KurʼÂn ehlinin Allah ve Rasûlu katında ki kıymeti ve fazileti nedir? Kuran ehlinden olan sahabelerin faziletleri ve yaşadığı ornek hadiseler neler?KurʼÂn ehlinin Allah ve Rasûlu katında mustesn bir yeri ve değeri vardır. Rasûlullah Efendimiz (s.a.v) hayatın her alanında Kur ’Ân ehlini tercih etmiş, onları herkesin onune almıştır. İmÂmete, vÂliliğe, kumandanlığa, faziletli mekÂnlara hep Kur ’Ân ’ı en cok tahsil edenleri gecirmiştir.
AZAD EDİLEN SALİM (R.A) Kole iken Ebû Huzeyfe (r.a) tarafından ÂzÂd edilen SÂlim (r.a), Kur ’Ân ’ı en iyi bilen ve en guzel okuyan sahÂbîler arasına katılmıştı. Bu sebeple Rasûlullah (s.a.v) Kur ’Ân ’ın dort kişiden alınmasını tavsiye ettiklerinde SÂlim ’i de bunlar arasında zikretmişlerdi.[1] İlk Muhacirler, Rasûlullah Efendimiz ’den once Kuba ’daki Usbe isimli yere geldiklerinde, onlara SÂlim imamlık yapıyordu. Cunku Kur ’Ân ’ı en cok bilenleri o idi.[2] HÂlbuki cemaatin icinde Hz. Omer ve Ebû Seleme gibi buyuk sahÂbîler de vardı. Bu sebeple kendisine “Muhacirlerin İmamı” lakÂbı verildi. Hz. Ebû Bekir ’in hilÂfetinde Museylimetu ’l-KezzÂb ’la yapılan şiddetli YemÂme harbinde muhacirlerin bayraktarlığını SÂlim yapıyordu. Muslumanların dağılmaya başladığını gorunce “Biz Rasûlullah zamanında boyle yapmazdık” dedi ve yerini asl terketmedi. “Bayrağı bırakıp kacarsam ben ne kotu bir Kur ’Ân hÂmili olurum” diyerek sabırla mucÂdele etti. Sağ eli kopunca bayrağı sol eline aldı, o da kesilince boynuyla kaldırmaya calıştı ve nihayetinde şehid duştu. Hz. Omer (r.a) vefat etmeden once yerine bir halife tayin etmesi istendiğinde SÂlim hayatta olsaydı hic tereddut etmeden onu tavsiye edeceğini soyledi.[3] İşte Kur ’Ân, SÂlim (r.a) ’i boyle herkesin gozdesi hÂline getirmişti.
KUR ’ÂN ’I EN İYİ BİLENİNİZ SİZE İMAM OLSUN! Amr bin Seleme (r.a) anlatıyor: “Yaşadığımız bol­ge, Nebiyy-i Ekrem Efendimiz ’in ziyaretcilerinin yol guzergÂhındaydı. Ziyaretten donenler bize uğrar ve «Rasûlullah (s.a.v) şoyle şoyle buyurdular…» diye haber verirlerdi. Ben hÂfızası kuvvetli bir cocuktum, bu sÂyede Kur ’Ân-ı Kerim ’den bircok (sûre) ezberlemiştim. Babam, kabilesinden bir heyetle birlikte Peygam­ber Efendimiz ’e elci olarak gitmişti. Allah ’ın Elcisi de onlara namazı oğretip; «Kur ’Ân ’ı en iyi bileniniz size imam olsun!» buyurmuşlar. Ezberlediğim sûreler sebebiyle aralarında Kur ’Ân-ı Kerîm ’i en iyi bilen bendim. Bu sebeple beni one ge­cirip imam yaptılar. Uzerime sarı kucuk bir hırka giyerek onlara namaz kıldırıyordum. Secdeye vardığım zaman hırka vucudumdan sıyrılıp kısalıyordu. Kadın­lardan biri; «İmamınızın avret mahallini bizden gizleyiniz!» dedi. Bunun uzerine bana Umman kumaşından bir gomlek satın aldı­lar. Musluman olma nimetinden sonra bundan daha fazla sevindiğim bir şey olmadı. Kavmime imamlık yaparken 7 veya 8 yaşımdaydım.”[4]
Osman bin Ebi ’l-Âs (r.a) da şu calib-i dikkat hÂdiseyi nakleder: Rasûlullah (s.a.v) Efendimiz ’in yanına kabilemizin temsilcisi olarak gelmiştik. Arkadaşlarımın icinde Kur ’Ân ’ı oğrenme hususunda en gayretli olan bendim. Bakara sûresini oğrenerek onlara ustunluk sağlamıştım. (Bu hasletim sebebiyle) Rasûlullah (s.a.v) bana şoyle buyurdular:
“–En kucukleri olmana rağmen seni arkadaşlarının başına emîr tÂyin ettim. Kur ’Ân ’a temiz olmadığın muddetce dokunma!”[5]
Rasûlullah Efendimiz (s.a.v), Tebuk Seferi ’ne cıkarken NeccÂroğulları ’nın sancağını UmÂre bin Hazm ’a vermişlerdi. Daha sonra Zeyd bin SÂbit ’i gorunce, sancağı UmÂre ’den alıp ona verdiler. UmÂre (r.a):
“−YÂ RasûlÂllah! Bana kızdınız mı?” diye sorunca Peygamber Efendimiz (s.a.v):
“−Hayır! Vallahi kızmadım! LÂkin siz de Kur ’Ân ’ı tercih ediniz! Zeyd, Kur ’Ân ’ı senden daha cok ezberlemiştir. Burnu kesik zenci kole bile olsa, Kur ’Ân ’ı daha cok ezberlemiş olan kimse, başkalarına tercih edilir!” buyurdular. Evs ve Hazrec kabilelerine de, sancaktarlık şerefini, Kur ’Ân ’ı daha cok ezberlemiş kimselere lÂyık gormelerini emrettiler.[6]
Tabiî ki bu kişiler, Kur ’Ân ’ı sÂdece ezberleyen değil hukumlerini yaşayan ve onunla hÂllenen hÂfızlardı.
