve rûhÂniyetine burunebildiği nisbette varlığının gÂyesine munÂsip bir izzet ve haysiyete kavuşur. CenÂb-ı Hak, Kur ’Ân-ı Kerîm ’i lÂyıkıyla idrÂk edip hayat ve hÂdiseleri Kur ’Ân mantığı ile tefekkur etmemizi emretmektedir. Zîr saÂdete de sefÂlete de vesîle olabilen aklımızı, vahyin muhtevÂsında istikÂmetlendirmemiz zarûrîdir.
Kur ’Ân-ı Kerîm ’in bize actığı tefekkur kapısı olmasaydı, bircok hakîkati hem idrÂkten hem de ifÂdeden mahrum kalırdık. Bu itibarla Kur ’Ân ’ın sonsuz muhtevÂsı uzerinde zihin yormak, pek cok hayır yollarının keşfini sağlayacaktır.
İslÂm ahlÂkını lÂyıkıyla tahsîl icin Kur ’Ân-ı Kerîm ile hemhÂl olmak, onunla daha fazla meşgul olmak îcÂb eder.
Hadîs-i şerîflerde buyrulur:
“Kur ’Ân okuyunuz! Cunku Kur ’Ân, kıyÂmet gununde kendisini okuyanlara şefaatci olarak gelecektir.” (Muslim, MusÂfirîn, 252, 253; Ahmed, V, 249, 251)
“Kim Kur ’Ân-ı Kerîm ’i okur ve onunla amel ederse, kıyÂmet gunu ebeveynine bir tÂc giydirilir. Bu tÂcın ışığı, Guneş Dunya ’daki bir eve konulduğunda onun vereceği ışıktan daha guzeldir. Oyleyse, Kur ’Ân-ı Kerîm ile bizzat amel edenin ışığı nasıl olur, duşunebiliyor musunuz?” (Ebû DÂvûd, Vitir, 14/1453)
Kur ’Ân-ı Kerîm ile hemhÂl olmak, Allah TeÂl ’nın rÂzı ve hoşnud olduğu sÂlih amellerdendir. RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- şoyle buyurmuştur:
“Allah TeÂlÂ, guzel sesli bir peygamberin, Kur ’Ân ’ı tegannî ile[1] ve yuksek sesle okumasından rÂzı olduğu kadar hicbir şeyden rÂzı olmamıştır.” (BuhÂrî, FedÂilu ’l-Kur ’Ân 19, Tevhîd 32; Muslim, MusÂfirîn 232-234)
“AllÂh, geceleyin iki rekÂt namaz kılan (ve Kur ’Ân okuyan) bir kulu dinlediği kadar hicbir şeyi dinlemez. AllÂh ’ın rahmeti, namazda olduğu muddetce kulun başı ustune sacılır. Kullar, Kur ’Ân ’la hemhÂl oldukları andaki kadar hicbir zaman AllÂh ’a yaklaşmış olamazlar.” (Tirmizî, FedÂilu ’l-Kur ’Ân, 17/2911)
Kur ’Ân ile meşgul olmadığı icin, bildiği sûreleri unutan insanların buyuk bir gunÂha girdikleri bildirilmiştir.[2] Kalbinde Kur ’Ân ’dan bir miktar bulunmayan kimse ise zÂten harap olmuş bir ev gibidir.[3]
Yine Efendimiz -aleyhissalÂtu vesselÂm-:
“–Şuphesiz insanlardan AllÂh ’a yakın olanlar vardır!” buyurmuştu.
