Mu ’minin gonul kıvÂmında belli miktarda huzun ve endişeye de ihtiyac vardır. Bununla birlikte gonul mahzun ve mağmum iken, yuzun tatlı bir tebessumle aydınlanması îcÂb eder.
Hazret-i Ali (r.a.) buyurur ki:

“Mu ’minin tebessumu yuzunde, huznu ise kalbindedir.”

Yani kÂmil mu ’minlerin huznu ve gozyaşları, kendi kulluklarındaki hat ve noksanlıklarını duşunmeleri sebebiyle tenhÂlarda, yalnızlıkta ve bilhassa seherlerdedir. Onların bu enfusî muhÂsebe hÂlleri ve kendi kusurlarını tefekkur edip gonul aynalarını gozyaşı ile yıkamaları, aynı zamanda yuzlerine akseden nûrun da kaynağını teşkil eder.

MevlÂn Hazretleri, Hak dostlarının yuzlerindeki nûrun hikmetini ne guzel îzah buyurur:

“Ben kendi yuzumu gormem de senin yuzunu gorurum. Sen de kendi yuzunu gormez, benim yuzumu gorursun. Kendi yuzunu gorebilen kişinin nûru, halkın nûrundan fazladır.”

Yani yuzdeki nûrun bir sebebi de, kişinin kendi hÂline dikkatle bakabilmesi, başkalarının kusurlarından once kendi noksanlıklarını gorebilmesidir. “Nefsini bilen, Rabbini de bilir.” hikmetine eren Âriflerin yuzlerindeki nûrun menbaı da budur. Bunun icindir ki; “Kişi noksÂnını bilmek gibi irfÂn olmaz!” denilmiştir.

KALPTEKİ HUZNU GİZLEMEK

AbdulkÂdir GeylÂnî Hazretleri buyurur ki:

“Mu ’min, insanlara karşı yuzuyle sevincli olduğunu gosterir. Fakat kendi mahzundur... Mu ’minin tefekkuru, duşunmesi, ağlaması cok; gulmesi azdır. Tebessumu ile kalbindeki huznu gizler. Dışarıda gecimini temin etmekle uğraşıyor gorunur, hÂlbuki kalbi Rabbini anmakla meşguldur. Coluk-cocuğu ile uğraşıyor gorunur, fakat kalbi Rabbi iledir.

Hırsı, şımarıklığı, azgınlığı ve dunyaya duşkunluğu bırak! Sevincini ve neşeni biraz azalt! Biraz huzunlu ol! Bil ki Peygamber Efendimiz, başkalarının kalbini ferahlatmak icin tebessum buyururlardı...”

İnsanın taşkınca gulmesi, bir ifrat hÂlidir. Somurtup surat asması da bir tefrit hÂlidir. Her iki hÂl de, mu ’min gonuller icin mÂnevî Âfetlerdendir. Bunun îtidÂli ve en makbûl olan kıvÂmı ise tebessumdur.

Kaynak: Osman Nûri Topbaş, Hak Dostlarının Ornek AhlÂkından 1, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan