Zuhd, takv ve ihsÂn vÂsıtalarıyla mÂnevî terakkî yolu acık tutulmayıp, sırf zÂhirî hukumlerle yetinmek kesin olarak emredilseydi, istîdÂdlı insanların AllÂh ’a vÂsıl olabilme imkÂnı ellerinden alınmış olurdu.CenÂb-ı Hak Âyet-i kerîmede: لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا “Her biriniz icin bir şerîat ve “minhÂc” tÂyin ettik.” (MÂide: 48) buyurmuştur.
Buradaki “minhÂc” kelimesine lugatlerde “munevver bir yol” mÂnÂsı verilmektedir. Bu da, CenÂb-ı Hakk ’a takarrub (yakınlaşma) niyetiyle sulûk olunacak kulluk yolu demektir.
DİNİN AMACI Dînin gÂyesi; guzel, ince rûhlu ve ic Âlemini temizlemiş insan yetiştirmektir. Bu da, Hakk ’a kulluğu idrÂk ile olur. İslÂm ’a gore ideal insan, AllÂh ve Rasûlu ’nun ahlÂkı ile ahlÂklanmış olan kimsedir. Bu ideale varabilmenin yolu ise kalbî eğitimden gecer.
Kalb cevherini parlak bir ayna gibi Hakk ’ın tecellîlerine mÂkes kılmak, orada zikrin mekÂn bulması ile mumkundur. Kalbin bu guzel hÂl ile Hakk ’a yonelmesi, îmÂnın parlak tezÂhurlerine vesîle olur.
“Zuhd”, “takv” ve “ihsÂn” vÂsıtalarıyla mÂnevî terakkî yolu acık tutulmayıp, sırf zÂhirî hukumlerle yetinmek kesin olarak emredilseydi, istîdÂdlı insanların AllÂh ’a vÂsıl olabilme imkÂnı ellerinden alınmış ve insanoğlunun nihÂî noktalardaki istîdÂdı da gozardı edilmiş olurdu. Bu takdirde, hur irÂde ve hukmunde hikmet sÂhibi olan CenÂb-ı Hakk ’ın ilÂhî tanzîmine -hÂşÃ‚- noksanlık izÂfe edilmiş olurdu.
Kulun, Rabb ’ini her an goruyormuşcasına kendisine ceki-duzen verip, o minvÂl uzere hayatını tanzîm etmesi ve ilÂhî muşÃ‚hedenin kalbde sabitleşerek şuur hÂline gelmesi demek olan “ihsÂn” bir bakıma AllÂh ’a yakın kulların rûh mîrÂcıdır. Bu acıdan ihsÂn; mÂnevî, rûhî, sırrî ve ilÂhî hakîkattir. Mutasavvıfların hedefi de, işte bu hakîkate ulaşmaktır. Bu da, AllÂh ile kurulan rûhî ve derûnî rÂbıtayı ifÂde eder. Sıhhatli bir şekilde bu rÂbıtayı kuran kişi, Rabbin velî kulu hÂline gelir. Boylece o, ilÂhî ahlÂk ile ahlÂklanmış olur.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, İmandan İhsana Tasavvuf, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan
İNSANI, ALLAH ’TAN UZAKLAŞTIRAN VE ALLAH ’A YAKLAŞTIRAN ŞEYLER