“–Ey AllÂh ’ın Rasûlu! Onlar kimlerdir?” diye sorulunca da:
“–Onlar, Kur ’Ân ehli, AllÂh ehli ve AllÂh ’ın has kullarıdır!” cevÂbını vermişti. (İbn-i MÂce, Mukaddime, 16)
Fahr-i KÂinÂt Efendimiz, insanların bir araya gelerek Kur ’Ân-ı Kerîm ’i okuyup anlama gayreti icinde bulunmalarından ziyÂdesiyle memnûn olurdu. Nitekim boyleleri hakkında buyurmuştur ki:
“…Bir cemaat, Allah TeÂl ’nın evlerinden bir evde toplanıp AllÂh ’ın kitÂbını okur ve onu aralarında muzÂkere eder, anlayıp kavramaya calışırlarsa, uzerlerine sekînet iner ve kendilerini rahmet kaplar. Melekler onları kuşatırlar. Allah TeÂl da onları kendi nezdinde bulunanların arasında zikreder. Amelinin kendisini geride bıraktığı kişiyi ise, nesebi one gecirmez.” (Muslim, Zikir, 38; İbn-i MÂce, Mukaddime, 17)
O hÂlde, iki cihan saÂdetimiz icin, Kur ’Ân-ı Kerîm ile kalbî irtibÂtımızı artırmalıyız. Onu okuyup anlamalı, kalbimizde hissetmeli ve hukumlerini ihlÂs ile tatbîke gayret etmeliyiz.
KUR ’AN-I KERİM İLE HEMHAL OLMAK Efendimiz -aleyhissalÂtu vesselÂm-, Kur ’Ân-ı Kerîm ’i hakkıyla okur, mÂnÂsı uzerinde cokca tefekkur eder, emirlerini derhÂl tatbîke koyulurdu. Âdeta Kur ’Ân ’ı hissederek, yaşayarak ve kalbiyle okurdu. Okurken AllÂh ’ı tesbîh etmekten bahseden Âyetlere gelince “SubhÂnallÂh” gibi tesbîh ifÂdeleriyle AllÂh ’ı noksanlıklardan tenzîh ederdi. Du Âyetleri gelince onlarla AllÂh ’a munÂcÂtta bulunurdu. CenÂb-ı Hakk ’a sığınmaktan bahseden Âyetleri okuyunca hemen AllÂh ’a sığınırdı.[4]
Peygamber Efendimiz -aleyhissalÂtu vesselÂm-, her gun duzenli bir şekilde Kur ’Ân-ı Kerîm okurdu.[5] Medîne ’ye gelen Sakîf Kabîlesi heyetinde bulunan Evs bin Huzeyfe -radıyallÂhu anh- şoyle anlatır:
“RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- bir gece yatsıdan sonra uzun muddet yanımıza gelmedi.
«–YÂ RasûlÂllah! Yanımıza gelmekte nicin gec kaldınız?» diye sorduk. Peygamber Efendimiz -aleyhissalÂtu vesselÂm-:
«–Her gun Kur ’Ân ’dan bir hizb okumayı kendime vazîfe edinmişimdir. Bunu yerine getirmedikce, gelmek istemedim.» buyurdu.
Sabaha cıkınca ashÂb-ı kirÂma; «Siz Kur ’Ân ’ı nasıl hizipleyip okursunuz?» diye sorduk. Onlar:
«–Biz sûreleri ilk ucunu bir hizb, sonra devÂmındaki beş sûreyi ikinci bir hizb, daha sonra sırayla yedi, dokuz, on bir ve on uc sûreyi birleştirerek birer hizb yaparız. En son olarak da KÂf Sûresi ’nden sonuna kadar mufassal sûreleri bir hizb yaparak Kur ’Ân-ı Kerîm ’i (yedi kısımda) okuruz.» dediler.” (Ahmed, IV, 9; İbn-i MÂce, SalÂt, 178)
Kur ’an Oku AbdullÂh ibn-i Mes ’ûd -radıyallÂhu anh- şoyle nakleder:
Bir defÂsında Nebî -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:
“–Ey İbn-i Mes ’ûd! Bana Kur ’Ân oku!” diye emretti. Ben de:
“–YÂ RasûlÂllah! Kur ’Ân Siz ’e vahyedildiği hÂlde onu Siz ’e ben mi okuyacağım?” dedim.
Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:
“–Ben Kur ’Ân ’ı başkasından dinlemeyi de severim.” buyurdu.
Ben de Nis Sûresi ’ni okumaya başladım. Ne zaman ki;
“Her ummetten bir şÃ‚hit getirdiğimiz ve Sen ’i de onlara şÃ‚hit gosterdiğimiz zaman hÂlleri nice olacak!” (en-NisÂ, 41) Âyet-i kerîmesine geldim, Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:
“–KÂfî!” buyurdular.
