Kendimizi nasıl tanırız? İnsanın kendini tanıması nasıl mumkun olabilir? Hazret-i MevlÂn ’ya gore insanın kendini tanıyabilmesinin yolu.“Nefsini / kendini tanıyan, Rabbini de tanır.” buyrulmuştur.
İNSAN KENDİNİ NASIL TANIYABİLİR? Hazret-i MevlÂnÂ, bu gercek ışığında insanın kendini tanıyabilmesi icin, onun ahlÂkî yapısına ayna tutarak şoyle buyurur:
“İnsan bir ormana benzer. Nasıl ki ormanda binlerce domuz, kurt, temiz ve pis huylu hayvan varsa, insanın ic dunyasında da her turlu guzellik ve cirkinlik vardır.
Ey sÂlik!.. Mûs da Firavun da senin varlığında mevcuttur. Bu iki hasmı kendinde araman gerekir.”
Vahyin ışığında aydınlan ki sendeki MûsÂ, sendeki Fira­vun ’a gÂlip gelsin.”
İnsanın enfusî Âleminde / ic dunyasında derin bir şekilde yaşadığı tezatlar, ÂfÂkî Âlemde / dış dunyada da kendini gosterir. Bir taraftan îmÂnın kemÂl ve huzuru icinde yaşayan gonul erleri, diğer taraftan da kufrun girdaplarında insanlığını kaybedenler, aynı toplumda hayÂtiyetlerini devam ettirirler.
Bu iki uc nokta arasında, her seviye ve mizacta insanın yer aldığı toplum hayatı da Âdeta en mûnisinden en vahşîsine kadar her turlu hayvanın barındığı bir ormana benzer. Orada bulunan insanların kimi tilki gibi kurnaz, kimi sırtlan gibi yırtıcı, kimi karınca gibi muhteris bir mal biriktirici, kimi de yılan gibi zehirleyicidir. O ormandaki mahlûkÂtın kimi okşayarak ısırır, kimi suluk gibi kan emer, kimi onden guler arkadan kuyu kazar.
Kendini mÂnevî bir terbiye ile nefsinin esÂretinden kurtaramamış, dolayısıyla musbet bir karakter inşÃ‚ edememiş bir insan da, cevresindeki sefih huyların tasallutu altında kalmış demektir.
Bu gercekten hareketle diyebiliriz ki bir topluma kurbağa karakterli kimseler hÂkim olursa, ortalık bataklığa doner. Yılan ve cıyan ruhlu insanlar hÂkim olursa, butun bir millet zehirlenir, teror ve anarşi başlar. Bunun aksine, şayet gul tabiatlı, merhamet ve şefkat sahibi gonul insanları hÂkim olursa, butun memleket bir gulistana doner; toplum, gercek huzur ve saÂdete kavuşur.
İslÂm ahlÂkının gÂyesi de insanlığı her iki cihanda huzur ve saÂdet icinde yaşatmaktan ibarettir.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, İslam Tefekkur Ufku, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan
İNSAN KENDİ KENDİNİ TERBİYE EDEBİLİR Mİ?