Peygamber (s.a.s.) Efendimiz ’in en buyuk derdi neydi?İslÂm dÂimÂ; nefsÂnî kaygıları aşarak ictimÂîleşmeyi, diğergÂmlığı, ummetin dertleriyle dertlenmeyi, gonulleri huzura kavuşturacak hizmetlerde bulunmayı telkin eder. Kanadı kırıklara merhem olmanın, feryÂd u figÂn icinde inleyenlere kulak ve gonul vermenin, duşmuşlere el uzatmanın, caresizlere cÂre olabilmenin, kısaca din kardeşinin derdine derman olarak bir gonul kazanmanın, AllÂh ’ın rızÂsını celbeden buyuk bir ictimÂî ibadet olduğunu hatırlatır.
MevlÂn Hazretleri bu hakikati şoyle ifade eder:
“AllÂh ’ın huzûruna altın dolu binlerce kese gotursen, CenÂb-ı Hak; «Biz ’e bir şey getirmek istiyorsan, kazanılmış bir gonul getir.» buyurur.
“Sen, varlığını, malını, mulkunu guzel bir şekilde infÂk et de, bir gonul almaya bak! Ki o gonlun duÂsı, mezarda, o kapkara gecede sana ışık versin, nûr olsun!..”
Şeyh SÂdî Hazretleri de bu hususta şoyle demektedir:
“Dunyayı elde etmek, bir huner ve mÂrifet değildir. Asıl huner ve mÂrifet, gonul elde etmektir.”
Dolayısıyla bu fÂnî hayatta en buyuk felÂket de, nazargÂh-ı ilÂhî olan bir gonlu yıkmak, bir kalbe diken batırmaktır. MevlÂn Hazretleri bu hususta da îkaz mÂhiyetinde şoyle der:
“Lûtuf merhemi ol, inciten diken gibi olma!”
ALLAHʼIN RIZASINI ARAYAN MUMİN M­lik bin Di­nar Hazretlerinin şu ri­v­ye­ti, CenÂb-ı Hakkʼın rızÂsını arayan bir muʼminin, bunu en cok nerede bulabileceğini ne guzel ifade etmektedir:
“Mû­s u Ce­nÂb-ı Hakk ’a bir il­ti­c­sın­da:
«–YÂ Rabbi! Se­nʼi ne­re­de ara­ya­yım!» de­di.
Al­lah Te­Ã‚l bu­yur­du ki:
«–Be­nʼi, kal­bi kı­rık­la­rın ya­nın­da ara!»” (Ebû Nu­aym, Hil­ye, II, 364)
ALLAH ’I KALBİ KIRIKLARIN YANINDA ARA Nitekim şu hÂdise de, CenÂb-ı Hakk ’ın kalbi kırıklara yakın olduğunun bÂriz bir misÂlidir:
Hudeybiye antlaşmasının yeni yapıldığı gunlerde Ebû SufyÂn, bu antlaşmanın getirdiği bazı haklar sebebiyle Medîne ’ye istediği zaman gelip gidebiliyordu. Bir defasında SelmÂn-ı FÂrisî, Suheyb-i Rûmî ve BilÂl-i Habeşî ’nin (r.a.) de aralarında bulunduğu bir grup Muslumanın yanından gecerken, bu uc buyuk cilekeş sahÂbî, bir zamanlar kendilerine ve diğer yoksul mu ’minlere işkence eden kÂfirlerden biri olan ve muslumanlara karşı yapılan bircok savaşı yoneten Ebû SufyÂn ’ı karşılarında gorunce dayanamayıp;
“–AllÂh ’ın kılıcları, AllÂh ’ın duşmanını haklamadı.” dediler.
Orada bulunan Hazret-i Ebûbekir, Ebû SufyÂn ’ı İslÂm ’a meylettirmek duşuncesiyle bu yoksul, fakat gonlu zengin muslumanlara;
“–Bu sozu Kureyş ’in buyuğune ve efendisine mi soyluyorsunuz?” mukÂbelesinde bulundu, sonra da olup biteni Resûl-i Ekrem (s.a.s.) Efendimiz ’e anlattı.
Gonuller SultÂnı Efendimiz (s.a.s.), sevgili arkadaşını şu sozleriyle uyardı:
“–Ebûbekir! Bu sozunle belki de onları gucendirdin. Eğer onları gucendirdiysen, (bil ki) Rabbini de gucendirdin demektir!”
