Haddinden fazla ve taşkınca gulup neşelenmek, kimi zaman insanı gaflete sevk ederek ona bu Âlemde imtihana tÂbî bir kul olduğu hakîkatini unutturuverir.
Hazret-i MevlÂnÂ, gulmek gibi sıradan gorulen bir davranışın bile kişinin karakterini ele verdiğinden hareketle ince bir îkazda bulunur:
“İnsanın nasıl gulduğunden edebini, neye gulduğunden aklını anlarım.”
Haddinden fazla ve taşkınca gulup neşelenmek, kimi zaman insanı gaflete sevk ederek ona bu Âlemde imtihana tÂbî bir kul olduğu hakîkatini unutturuverir. Asıl ve ebedî saÂdetin Âhirette olduğunu unutmak ise, gonlun fÂnî hazlara esÂretiyle neticelenir. Bunun uzun muddet devÂmı hÂlinde, şen-şakrak kahkahalar rûha zehir sacar, kalpler kasvete burunur, katılaşır, hassÂsiyetlerini yitirir.
Fazla ve taşkınca gulmenin, kişiyi mÂnen hangi tehlikelere surukleyebileceği husûsunda, Hazret-i Omer (r.a.) şu îkazda bulunur:
“Gulmesi coğalanın heybeti azalır. Fazla şaka yapan, eğlenceye alınır. Bir şeyi cok yapan, onunla tanınır. Cok konuşan, cok hat yapar. Cok hat yapanın hayÂsı azalır. HayÂsı azalan kimse şupheli şeylerden az kacınır. Şupheli şeylerden az kacınanın da kalbi olur!” (İhyÂ, III, 288)
EN ONEMLİ MÂNEVÎ HASTALIK NEDİR?
En muhim mÂnevî hastalık olan gaflet, insana icinde bulunduğu mes ’ut hÂli kalıcı gibi gostererek onu aldatır. Onundeki olum, diriliş, hesap, sırat gibi zor menzilleri unutturarak onu asıl meselelerinden gÂfil kılar. İnsanoğlunun bu umûmî vasfı Kur ’Ân-ı Kerîm ’de:
“Guluyorsunuz da ağlamıyorsunuz! Ve siz, gaflet icinde oyalanmaktasınız.” (en-Necm, 60-61) Âyetleriyle ifÂde buyrulur.
Bu meyanda Peygamber Efendimiz (s.a.v.) de:
“Siz benim bildiklerimi bilseydiniz, az guler cok ağlardınız.” buyurmuşlardır. (BuhÂrî, Tefsîr, 5/12)
Hazret-i MevlÂnÂ, bu hakîkatlerin îzÂhı mÂhiyetinde şu nasihatte bulunur:
“Akıllılar onceden ağlar; sonunda tebessumlere gark olurlar. Ahmaklarsa, onceden kahkahalara boğulur, sonra da başlarını taşlara vurarak ağlarlar.
Ey insan! FirÂsetli olup işin sonunu başlangıcta iken gor de, cez gununde pişmanlık ateşiyle yanıp tutuşma!..”
Kaynak: Osman Nûri Topbaş, Hak Dostlarının Ornek AhlÂkından 1, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan