Kuran azimuşşkan kimlerin kurtuluşa ereceğini, cennet ile mukafatlandırılacağını soyluyor? Ayetler ışığında felaha erenler kimlerdir?FelÂh; necÂt, halÂs, istenmeyen şeylerden kurtulmak, gÂyeye ulaşmak; hayır, nîmet, refah ve saadet icinde bulunmak demektir.
FelÂh, takv uzere guzel bir kulluk hayatı yaşayan mu ’minin, dunyada nÂil olacağı nîmet ve huzur ile Âhirette kavuşacağı ebedî kurtuluş ve saadeti ifÂde eder.
FelÂh, cehennemden kurtulup cennete girmek ve Allah ’ın rızasını elde etmektir. Allah ’ın affına ve Âfiyete mazhar olmak da felÂh cumlesindendir. Hayrın bekasına ve ebedî kurtuluşa vesile olması sebebiyle cemaatle kılınan namaza da “felÂh” denmiştir.[1]
Kurtuluş recetesi olarak gonderilen Kur ’Ân-ı Kerîm ’de “FelÂh” kelimesi ve muştakları kırk yerde gecer.
Kısaca soylemek gerekirse insanın felÂha erebilmesi, karşısına cıkan butun nefsÂnî ve şeytÂnî mÂnîleri bertaraf etmesine bağlıdır.
KİMLER FELÂHA EREBİLİR CenÂb-ı Hakk ’ın muhtelif Âyet-i kerîmelerde beyan buyurduğuna gore;
Kur ’Ân-ı Kerîm ’den şuphe etmeyen ve onun rehberliğine tÂbî olan, îmÂn esaslarına, ibadetlerine ve diğer ilÂhî hukumlere sıkıca sarılan ve Âhiret endişesiyle takv uzere bir hayat yaşayan mu ’minler felÂha ereceklerdir.[2] Zira takv duygularına sahip olmak, felÂha ermenin en buyuk Âmilidir.[3] Hayra dÂvet eden, iyiliği emredip kotuluğu yasaklayan mu ’minler felÂha ereceklerdir.[4] CÂfer-i TayyÂr Hazretleri, bu hususta bizler icin guzel bir numûnedir. O, Habeşistan ’a hicret edip orada 13 sene kaldı. Halkının coğu hidÂyete ermeden donmedi. Rasûlullah (s.a.v) Efendimiz ’in hasteriyle kavrulduğu halde uzak diyarlarda ve meşakkatler icinde emr bi ’l-mÂruf vazifesine devam etti. Tebliğ vazifesini hakkıyla îf ettikten sonra Efendimiz ’in izniyle Medîne-i Munevvere ’ye dondu. Allah Rasûlu ’nun hayatında en fazla sevindiği hÂdiselerden biri, Hz. CÂfer ’i gormek oldu. Ancak CÂfer (r.a) Peygamber Efendimiz ’in yanında doya doya kalamadı. Allah yolunda cihadlara katıldı ve bir sene sonra Mu ’te ’de şehÂdet makÂmına nÂil oldu.