Bu sozleri duyan Hazret-i Ebûbekir, CenÂb-ı Hakk ’ı gucendirmiş olmanın endişesiyle hemen bu uc yoksul muslumanın yanına koştu ve ozur dileyen bir sesle:
“–Kardeşlerim! Yoksa sizleri gucendirdim mi?” diye sordu.
Hazret-i Ebûbekir ’i cok iyi tanıyan bu ganî gonullu yoksullar da şoyle mukÂbelede bulundular:
“–Hayır, sana gucenmedik. Allah seni bağışlasın kardeşim!” (Muslim, FedÂilu ’s-SahÂbe, 170)
Peygamber (s.a.s.) Efendimiz ’in Hazret-i Ebûbekir ’e yapmış olduğu bu tembih, aslında bizlere yapılmış birer îkaz ve ihtar mÂhiyetindedir. Zira kimin ne olduğunu, Allah daha iyi bilir, lÂkin gonlu kırıkların AllÂh ’a daha yakın ve O ’nun yuce katında hatırlı kişiler oldukları kesindir.
Hadîs-i şerîfte buyrulur:
“İcinizde sacı-başı dağınık, eski elbiseler icinde, garip gorunumlu ve insanların îtibÂr etmediği nice kimseler vardır ki, AllÂh ’a yemin etseler, Allah onların yeminlerini boşa cıkarmaz…” (Tirmizî, MenÂkıb, 54/3854)
Dolayısıyla onların gonullerini kazanmak, aslında Allah TeÂl ’nın rızÂsını kazanmaya vesîledir.
Kurban bayramından cıktığımız şu gunlerde kendimizi kısa bir muhasebeye tÂbî tutalım;
–Acaba bizler evimize gelen kurban etiyle sevindiğimiz kadar, ikramlarımızla bayram ettirebildiğimiz gonuller vesîlesiyle de sevinebildik mi? Zira Peygamber Efendimiz ’in hayatına baktığımız zaman, O ’nun, muzdarip bir gonlun huzura kavuşmasıyla huzur bulduğunu, sevinciyle sevindiğini goruyoruz. Nitekim perişan bir vaziyette huzuruna gelen Mudar Kabilesi ’ni gorunce, mahzunlaşmış, yuzunun rengi değişmişti. AshÂbını hemen bu insanlara yardıma dÂvet etti. Uzgun sîmÂsı ancak onların gonullerinin alınması ve ihtiyaclarının giderilmesiyle huzur ve surûra gark oldu.
–Acaba bizler, uzak beldelerdeki garip, bîkes ve bîcÂre dindaşlarımızı bu bayramda ne kadar hatırlayabildik? Akrabalarımızı, dostlarımızı, yÂrÂnımızı bayramdan bayrama mı hatırlıyoruz? HÂlbuki Efendimiz (s.a.s.);
“Akrabalık bağı(nın) Arş-ı Âl ’ya tutunarak:
«Beni koruyup gozeteni, Allah koruyup gozetsin. Benimle ilgisini kesenden Allah rahmetini kessin.»” dediğini haber veriyor. (Bkz. BuhÂrî, Edeb, 13; Muslim, Birr, 17)
Yoksa daha da kotusu, ictimÂîleşme gunleri olan bayram vakitlerini, ferdî ve nefsÂnî bir eğlence vakti zannedip tatil beldelerinde mi gecirdik? HÂlbuki Resûlullah (s.a.s.) Efendimiz, hayatının hicbir safhasında bir gunluk tatilin peşinde koşmadı!
–Acaba civarımızdaki mu ’min kardeşlerimizin dertlerine dev olma gayreti, gonlumuzde ne kadar yer işgÂl ediyor? Mahzun bir yurek gorduğumuzde, kalbimiz ne kadar titriyor? Bir muhtacı gorduğumuzde, ihtiyacını giderebilmenin telÂşı, yureğimizin ne kadarını kaplıyor?
VelhÂsıl Âhiret saÂdeti icin cok kıymetli olan omur sermayemizi, nefsin suflî arzuları peşinde pervÂsızca koşturmakla mı, yoksa rûhumuzu tekÂmul ettirmek, AllÂh ’a ve Resûl ’une ittib uzere mi geciriyoruz? Yani kimin sevgisine tÂlibiz? KıyÂmetin o zor ve dehşetli gununde hicbir faydası gorulmeyecek fÂnîlerin mi, yoksa din gununun sahibi olan CenÂb-ı Hakk ’ın mı?
