Gercek bir îman, ilÂhî takdir gereği başa gelen sıkıntılar karşısında şikÂyeti unutmayı, dÂim Rabbine sığınmayı gerekli kılar. Peki gercek iman sahibi nasıl olunur?AbdulkÂdir GeylÂnî Hazretleri buyurur:
“AllÂh ’ın hakkınızdaki takdîri olarak başınıza gelenleri otekine-berikine soyleyerek AllÂh ’ı onlara şikÂyet eder duruma duşmeyin. Zira hic şuphe yok ki boyle bir hareket, size daha cok belÂlar getirir.
Siz, AllÂh ’ın mulkunde O ’ndan şikÂyetci olmayın. BilÂkis, sessiz, sÂkin ve mutevÂzı olarak O ’nun huzûrunda durun ve sizin icin neler takdir ettiğini ve neler yapacağını sabırla bekleyin. Şerleri hayra tebdîl etmesine sevinin.”
Gercek bir îman, ilÂhî takdir gereği başa gelen sıkıntılar karşısında şikÂyeti unutmayı, dÂim Rabbine sığınmayı gerekli kılar. Bu itibarla mu ’min, bir musîbetle karşılaştığında kendini keder ve umitsizlik girdabına bırakmaz. BilÂkis ne kadar buyuk bir musîbetle imtihan edilirse edilsin;
حَسْبُنَا اللّٰهُ وَنِعْمَ الْوَك۪يلُ
“Allah bize yeter. O ne guzel vekîldir!”[3] diyerek, gonul huzurunu korumasını bilir.
Bunun icin dunya hayatının ilÂhî bir imtihan dershÂnesi olduğu hakîkatini dÂim goz onunde bulundurmak gerekir. Nitekim Âyet-i kerîmelerde buyrulur:
“Andolsun ki sizi biraz korku ve aclıkla, bir de mallar, canlar ve urunlerden eksilterek deneriz. Sabredenleri mujdele.
Onlar, başlarına bir musîbet gelince; «Biz şuphesiz (her şeyimizle) AllÂh ’a aidiz ve şuphesiz O ’na doneceğiz.» derler.
İşte Rab ’leri katından rahmet ve merhamet onlaradır. Doğru yola ulaştırılmış olanlar da işte bunlardır.” (el-Bakara, 155-157)
SABRIN SONU SELAMETTİR Demek ki sabrın sonu selÂmettir. Sabır zordur, lÂkin meyvesi cok tatlıdır. Bu dunyada Allah rızÂsı icin birtakım meşakkatlere, zorluklara, sıkıntılara sabırla tahammul edenler, bunun Allah katındaki mukÂfÂtını bilselerdi, onlara sıkıntı ve zahmet olarak değil; birer nîmet, lezzet ve saÂdet nazarıyla bakarlardı.
AshÂb-ı kirÂmdan FedÂle bin Ubeyd -radıyallÂhu anh-, Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’in talebeleri olan AshÂb-ı Suffe ’nin, icinde bulundukları buyuk mahrûmiyetlere rağmen, sergiledikleri sabır ve gayretin bir misÂlini şoyle nakleder:
“Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ashÂbına namaz kıldırırken, onlardan bazıları, aclığın verdiği tÂkatsizlik sebebiyle ayakta duramayarak yere duşerlerdi. Bunlar Suffe AshÂbı idi. Colden gelen bedevîler, onların hÂline hayret ederlerdi. Allah Rasûlu namazı bitirince, aclıktan bayılanların yanına gelir ve onları tesellî ederek:
«Allah TeÂl ’nın katında sizin icin neler hazırlandığını bir bilseydiniz, daha fazla yoksul ve muhtac olmayı isterdiniz.» buyururdu.” (Tirmizî, Zuhd, 39/2368)
Bu itibarla mu ’min, başına gelenler sebebiyle hicbir zaman “uf-of” demeyecek. ŞikÂyeti unutacak. “Bu da Rabbimin bir imtihanıdır.” deyip sabır ve rız ile gonul huzurunu ve metÂnetini koruyacak.
Duşunecek ki en cok iptilÂlar; peygamberler, evliyÂullah ve derecelerine gore sÂlih kulların başından gecmiştir. Fakat en huzurlu insanlar da onlardır. AllÂh ’ın Habîbi, Âlemlere Rahmet, İki Cihan Serveri -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’in hayatı, ağır cileler ve buyuk ıztıraplar manzûmesidir. Nitekim Fahr-i KÂinat Efendimiz bu hÂlini:
“…Allah yolunda hic kimsenin gormediği eziyetlere mÂruz kaldım…” buyurarak ifade etmiştir. (Tirmizî, KıyÂmet, 34/2472)
PEYGAMBERİMİZ TAİF'TE TAŞLANDIĞI VAKİT NE YAPTI? LÂkin O ’nun hayatında hicbir zaman bir şikÂyet, feryat ve isyan olmadı. BilÂkis O, CenÂb-ı Hakk ’a tam bir tevekkul, teslîmiyet ve rızÂnın derin gonul huzuru icinde ve şukur hÂlinde oldu. Hatt TÂif ’te taşlandığı zaman dahî;
“AllÂh ’ım! Kuvvetimin azlığını, caresizliğimi, halk nazarında hor ve hakîr gorulmemi Sana arz ediyorum.