Yine takvÂsı sebebiyle fÂizden uzaklaşan, sabreden, duşmana karşı vatanını koruyan, Allah yolunda cihÂd eden ve O ’na yaklaşıp rızÂsını kazanmanın yollarını arayan mu ’minler felÂha ereceklerdir.[5] AshÂb-ı kirÂm, butun varlıklarını Allah yolunda bezleder, hic birşeyleri kalmayınca yine bir yolunu bularak Allah yolundan geri kalmazlardı. Mesel Abdullah bin Ebî Hadred (r.a) sarığını elbise olarak kullanmak mecbûriyetinde kalmıştı. Seleme bin Eslem (r.a) bir elbise verdi de onunla Hayber gazÂsına cıkabildi. Ebû Abs bin Cebr (r.a), Peygamber Efendimiz ’e gelerek:
“‒YÂ RasûlÂllah! Elimizde ne coluk cocuklar icin gecimlik, ne yol azığı, ne de elbise var!” dedi. Rasûlullah (s.a.v) ona bir elbise verdiler. O da bu elbiseyi sekiz dirheme satıp iki dirheme yol azığı olarak hurma satın aldı. İki dirhemini, Âilesinin maîşeti icin evine bıraktı. Dort dirhemine de kendisi icin bir elbise satın aldı ve oylece sefere cıktı.[6]
İcki, kumar, dikili taşlar, fal ve şans okları gibi şeytan işi birer pislik olan gunahlardan kacınan mu ’minler felÂha ereceklerdir.[7] Dunyevî menfaati cok bile olsa haram ve pis şeylerden ve bunların ticÂretinden uzak duran akl-ı selîm sahibi bir mu ’min, takv ehlidir ve felÂha erecektir.[8] Hayır-hasenÂt terÂzisi ağır gelen mu ’min felÂha erecektir.[9] CenÂb-ı Hak şoyle buyurur: “Kim zerre kadar hayır yapmışsa onu gorur. Kim de zerre kadar şer işlemişse onu gorur!” (ez-ZilzÂl 99/7-8)
Allah ’ın nîmetlerini tefekkur edip şukrune koşan mu ’min felÂha erecektir.[10] Âhirzamanda insanlığa lûtfedilen en buyuk iki nîmet Kur ’Ân-ı Kerîm ve Ummet-i Muhammed ’den olma nîmetidir. RahmÂn olan Allah TeÂlÂ, Kur ’Ân ’ı insanlara oğreterek en buyuk ihsÂnda bulunmuştur. Rasûlullah Efendimiz (s.a.v), CenÂb-ı Hakk ’ın omrune yemîn ettiği en guzel ornek şahsiyettir. Bu iki nîmeti hakkıyla idrÂk edip onlar icin CenÂb-ı Hakk ’a sonsuz şukurler etmeliyiz…
Rasûlullah (s.a.v) Efendimiz ’e îmÂn eden, ona tÂzimde bulunan, duşmanlarına karşı ona yardım eden ve kendisine indirilen Kur ’Ân ’a uyan kimseler felÂha ereceklerdir.[11] Duşmana karşı sebÂt edip Allah ’ı cok cok zikreden mu ’minler felÂha ereceklerdir.[12] Rasûlullah (s.a.v) Efendimiz ’e tÂbî olarak mallarıyla canlarıyla cihÂd eden mu ’minler felÂha ereceklerdir. CenÂb-ı Hak, onlar icin altlarından ırmaklar akan, icinde ebedi kalacakları cennetler hazırlamıştır. En buyuk kurtuluş ve başarı da budur.[13] Mal da emÂnettir, can da… Muhim olan kişinin elindeki imkÂnlardan verebilmesidir.
Rukûsuna, secdesine ve ibadetlerine dikkat eden ve hayır işlerine koşan mu ’minler felÂha ereceklerdir.[14] Namazlarını buyuk bir huşû ile vaktinde ve tam olarak kılan, boş sozlerden ve faydasız işlerden yuz ceviren, zekÂtı vermek, iyilikleri artırmak ve nefislerini temizlemek icin surekli faaliyet hÂlinde olan, iffetlerini muhÂfaza eden, kendilerine tevdî edilen her turlu emÂneti koruyan ve verdikleri sozleri tastamam yerine getiren mu ’minler felÂha ereceklerdir.[15] Gozlerini harama bakmaktan sakınan, iffet ve namuslarını koruyan, -mecbûren gorunen kısımları mustesnÂ- guzelliklerini ve suslerini teşhir etmeyen, başortulerini yakalarının uzerine kadar salan, nÂmahrem insanların dikkatini cekmek icin cÂzip hareketlerde bulunmayan, hatÂlarından tevbe ederek Allah ’a yonelen mu ’minler felÂha ereceklerdir.[16] Aralarında hukum vermesi icin Allah ’a ve Rasûlu ’ne cağrıldıkları zaman: “Baş ustune! İşittik ve itaat ettik” diyen mu ’minler felÂha ereceklerdir.[17] Akrabaya, yoksula ve yolda kalmışlara hakkını veren mu ’minler felÂha ereceklerdir.[18] Her zaman Allah ’ın tarafını tutan; babaları, oğulları, kardeşleri ve akrabaları bile olsa Allah ’a ve Rasûlu ’ne karşı cıkanları sevip dost edinmeyen ve Allah ’tan rÂzı olan mu ’minler felÂha ereceklerdir.[19] LÂyıkına muhabbet, mustahakkına nefret…
Bunun en guzel misÂlini CenÂb-ı Hak, Tebbet Sûresi ’nde vermektedir. Ebû Leheb, Efendimiz ’in amcası olduğu hÂlde Allah Rasûlu ’ne duşmanlığı sebebiyle CenÂb-ı Hakk ’ın ebedî lÂnetine mustahak olmuştur. Aynı zamanda o, Kur ’Ân ’da ismi lÂnetle zikredilen tek Mekkeli muşriktir. Uzaklardan kole olarak getirilen Zeyd (r.a) Allah Rasûlu ’ne sadakati sebebiyle şereflerin en buyuğunu elde etmiş, ismi Kur ’Ân ’da zikredilen tek sahÂbî olmuştur. Tum bunlardan anlıyoruz ki Allah icin sevmek ve Allah icin buğzetmek gerekiyor. Rasûlullah (s.a.v) boyle yapan mu ’minlerin, îmÂnın halÂvetini tadacağını ifÂde buyurmuşlardır.[20] Kalpte, Allah icin buğz etme hassÂsiyeti kaybolursa, gayr-i muslimlerin nefsÂnî hayat tarzını taklit neticesinde yavaş yavaş aradaki farklar ortadan kalkmaya başlar.