EN MUKEMMEL USVE-İ HASENE Butun insanlık icin en mukemmel usve-i hasene/ornek şahsiyet olan Resûlullah (s.a.s.) Efendimiz ’in en buyuk derdinin, gonlu kırıkları bulup onların derdine derman olabilmek olduğunu goruyoruz. Nitekim Efendimiz (s.a.s.) hicbir zaman; “Ben Peygamberim!” diyerek insanların kendisine gelmelerini beklememiş, hicbir zaman kendi koşesine cekilmemiştir. Garip, yetim ve muzdariplerin sıkıntılarını yureğinin en derinlerinde hissetmiş, onlara surekli sabır ve mukÂvemet aşılayarak ayakta kalmalarını, hayatın med-cezirleri karşısında muvÂzeneyi korumalarını telkin etmiştir.
Ebû Usame (r.a.) anlatır:
“Peygamberimizin sozleri Kur ’Ân ’dı. Cok zikreder, hutbelerini kısa tutar, namazını uzun kılardı. Bir yoksulun, bir bîcÂrenin işini gormek icin onunla birlikte yurumekten ar etmez, bilÂkis haz duyardı.”
Efendimiz (s.a.s.), ezÂ, cef ve hatt işkencenin sıradan bir hÂle geldiği Mekke ’de tebliğin ilk yıllarında ashÂbıyla birlikte pek cok eziyetlere mÂruz kalmıştır. İki-uc yıl devam eden abluka yıllarını ashÂbıyla birlikte goğuslemiştir. Aclığı, korkuyu, hicret ve nihayet savaşları onlarla birlikte yaşamış, hendeği birlikte kazmıştır. Butun bunları da, CenÂb-ı Hakk ’ın rahmetine ve rızÂsına nÂil olmak icin yapmıştır.
KULUN EN ONEMLİ DERDİ Muʼmin bir kulun en muhim derdi, hic şuphesiz ki Âhiret selÂmetidir. Bu selÂmet ve saÂdetin yolunu da şu hadîs-i şerîf ne guzel hulÂsa etmektedir:
“Bir kimse, bir mu ’minin dunya sıkıntılarından birini giderirse, Allah da kıyÂmet gununde o mu ’minin sıkıntılarından birini giderir.
Bir kimse darda kalana kolaylık gosterirse, Allah TeÂl da ona dunya ve Âhirette kolaylık gosterir.
Bir kimse, bir muslumanın ayıbını orterse, Allah da onun dunya ve Âhiretteki ayıplarını orter.
Mu ’min kul, din kardeşinin yardımında olduğu muddetce, Allah TeÂl da o kulun yardımındadır...” (Muslim, Zikr, 38; İbn-i MÂce, Mukaddime, 17)
DERDE DEVA BULUŞLAR Bu hakikati cok iyi idrÂk eden ecdÂdımız Osmanlı da akıl hastalarının bile insanlık haysiyetini korumak icin boyle kimselere “muhterem Âcizler” diye hitÂb etmiş, toplumdan dışlanan cuzzamlılara merhamet elini uzatarak onlara “miskinler tekkesi” adı altında barınacakları mekÂnlar hazırlamışlardır.
Yuksek hay ve vakÂrından dolayı başkalarına ihtiyacını arz edemeyen yaşlı ve kimsesiz hanımların onurunu korumak icin vakıflar kurmuşlardır.
Sadaka verenle alanın birbirine mechul kalmasını temin maksadıyla cÂmilerde “sadaka taşları” ihdÂs etmişlerdir.
Kurdukları aşhÂnelerden muhtaclara dağıtılacak yemekleri, onların gonullerini incitmemek icin kapalı kaplarla gece karanlığında tevzî etmişlerdir.
Binaların sacak altlarına kuşların barınmaları icin zarif “kuş evleri” yapmışlardır.
Dolayısıyla bir mu ’min;
Gonlunun dertli olmasını istemezse, dertli gonulleri dertlerinden kurtarmalı, her zaman garip, yetim, yoksul ve muhtacların yanında ve butun mahlukÂtın yardımında olmalıdır. Kalbini, dertli ve ıztıraplı yureklerin ve yorgun gonullerin huzur bulduğu bir rahmet dergÂhı hÂline getirmelidir.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Şebnem Dergissi, Sayı: 163
İslam ve İhsan
PEYGAMBERİMİZDEN MERHAMET ORNEKLERİ