O esnÂda baktım ki, RasûlullÂh Efendimiz ’in gozlerinden inci tÂnesi gibi yaşlar suzuluyordu.” (BuhÂrî, Tefsîr, 4/9; Muslim, MusÂfirîn, 247)
Efendimiz ’in biz ummetine olan merhametini sergileyen, ne guzel bir manzara…
Kur ’an ’ı Guzel Okuyan Sahabi Bir gun Hazret-i Âişe vÂlidemiz, Allah Rasûlu ’nun yanına gitmekte gec kaldığında, Efendimiz, kendisine bunun sebebini sormuştu. O da:
“–Ey AllÂh ’ın Rasûlu! Mescitte bir adam vardı ki, ondan daha guzel Kur ’Ân okuyan kimse gormedim.” diyerek gecikme sebebinin Kur ’Ân dinlemekten kaynaklandığını ifÂde etti. Bunun uzerine Efendimiz mescide giderek o zÂtın SÂlim -radıyallÂhu anh- olduğunu gordu. HissiyÂtını şoyle dile getirdi:
“Ummetimin arasında boyle birini bulunduran AllÂh ’a hamd olsun!” (İbn-i MÂce, İkÂmet, 176; Ahmed, VI, 165; HÂkim, III, 250/5001)
Hangi Amel Allah Katında Daha Sevimlidir? Bir sahÂbî RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’e:
“–YÂ RasûlÂllah! Hangi amel AllÂh katında daha sevimlidir?” diye sordu. Habîb-i Ekrem Efendimiz:
“–HÂl ve murtehil(in ameli).” cevÂbını verdi. SahÂbî:
“–Peki hÂl ve murtehil kimdir?” diye sorunca Efendimiz:
“–Kur ’Ân ’ı başından sonuna kadar okuyan ve her bitirdiğinde hemen başa donup yeniden başlayandır.” buyurdu. (Tirmizî, KırÂÂt, 11/2948)
Bu hadîs-i şerîfte bahsedilen fazîlete erebilme hikmetine binÂen, hatim duÂlarında Kur ’Ân ’ın son sûreleri olan İhlÂs, Felak ve NÂs okunduktan sonra, tekrar Kur ’Ân ’ın en başına donulup FÂtiha Sûresi ve Bakara Sûresi ’nin ilk beş Âyeti okunmaktadır. Bu şekilde hemen yeni bir hatme başlangıc yapılarak Hak katında makbûl olan bu sÂlih amel tatbîk edilmiş olmaktadır.
Peygamber Efendimizin Kur ’an-ı Kerim ’e Verdiği Onem Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Kur ’Ân-ı Kerîm ’e son derece ehemmiyet verir, ashÂbından da boyle olanları cok severdi.
Bir defÂsında Peygamber Efendimiz sayıca kalabalık bir mufreze gonderecekti. Onlara Kur ’Ân okuttu. Her biri ezberinde olduğu kadarıyla AllÂh ’ın Âyetlerinden okudu. Efendimiz, yaşca en genc olan sahÂbînin yanına geldi ve:
“–Ey filÂn! Senin ezberinde ne var?” buyurdu. O da:
“–Ezberimde falan falan sûreler ve bir de Bakara Sûresi var!” dedi. Efendimiz:
“–Ezberinde Bakara Sûresi var mı?” diye sordu:
“–Evet!” cevÂbını alınca:
“–Haydi git, onların emîri (kumandanı) sensin! Cunku bu sûre, neredeyse dînin tamamını ihtiv eder.” buyurdu.
Cemaatin ileri gelenlerinden biri:
“–YÂ RasûlÂllah! MuhtevÂsını yaşayamayacağım korkusu, benim Bakara Sûresi ’ni ezberlememe mÂnî olmuştur.” dedi.
