İnsanlara muÂmelede adÂlet ve ihsanın onemi.İslÂm ahlÂkının bazı esasları “azîmet”[1] ve “ruhsat”[2] gibi iki kademelidir. Kişinin bunlardan birini secme hakkı bulunur. Fakat fazîlet ve ihsÂnı arayanlar icin, azîmet yolu teşvik edilir.
Misaller verelim:
Haksız yere oldurulen bir kişinin velîsi, kÂtile kısas tatbik edilmesini isteyebilir. Buna ruhsatı vardır ve bununla amel etmesi, adÂlet gereğidir. LÂkin kÂtil pişman olup af dilemişse, maktulun velîsine azîmeti tercih ederek onu affetmesi tavsiye olunur ki bu da fazîlet ve ihsÂn ahlÂkının bir gereğidir. Âyet-i kerîmede buyrulur:
“Bir kotuluğun cezÂsı, ona denk bir kotuluktur. (Misliyle mukÂbeledir. Fakat) kim bağışlar ve barışı sağlarsa, onun mukÂfatı AllÂh ’a Âittir. Doğrusu O, zÂlimleri sevmez.” (eş-ŞûrÂ, 40)
Borcunu vaktinde odeyemeyene muhlet vermek gerekir. Zor durumda ise borcu tamamen affetmek daha hayırlıdır.[3] ֍
VelhÂsıl mu ’min, ahlÂkıyla, edebiyle, ornek yaşayışıyla dÂim hayırlara anahtar, şerlere kilit olmalıdır. Âlemlere rahmet olarak gonderilmiş olan Peygamber sallÂllÂhu aleyhi ve sellem Efendimiz ’in gonul dokusundan hisseler alarak, girdiği her yere huzur ve rahmet tevzî etmeli, İslÂm ’ı hÂliyle, kāliyle ve guzel ahlÂkıyla temsil ve tebliğ etmeye gayret gostermelidir.
Rabbimiz cumlemize hayırlara anahtar, şerlere kilit olarak rızÂsını tahsil edebilmeyi nasip ve muyesser eylesin.
Dipnotlar:
[1] Azîmet; meşakkat, zaruret ve ihtiyac gibi Ârızî bir sebebe bağlı olmaksızın ilk olarak konulmuş olan aslî hukumdur. Azîmet; farz, vÂcip, sunnet, mustehap niteliğindeki bir davranışın yapılmasını; haram, mekruh gibi davranışların da yapılmamasını ifÂde eden butun teklifî hukumleri, yani mukellefiyeti gerektiren mecburiyetlerdir. [2] Ruhsat; meşakkat, zaruret, ihtiyac gibi Ârızî bir sebebe bağlı olarak azîmet hukmunu terk etme musaadesi veren ve yalnız soz konusu Ârızî durumla sınırlı bulunan, hafifletilmiş, gecici hukum, izin ve cevazlardır. [3] Bkz. el-Bakara, 280.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, İslam Tefekkur Ufku, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan
İSLAM, İMAN VE İHSAN NEDİR?