Rasûlullah (s.a.v) kabirde bile Kur ’Ân ’ı iyi bilenlere oncelik vermiştir. Şu ibretli hÂdise bunun en meşhur şÃ‚hididir: Uhud Harbi ’nden sonra EnsÂr (r.a):
“–YÂ RasûlÂllah! Pek cok sıkıntı ve meşakkate uğradık. (Şehidlerimiz ve yaralılarımız cok olduğu icin her bir şehîdimize bir kabir kazmamız cok zor.) Bize ne yapmamızı emir buyurursunuz?” diye sormuşlardı. Rasûl-i Ekrem Efendimiz (s.a.v):
“–Geniş kabirler kazınız ve her kabre ikişer ucer şehîd koyunuz!” buyurdular.
“–Peki, hangisini on tarafa koyalım?” diye sordular. Efendimiz (s.a.v):
“–En cok Kur ’Ân tahsil edeni one koyunuz!” buyurdular.[7]
Kur ’Ân ’ın azameti sebebiyle kalbinde ondan daha fazla bulunan mu ’min diğerlerinden efdal olmaktadır. Şehitler arasında boyle olduğu gibi hayatta olanlarda da aynı hukum cÂrîdir. Her zaman icin Kur ’Ân-ı Azîm ’i kalbine daha fazla nakşeden ve onu takv uzere yaşayan mu ’min diğerlerinden daha faziletlidir.
Hz. Omer (r.a) Kur ’Ân ’ı iyi bilen insanlara cok değer verirdi. Genc yaşlı butun Âlimler (KurrÂ) onun danışma meclisinde bulunur, bir karar vereceğinde veya bilemediği bir meseleyle karşılaştığında devamlı onların fikirlerini sorar, kendileriyle istişÃ‚re ederdi.[8]
Dipnotlar:
[1] BuhÂrî, FedÂilu ’l-AshÂb, 26, 27; FedÂilu ’l-Kur ’Ân, 8.
[2] BuhÂrî, EzÂn, 54.
[3] Ahmed, Musned, 1: 20; İbn Sa‘d, 3: 343. Mehmet Ozşenel, “SÂlim Mevl Ebû Huzeyfe”, TDV İslÂm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/salim-mevla-ebu-huzeyfe (25.04.2019).
[4] Ebû DÂvûd, SalÂt, 60/585. Krş. BuhÂrî, MeğÂzî, 53. Hanefî mezhebinde cemaatle kılınan butun namazlarda imamın bÂliğ olması şarttır. Fukaha, Hz. Amr ’ın imamlığa gecirilmesinin Allah Rasûlu ’nun emriyle olmadığını, kavminin bilgi azlığı sebebiyle onu imamete gecirdiğini soyleyerek bu hadisi delil kabul etmezler. (TahÂvî, Şerhu muşkili ’l-ÂsÂr, 10: 121)
[5] Heysemî, 1: 277.
[6] VÂkıdî, MeğÂzî, 3: 1003.
[7] Ebû DÂvûd, CenÂiz, 65-67/3215; NesÂî, CenÂiz, 86, 87, 90, 91. Krş. BuhÂrî, CenÂiz, 73, 76, 79.
[8] BuhÂrî, Tefsîr, 7/5, 110/4; İ ’tisam 2.
Kaynak: Doc. Dr. Murat Kaya, Kitabımız Kur ’Ân MuhtevÂsı ve Fazîletleri, Erkam Yayınlıar
İslam ve İhsan
Kuran ı Kerime Karşı Gorevlerimiz Nelerdir?
KUR'AN OKUMAK İMANI ARTTIRIR