Allah ’ın emirlerini dinleyip O ’na itaat eden, nefsinin cimriliğinden ve mala duşkunlukten kendini kurtarıp musluman kardeşlerine infÂk ve îsÂrda bulunan, onları sevip kalbinde hicbirine karşı en kucuk bir kıskanclık ve burukluk duymayan mu ’minler felÂha ereceklerdir.[21] Farzları yerine getirdikten sonra bir taraftan maîşetini temin ederken diğer taraftan da Allah ’ı cok cok zikreden mu ’minler felÂha ereceklerdir.[22] Nefsini tezkiye ederek her turlu kotuluk ve gunahlardan arınan, Rabbinin ismini zikredip namaz kılan mu ’minler felÂha ereceklerdir.[23] Rasûlullah Efendimiz (s.a.v) şoyle buyurmuşlardır: “Musluman olan, kendisine yeterli rızık verilen ve Allah ’ın lûtfettiği nîmetlere kanaat eden kimse felÂha ermiştir.”[24]
Allah ’ın bir­liğine inanıp şirkten uzak duran,[25] Rasûlullah (s.a.v) Efendimiz ’in sunnetini takip eden[26] ve Fitnelerden uzak kalabilen[27] mu ’minler felÂha ereceklerdir. Dipnotlar:
[1] Muslim, SalÂt 6, 12; Tirmizî, SalÂt 149; NesÂî, Ezan 3, 5.
[2] el-Bakara 2/1-5; LokmÂn 31/1-5.
[3] el-Bakara 2/189.
[4] Âl-i İmrÂn 3/104.
[5] Âl-i İmrÂn 3/130, 200; el-MÂide 5/35.
[6] VÂkıdî, MeğÂzî, 2: 635.
[7] el-MÂide 5/90.
[8] el-MÂide 5/100.
[9] el-AʻrÂf 7/8; el-Mu ’minûn 23/101-102.
[10] el-AʻrÂf 7/69.
[11] el-AʻrÂf 7/157.
[12] el-EnfÂl 8/45.
[13] et-Tevbe 9/88-89.
[14] el-Hac 22/77.
[15] el-Mu ’minûn 23/1-11.
[16] en-Nûr 24/31.
[17] en-Nûr 24/51.
[18] er-Rûm 30/38.
[19] el-MucÂdele 58/22.
[20] BuhÂrî, ÎmÂn, 9, 14; Muslim, ÎmÂn, 67.
[21] el-Haşr 59/9; et-TeğÂbun 64/16.
[22] el-Cum‘a 62/10.
[23] el-A‘l 87/14-15; eş-Şems 91/9-10.
[24] Muslim, ZekÂt, 125. Ayrıca bkz. Tirmizî, Zuhd, 35/2348.
[25] Ahmed, Musned, 3: 492; 4: 341.
[26] Ahmed, Musned, 2: 188.
[27] Ahmed, Musned, 2: 441.
Kaynak: Doc. Dr. Murat Kaya, Kitabımız Kur ’Ân MuhtevÂsı ve Fazîletleri, Erkam Yayınlıar
İslam ve İhsan
Mu'minler FelÂha Erdi Ayet-i Kerîmesi
Kimler Kurtuluşa Erecek?