Bunun uzerine RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- şoyle buyurdu:
“–Kur ’Ân ’ı oğrenin, okuyun, okutun ve onunla amel edin! Cunku Kur ’Ân ’ı oğrenen, okuyan ve onunla amel eden kişi, ici misk dolu dağarcık gibidir ki, kokusu her tarafa yayılır. Kur ’Ân ’ı oğrenip uyuyan, (Kur ’Ân ’a hizmetten geri kalan) kimse de, icine misk doldurulup ağzı bağlanmış dağarcık gibidir.” (Tirmizî, FedÂilu ’l-Kur ’Ân, 2/2876)
Bu hÂdise, Bakara Sûresi ’ni okuyup yaşayan bir kişinin maddî ve mÂnevî tahsîlinin seviyesini sergilemektedir. Yine bu hadîs-i şerîfiyle Efendimiz -aleyhissalÂtu vesselÂm-, Kur ’Ân ile hemhÂl olma ve onun tÂlîmi hususlarında mu ’minlerin mes ’ûliyetini beyÂn buyurmuşlardır.
Hz. Omer ’in (r.a.) 12 Senede Anladığı Ayet AshÂb-ı kirÂm, RasûlullÂh Efendimiz ’den on Âyet oğrendiklerinde, bunlardaki emir ve hikmetleri iyice anlayıp hayatlarına tatbîk etmeden diğer on Âyete gecmemişlerdir. Kur ’Ân ’daki ilimlerle Âmil olmuş ve yine Kur ’Ânî hikmetlerle de kÂmil hÂle gelmişlerdir. (Ahmed, V, 410)
Hazret-i Omer -radıyallÂhu anh-:
“Bakara Sûresi ’ni on iki senede tamamladım ve şukrÂne olarak bir deve kurbÂn ettim.” buyurmuştur.[6]
AbdullÂh bin Omer -radıyallÂhu anh- da, Bakara Sûresi ’ni sekiz senede bitirebilmiştir. (Muvatta, Kur ’Ân, 11)
Kur ’Ân ’ı okumak; yaşamak ve yaşatmak icin olursa bir kıymet ifÂde eder.
Peygamber Efendimizin Atadığı Genc Yonetici Peygamber Efendimiz ’le goruşmek uzere gelen Sakîf Kabîlesi temsilcileri, aralarında bulunan Osman bin Ebi ’l-Âs ’ı, yaşca en gencleri olması sebebiyle geride, hayvanlarının yanında bırakmışlardı. Temsilciler onun yanına donup oğle sıcağında uykuya daldıkları zaman, Osman -radıyallÂhu anh-, Peygamber Efendimiz ’in yanına gelerek ona dinî sorular sorar, Kur ’Ân-ı Kerîm dinler ve oğrenirdi. Boylece Efendimiz ’den bÂzı sûreleri okuyup ezberledi.
Temsilci arkadaşlarından once gizlice bey ’at edip musluman olan Osman -radıyallÂhu anh-, Kur ’Ân oğrenmek icin geldiğinde, RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- musÂit değilse, ya Ebû Bekir ’e ya da Ubey bin KÂ ’b ’a gider, soracağını sorar, oğrenmek istediğini oğrenirdi.
Onun bu hÂli, Allah Rasûlu ’nun cok hoşuna gidiyor, kendisini seviyordu. Sakîf temsilcileri yurtlarına donmek istediklerinde:
“–YÂ RasûlÂllah! İcimizden birini bize imam (idÂreci) yapar mısınız!” dediler.
O da Osman bin Ebi ’l-Âs ’ı, yaşca en gencleri olmasına rağmen, onlara imam tÂyin etti. (İbn-i Sa ’d, V, 508; İbn-i HişÃ‚m, IV, 185; Ahmed, IV, 218)
Vahy-i İlÂhiye Hasreti Farklı sebeplere binÂen ve peyderpey nÂzil olan Kur ’Ân Âyetleri, her indiğinde Allah Rasûlu ’nu ve ashÂbını tÂrifsiz bir surûra gark eder, azimlerini artırır ve AllÂh ile olan kalbî irtibatlarını tÂzelerdi. Onlar vahiy ile o kadar hemhÂl olmuşlardı ki, Efendimiz ’den sonra vahyin kesilmesi, kederlerini bir kat daha artırmıştı. Bu muhabbetin en cÂlib-i dikkat misÂlini şu hÂdisede gormekteyiz:
RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in vefÂtından sonra Ebûbekir, Omer -radıyallÂhu anh- ’a:
“–Kalk, Allah Rasûlu ’nun yakını olan Ummu Eymen ’e gidelim, RasûlullÂh ’ın yaptığı gibi, biz de onu ziyÂret edelim.” dedi.
