Ahmak insanın ozellikleri neler? Mumin insan nasıl olmalı? Muslumana kendisini sorgulatan ve doğruyu bulmasına yardımcı olacak sorular.MevlÂn Hazretleri buyurur:
“Ahmak, herkesin ayıp ve kusurunu, kılı kırk yararcasına araştırır, gorur ve etrafa yayar. Fakat hamÂkatinden dolayı, kendi ayıplarını zerre kadar gormez.”
Mu ’min; din kardeşlerinin ayıp ve kusurlarının değil, kendi zaaf ve noksanlıklarının derdinde olmalıdır. Başkalarına kızıp tenkit etmenin, kendisini temize cıkarmayacağını bilmelidir. Zira kendi hatalarını gormeyip başkalarını suclamak, kendine iğne bile batıramayıp başkalarına cuvaldızı rev gormeye denk bir gaflettir.
HESABA CEKİLMEDEN ONCE KENDİNİZİ HESABA CEKİN EsÂsen, kendi kusurlarına teksif olan bir mu ’minin, başkalarının kusurlarıyla iştigÂle mecÂli kalmaz. Bir gonle, bu meşgale yeter de artar bile. Zira;
“Hesaba cekilmeden once kendinizi hesaba cekin!” dustûruna lÂyıkıyla riÂyet eden bir mu ’minin yureği;
“Kim zerre ağırlığınca hayır işlemişse onu gorur; kim de zerre ağırlığınca şer işlemişse onu gorur.” (ez-ZilzÂl, 7-8) ilÂhî fermÂnının dehşetiyle urperir. Bu endişeyle kendi kusurlarının derdine duşer.
Nitekim bir bedevî, Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’den bu Âyet-i kerîmeleri dinleyince buyuk bir hayretle:
“–Ey AllÂh ’ın Rasûlu, zerre ağırlığınca mı?!” diye sordu.
Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:
“–Evet.” buyurdu.
Bir anda hÂli değişiveren bedevî:
“–Vay benim kusurlarım!..” diye inlemeye başladı. Ve bu sozu defalarca tekrarlayıp durdu. Sonra da işittiği Âyetleri tekrar ederek kalkıp gitti.
Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz onun ardından:
“–Îman, bu bedevînin kalbine girdi.” buyurdu. (Suyûtî, ed-Durru ’l-Mensûr, VIII, 595)
Demek ki bugun muhim gorulmeyen zerre kabîlinden kusurların dahî Mîzan ’da hesap edileceği Âhiret gununu duşunerek bu kusurlarımızın derdiyle meşgul olmak, hakîkî îmÂnın bir şÃ‚hididir. Bunu unutarak başkalarının şahsî kusurlarını araştırmak ise, îman zaafının bir belirtisidir.
CenÂb-ı Hak; “…Tecessuste bulunmayın!..” (el-HucurÂt, 12) buyurarak kullarının gizli kalmış şahsî ayıp ve kusurlarını araştırıp ortaya dokmenin, o ayıp ve kusurlardan cok daha buyuk bir curum olduğunu beyan etmektedir.
Hak dostlarından Abdullah Dehlevî Hazretleri, huzurunda bir din kardeşinin ayıbı veya kusuru dile getirilse, hemen buna mÂnî olur ve:
“–O soylediğin soze ben daha lÂyığım!” derdi.
Boylece hem etrafını gıybetten men eder, hem de başkalarının şahsî kusurlarına değil, kendi noksanlıklarımıza yoğunlaşmamız gerektiğini telkin buyururdu.
Diğer taraftan şunu da unutmayalım ki meydana gelen her zÂhirî hÂdise, onları tetikleyen birtakım bÂtınî sebeplere dayanır. Nitekim Âyet-i kerîmede:
“İnsanların bizzat kendi işledikleri yuzunden karada ve denizde fesat zuhûr etti...” (er-Rûm, 41) buyrulmaktadır.
KENDİNİZE BUNLARI SORDUNUZ MU? O hÂlde başımıza gelen hÂdiselere bir de bu gozle bakmamız gerekir:
1. Acab yaşanan maddî-mÂnevî felÂketlerde bizim ne gibi kusurlarımız var? Toplumun huzur ve sukûneti icin nasıl bir kulluk kıvamında olmalıyız?
2. İslÂm şahsiyetinin ve îman nîmetinin gerektirdiği vazifeleri yeterince yerine getirebiliyor muyuz? HÂl ve davranışlarımız, ne kadar ornek bir musluman manzarası sergiliyor?
3. Kalplerde ne kadar musbet, ne kadar menfî tesir bırakıyoruz? Soz ve fiillerimizle ne kadar hayra anahtar, şerre kilit olabiliyoruz? Hakkı ve hayrı ne kadar tavsiye edip bÂtıl ve şerden ne kadar sakındırabiliyoruz?
4. Toplumun gidişÃ‚tından gucumuz nisbetinde kendimizin de mes ’ûl olduğunu ne kadar tefekkur edebiliyoruz? Yoksa -Allah korusun- “bana dokunmayan yılan bin yaşasın” mı diyoruz?
5. ZÂhiren aleyhimize de olsa, dÂim hak ve adÂletin yanında olabiliyor muyuz? Yoksa dunyevî menfaatler uğruna hakkÂniyetten tÂvizlere mi surukleniyoruz?
6. Gunumuzde sıkca yaşanan vicdan-cuzdan catışmalarında, ne kadar vicdanın sesini dinlemeyi tercih edebiliyoruz? Dunya ile ukb arasında tercih mecburiyetinde kaldığımızda; ne kadar “esas hayat Âhiret hayatıdır” diyebiliyoruz?
7. HÂlimizi lÂyıkıyla muhÂsebe edebiliyor muyuz? Yoksa muhÂsebelerimiz de ayrı bir muhÂsebeye mi muhtac?..
VelhÂsıl mu ’minler olarak vazifemiz, “muÂhezeyi nefsimize, musÂmahayı gayriye” gostermektir. Yani başkalarının şahsî kusurlarının tenkidiyle vakit kaybetmek yerine, kendi hÂlimizi ciddiyetle gozden gecirmektir. En gizli hata ve kusurlarımızın bile Mîzan ’da onumuze geleceğini duşunerek, bunların şimdiden farkına varmak ve affı icin samimî bir tevbe-istiğfÂr ile sÂlih amellere gayret etmektir.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Hz. Mevlana, Erkam Yayınları


İslam ve İhsan
AFFEDİCİLİK VE AYIPLARI ORTME