Allah insanı en kıymetli olarak yarattı. İnsanı diğer mahlukattan ayıran ve kıymetli hale getiren şey nedir? İnsan insan yapan yani ona kıymet veren nitelikler nelerdir? MevlÂn Hazretleri buyurur:
“Ten midesi, insanı samanlığa doğru ceker goturur; gonul midesi ise reyhanlığa ulaştırır!”
“Samanla, arpayla beslenen hayvan kurban olur; Hak nûru ile gıdalanan insan da yaşayan bir «Kur ’Ân» olur!”
İNSANIN İKİ YAPISI
İnsanın iki yapısı vardır: Biri turÂbî, diğeri rûhî yapısıdır. Beden denilen ve topraktan yaratılmış olan turÂbî yapımızın hayatiyetini idÂme icin, nasıl ki maddî gıdalarla beslenmeye ihtiyacı varsa, CenÂb-ı Hakk ’ın kendi rûhundan ufleyerek ihsÂn ettiği, dolayısıyla lÂhûtî Âleme mensup olan rûhî yapımızın da mÂnevî gıdalara ihtiyacı vardır.
Rûhun gıdÂsı, başta “îman” olmak uzere, mÂrifetullah, muhabbetullah, ihlÂs, takvÂ, ilim ve hikmet gibi mÂnevî lezzetlerdir. Bu gıdÂları alan bir gonul, Hakk ’ın dergÂhına guclu-kuvvetli ve emin adımlarla yurur. Bunun aksine rûhÂnî rızkını ihmÂl edip sırf midesinin gıdasına ehemmiyet verenler; hantallaşır, ahmaklaşır, gaflete dûcÂr olurlar.
Ârif bir zÂt ne guzel soyler:
“Bu cihan, Âkiller icin seyr-i bedÂyî (akıl sahipleri icin sır, hikmet ve ilÂhî sanatı kalben seyredebilmek), ahmaklar icinse yemek ile şehvettir.”
GÂfil insan, bir gun toprağa vereceği bir kurban hukmunde olan turÂbî yapısını her turlu zarardan koruyup en leziz gıdalarla beslemenin derdinde olur, cismÂnî zevklerin peşinde koşar da, rûhî yapısı icin bu gayretin cuz ’î bir miktarını bile gosteremez.
İNSANI İNSAN YAPAN NİTELİKLER
HÂlbuki insanı insan yapan, onu sÂir mahlûkÂttan ayıran husûsiyeti, mÂnevî hayatına ne kadar ehemmiyet verebildiğidir. Dolayısıyla insan ne kadar rûhî ihtiyaclarını karşılayabilmenin derdinde olup Rabbine vuslat iştiyÂkı icinde bir omur yaşarsa, Kur ’Ân ’ın tÂlim ve telkin ettiği “insan-ı kÂmil” huviyetine, yani gercek insanlık şeref ve haysiyetine o nisbette yaklaşmış olur. Merhameti, vicdanı, şefkati, gozeten ve kollayan olması bunları hepsi insan ait kıymetli değerlerdir.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Altınoluk Dergisi, 2017 – Aralık, Sayı: 381, Sayfa: 032
İslam ve İhsan
KAMİL İNSAN KARAKTERİ