Yanına vardıklarında Ummu Eymen -radıyallÂhu anhÂ- ağlamaya başladı. Onlar:
“–Nicin ağlıyorsun? Efendimiz icin Allah katındaki nîmetlerin cok daha hayırlı olduğunu bilmiyor musun?” dediler. Ummu Eymen:
“–Ben onun icin ağlamıyorum. AllÂh katındaki nîmetlerin, Nebiyy-i Ekrem Efendimiz icin elbette daha hayırlı olduğunu biliyorum. Ben, vahyin kesilmiş olmasından dolayı ağlıyorum.” dedi.
Vahy-i İlÂhiye hasretini ifÂde eden bu sozleriyle, Hazret-i Ebû Bekir ve Omer ’i de duygulandırdı. Ummu Eymen ile birlikte onlar da ağladılar. (Muslim, FedÂilu ’s-SahÂbe, 103)
Hz. Osman ’ın (r.a.) Kur ’an ile Meşguliyeti Peygamber Efendimiz ’in ashÂbı, Kur ’Ân-ı Kerîm ’i cokca okur; onu okumadıkları ve sayfalarına bakmadıkları bir gunun gecmesini istemezlerdi. Gunlerine Kur ’Ân ile başlar, goz rahatsızlığı olanlara da Mushaf-ı Şerîf ’e bakmayı tavsiye ederlerdi. (Heysemî, VII, 165)
Kur ’Ân ’a yaptığı hizmetleri sebebiyle “CÂmiu ’l-Kur ’Ân: Kur ’Ân ’ı Toplayan” vasfıyla tebcîl edilen Hazret-i Osman -radıyallÂhu anh-, Kur ’Ân-ı Kerîm ile cok meşgul olduğu icin iki mushaf eskitmişti.[7]
Kur ’Ân TilÂvetini Dinlemeye Gelen Melekler Useyd bin Hudayr -radıyallÂhu anh- anlatıyor:
Bir gece Bakara Sûresi ’ni okuyordum. Atım da yanıbaşımda bağlı duruyordu. Bir ara at şahlanmaya başladı. Okumayı kestim; at sÂkinleşti. Tekrar okumaya başladım, at yine şahlandı. Hatt oğlum Yahy ’yı atın ciğnemesinden endişe ederek yanıma aldım. O esnÂda semÂya baktığımda uzerimde kandillere benzer bir şeyler olduğunu gordum. Sonra onlar goğe doğru yukselip gozden kayboldu.
Sabahleyin, olup biteni RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’e anlattığımda bana:
“–Oku ey Useyd, oku!” buyurdu... Sonra da:
“–Ey Useyd! O gorduklerinin ne olduğunu biliyor musun?” diye sordu.
“–Hayır.” dedim. Bunun uzerine Allah Rasûlu:
“–Onlar, senin Kur ’Ân tilÂvetini dinlemeye gelen meleklerdi. Eğer sen okumaya devÂm etseydin, sabaha kadar seni dinleyeceklerdi. O melekler, insanlara gizli kalmayacak, insanlar da onları gorebileceklerdi.” buyurdular. (BuhÂrî, FedÂilu ’l-Kur ’Ân 15, MenÂkıb 25; Muslim, MusÂfirîn 241-242)
Kur ’Ân ’ı Dort Kişiden Oğreniniz RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, bir gun Kur ’Ân Âşıklarından Ubey bin KÂ ’b Hazretleri ’ne hitÂben:
“–Allah TeÂlÂ, «Lem yekunillezine keferû» sûresini sana okumamı emir buyurdu.” dedi.
Ubey bin KÂ ’b -radıyallÂhu anh-:
“–Allah TeÂl benim ismimi zikretti mi?” dedi.
RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:
“–Evet!” buyurdu.
Ubey bin KÂ ’b -radıyallÂhu anh-, bu ilÂhî iltifat karşısında son derece duygulandı ve icli icli ağlamaya başladı. (BuhÂrî, MenÂkıbu ’l-EnsÂr 16, Tefsîr 98/1, 3; Muslim, MusÂfirîn 246)
Ubey bin KÂ ’b -radıyallÂhu anh-, Kur ’Ân ’ı tamamıyla ezberleyen hÂfız sahÂbîlerin başında gelirdi. Peygamber Efendimiz ’in, “Kur ’Ân ’ı dort kişiden oğreniniz!” iltifÂtına mazhar olan bahtiyarlardan biriydi. Kur ’Ân ’ı en guzel ve en fazla okuyan da o idi.[8] İşte Ubey -radıyallÂhu anh- ’ın, Kur ’Ân-ı Kerîm ile bu şekilde hemhÂl olması, onu, peygamberler hÂricindeki sayılı birkac kişiye nasîb olan bir lûtfa, şerefe ve izzete nÂil eyledi; ilÂhî iltifÂta mazhar kıldı. Ne buyuk bir izzet, ne buyuk bir saÂdet!..
Kur ’Ân ’a Bağlılık AshÂb-ı kirÂm, her hususta olduğu gibi Kur ’Ân ’a bağlılık ve onun muhtevÂsını gonul Âlemlerinde hazmederek canlı bir Kur ’Ân hayÂtı yaşama husûsunda da Allah Rasûlu ’nun izinde yurumekteydiler. KinÂne el-Adevî -rahimehullÂh- anlatıyor:
Omer bin HattÂb -radıyallÂhu anh- ordu kumandanlarına:
“Kur ’Ân ’ı ezberlemiş zevÂtı tespit edip bana bildirin, onlara şeref bahşedip ihsanlarda bulunayım ve etrÂfa gondereyim ki, insanlara Kur ’Ân ’ı oğretsinler.” diye yazmıştı.
Ebû Mûs el-Eş ’arî, Hazret-i Omer ’e idÂresi altında 300 kusur Kur ’Ân hÂfızı bulunduğunu haber verdi. Hazret-i Omer ’in o hÂfızlara[9] hitÂben yazdığı mektupta yer alan nasihatlerin bir kısmı şoyledir:
“Biliniz ki Kur ’Ân, sizler icin bir sevap ve şeref hazinesidir. Ona tÂbî olunuz. Onu kendinize uydurmayınız. Kim Kur ’Ân ’ı kendisine uydurursa Kur ’Ân o kimseyi tepe ustu duşurur, t cehenneme atıverir. Her kim de Kur ’Ân ’a tÂbî olursa, Kur ’Ân onu Firdevs cennetlerine ulaştırır. Gucunuz yeterse Kur ’Ân ’ın sizlere şefÂatci olmasını, hasmınız olmamasını temine calışınız. Zîr Kur ’Ân ’ın şefÂat ettiği kimse cennete, dÂvÂcı olduğu şahıs da cehenneme gider. Biliniz ki bu Kur ’Ân, hidÂyet menbaı ve ilimlerin en parlağıdır. O, RahmÂn ’dan gelen ve kendisiyle kor gozlerin, sağır kulakların ve kilitli kalplerin acıldığı en son kitaptır…” (Ali el-Muttakî, II, 285-286/4019)
Hatim DuÂsı Ne Zaman Yapılır? Allah Rasûlu ’nun akıllı ve gonullu hizmetcisi Enes bin MÂlik -radıyallÂhu anh-, Kur ’Ân-ı Kerîm ’i hatmettiği zaman Âilesini toplar, onlarla birlikte hatim duÂsı yapardı.[10]
Kur ’Ân ’ı Huşu İle Dinleyen Halife Hz. Omer -radıyallÂhu anh-, sesi cok guzel olan ve Kur ’Ân ’ı pek mukemmel bir sûrette okuyan Ebû Mûs el-Eş ’arî -radıyallÂhu anh- ’a zaman zaman:
“–Ey Ebû MûsÂ! Haydi bize Rabbimiz ’i hatırlat!” derdi.
O da Kur ’Ân-ı Kerîm okurdu.[11]
Yine bir defÂsında Ebû Mûs el-Eş ’arî ’ye:
“–Kardeşim! Rabbimiz ’e olan şevkimizi artır!” demişti.
O da Kur ’Ân okumaya başladı. Bir muddet okuduktan sonra Hazret-i Omer ’i namaza cağırdılar. Derin bir huşû ile Kur ’Ân dinleyen Halîfe, birden kendine gelerek:
“–Biz zÂten namazda değil miydik?” dedi. (İbn-i Sa ’d, IV, 109)
Surekli Kur ’Ân Okurdu AbdullÂh bin Omer ’in Âzatlısı NÂfî ’ye:
“–AbdullÂh evinde ne yapardı?” diye sorulduğunda:
“–İnsanlar onun yaptığını yapamaz! O, her vakit namazı icin yeni bir abdest alır ve bu iki vakit arasında Mushaf-ı Şerîf ’i acar, surekli Kur ’Ân okurdu.” demiştir. (İbn-i Sa ’d, IV, 170)
Cesedi Bozulmayan Hafız Kur ’Ân-ı Kerîm ile hemhÂl olan hakîkî hÂfızlar duny ve Âhirette pek cok ilÂhî ikramlara nÂil olurlar. Nitekim AllÂh dostlarından Mahmûd SÂmi Ramazanoğlu -kuddise sirruh-, Adana ’da bu vasıfta vefÂt etmiş bir hÂfızın 30 sene sonra yol gecme zarûreti sebebiyle nakil icin kabrinin acıldığını, ancak o kimsenin cesedinin hic bozulmamış olduğunu, ustelik kefeninin pırıl pırıl durduğunu, bizzat muşÃ‚hede eden biri olarak nakletmişlerdir.
KUR ’AN ’A KARŞI EDEP Rabbimiz ’in kelÂmı olan Kur ’Ân-ı Kerîm ’e karşı edep ve hurmet husûsunda son derece hassas ve titiz davranmamız gerekir. Cunku Kur ’Ân ’ın fazîlet ve rûhÂniyetine en fazla muhtac olduğumuz bir zamanda yaşıyoruz.
Mesel abdestsizken Kur ’Ân okumamak ve okutmamak îcÂb eder. Zîr Âyet-i kerîmede acık ve kesin olarak şoyle buyrulmaktadır:
“Ona tam bir sûrette temizlenmiş (yÂni tertemiz) olanlardan başkası dokunamaz.” (el-VÂkıa, 79)
Bu Âyette kucuk abdest, buyuk abdest ve kadınların muayyen hÂlleri (yÂni Âdet ve lohusalık hÂlleri) mevzubahistir. Dort hak mezhep de, Mushaf ’a abdestsiz el surmenin haram olduğu goruşunde ittifak etmişlerdir.[12]
ZÂten Hazret-i Peygamber ’den itibÂren 1400 kusur senedir bu hukum boyle tatbik edilegelmiştir. Hadîs-i şerîflerde buyrulur:
“Ne hayızlı kadın ne de cunup kimse Kur ’Ân ’dan hicbir şey okuyamaz.” (Tirmîzî, TahÂret, 98/131)
“Kur ’Ân ’a temiz olan dışında hic kimse dokunmasın!” (HÂkim, I, 553/1447)
Yine RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, Amr bin Hazm ’ı Yemen ’e gonderirken ona farzları, sunnetleri ve hukûkî hukumleri acıklayan bir beyannÂme yazmıştı. O yazıda Hazret-i Amr ’ın insanlara Kur ’Ân ’ı oğretmesi, onun emir ve hikmetlerini tebliğ etmesinin yanında, temiz olmayan insanları Kur ’Ân ’a dokunmaktan nehyetmesi de emredilmektedir.[13]
İmÂm MÂlik şoyle der:
“TÂhir/abdestli olmayan kimse, Mushaf ’ı kılıfıyla veya yastık uzerinde dahi olsa taşıyamaz, mekruhtur… Bu, Kur ’Ân ’a ikram ve tÂzîm sebebiyledir.” (Muvatta, Kur ’Ân, 1)
Diğer taraftan Kur ’Ân-ı Kerîm ’i bel hizÂsından aşağı bir mevkîde tutmamak, ona doğru ayak uzatmamak, uzerine başka kitap ve eşya koymamak, Kur ’Ân-ı Kerîm ’le tuvalete girmemek gibi her turlu hurmet ve ihtirÂmı bir ibÂdet vecdiyle yerine getirmek ve bu hassÂsiyeti yeni nesillere intikÂl ettirmek gerekir. Zîr Kur ’Ân-ı Kerîm, en muhim “ŞeÂir-i İslÂm”dandır, yÂni İslÂm ’ın nişÃ‚nelerinin başında gelir. Âyet-i kerîmede ise:
“…Kim AllÂh ’ın şeÂirine tÂzîm ederse, şuphe yok ki bu kalplerin takvÂsındandır.” (el-Hac, 32) buyrulmaktadır.
VelhÂsıl, Kur ’Ân-ı Kerîm, insanların doğru yolu bulmaları, kendi gayretleriyle bilemeyecekleri hususları oğrenmeleri ve Âhireti elde etmeleri icin gonderilmiş ilÂhî bir kitaptır. O hÂlde ona sarılmamız ve sÂhip cıkmamız, tutulacak en akıllıca yoldur.
KUR ’AN İLE HEMHAL OLMANIN FAZİLETİ Kur ’Ân ile hemhÂl olmanın fazîleti, hadîs-i şerîfte şoyle beyÂn edilmektedir:
“Kur ’Ân, bir ucu AllÂh ’ın, diğer ucu da sizin elinizde olan sağlam bir ip (gibi)dir. Ona sıkıca sarılınız. İşte o zaman sapıtmaz ve helÂk olmazsınız.” (Heysemî, IX, 164)
Kur ’Ân ’dan ne kadar rûhÂniyet ve feyz alabilirsek îmanımız da o derece seviye kazanır. Kur ’Ân-ı Kerîm ’de fÂnî olanlar, AllÂh ve Rasûlu ’nun rızÂsını kazanarak idrÂk otesi ilÂhî lûtuflara mazhar olurlar.
Dipnotlar:
[1] Tegannî, kelÂmların en guzeli olan Kur ’Ân ’ı ona yaraşır şekilde guzel sesle suslemek, okurken seste sevinc ve huznu belli etmek, acıktan ve yuksek sesle okumak gibi mÂnÂlara gelir. TafsîlÂt icin bkz. M. Yaşar Kandemir, İsmÂil Lutfi Cakan, RÂşit Kucuk, RiyÂzu ’s-SÂlihîn -Tercume ve Şerh-, İstanbul 2001, V, 118.
[2] Ebû DÂvûd, SalÂt, 16/461.
[3] Tirmizî, FedÂilu ’l-Kur ’Ân, 18/2913; DÂrimî, FedÂilu ’l-Kur ’Ân, 1.
[4] Bkz. Muslim, MusÂfirîn, 203; NesÂî, KıyÂmu ’l-Leyl, 25.
[5] Muslim, MusÂfirîn, 142; Ahmed, IV, 9; İbn-i MÂce, SalÂt, 178.
[6] Kurtubî, el-CÂmî li-AhkÂmi ’l-Kur ’Ân, Beyrut 1985, I, 40.
[7] KettÂnî, NizÂmu ’l-Hukûmeti ’n-Nebeviyye (et-TerÂtibu ’l-İdÂriyye), Beyrut 1996, II, 197.
[8] BuhÂrî, FedÂilu ’l-Kur ’Ân, 8.
[9] O devirlerde “Hamele-i Kur ’Ân: Kur ’Ân HÂfızları” tÂbiri, Kur ’Ân ’ın hem lafzına hem de muhtevÂsına vÂkıf olan Âlimler mÂnÂsında kullanılırdı.
[10] İbn-i Ebî Şeybe, el-Musannef (Hût), Riyad 1409, VI, 128.
[11] DÂrimî, FedÂilu ’l-Kur ’Ân, 34; İbn-i Sa ’d, IV, 109; Ebû Nuaym, Hilyetu ’l-EvliyÂ, Beyrut 1967, I, 258.
[12] el-Mevsûatu ’l-Fıkhıyye, XVIII, 322.
[13] Muvatta, Kur ’Ân, 1; KettÂnî, I, 216.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Faziletler Medeniyeti 1, Erkam Yayınları


İslam ve İhsan
KUR ’AN-I KERİM ’İ OKUYUP ONUNLA AMEL ETMENİN FAZİLETİ