Ey merhametlilerin en merhametlisi! Eğer bana karşı gazaplı değilsen, cektiğim mihnet ve belÂlara aldırmam!
İlÂhî! Sen kavmime hidÂyet ver; onlar bilmiyorlar.
İlÂhî! Sen rÂzı oluncaya kadar affını diliyorum!” diye niyazda bulundu. (İbn-i HişÃ‚m, II, 29-30; Heysemî, VI, 35; BuhÂrî, Bed ’ul-Halk, 7)
Rahmetli pederim Mûs Efendi de, Medîne-i Munevvere ’de Sami Efendi Hazretleri ’nin ağır bir prostat rahatsızlığı gecirmesine rağmen bir kere olsun “uf-of” demediğini, dÂim derin bir sukûnet icinde bulunduğunu soylemişti. Hatt onun bu mustesn metÂneti karşısında doktorunun bile hayret ederek;
“–Ben hastayı tedavi etmeye gittiğimi zannediyordum, fakat o beni tedavi etti.” dediğini nakletmişti.
Diğer taraftan bir mu ’min, cile ve musîbetleri, mÂnevî tekÂmulu icin bir ganimet bilmeli, nefsinin hamlıklarının torpulenmesine, dolayısıyla mÂnen terbiye ve tezkiye olmasına vesîle olarak gormelidir.
Zira dert ve cile gormeyen, her isteğine kavuşan bir insanın nefsi iyice palazlanır, Âdeta zaptedilmez bir aygıra doner. Kendini buyuk, kudretli ve azametli gordukce de Rabbinin rahmetinden uzak duşer.
Buna mukÂbil cileler altında inleyen insanın nefsi ise Âdeta ıslak bir kağıt gibi zayıf olur. Hicliğini, aczini daha iyi anlar. Nefsini bu vasfıyla bilince de Rabbinin azametini daha derinden idrÂk eder.
İstanbul İmam Hatip Mektebi ’ndeki talebelik yıllarımızda, ilmiyle beraber, şahsiyet ve karakterinden de istifade ettiğimiz pek cok kıymetli hocamız olmuştu. Bunlardan biri de, Aksaray Kızılminare Camii ’nin imamı olan Mahmud Bayram Hocamız ’dı. Bu fedakÂr ve gayretli hocamız, buyuk bir vazife aşkıyla İmam Hatip Mektebi ’ne gelir, Arapca dersi verirdi. Derste anlamayan olursa, ikindiden sonra cÂmisine davet eder, orada ders tekrarı yapardı. Bize de; “Şayet benim gelemediğim gun olursa, bilin ki vefat etmişimdir; siz cenazeme gelin!” derdi.
Bu fedakÂr hocamızı yıllar sonra evinde ziyaret etmiştik. Bu son ziyaretimizde hoca efendi cok hastaydı, kısmen felc gelmişti. Fakat bizi gorunce sevindi. Kendisiyle bir muddet eski hÂtıraları yÂd ettik. Giderken de ayağa kalktı, zor da olsa yuruyordu. Biz ona o hocalık yıllarındaki cevvÂliyetiyle şimdiki hÂli arasındaki farkı duşunerek şoyle bir bakmıştık… Hoca efendi de herhÂlde bu duşuncemizi sezmiş olacak ki:
“–Oğlum! Benim boyle adım atmakta zorlanmama uzulmeyin.” dedi. “Cunku bu hastalığım bana bir rahmet oldu.” dedi. “Şundan dolayı rahmet oldu ki; artık her adım atışta kac sefer «Allah!» diyorum, «YÂ Rabbi!» diyorum.” dedi.
Yani Mahmud Hocamız, hastalığına uzulmek yerine, CenÂb-ı Hakk ’ı daha cok zikretmesine vesîle olduğu icin şukrediyordu. HÂlinde hicbir şikÂyet, sızlanma emÂresi olmadığı gibi, bir de ilÂhî takdîre rızÂ, hamd, şukur, tevekkul ve teslîmiyetin derin huzuru seziliyordu. Bu hÂliyle de Âdeta Eyyûb -aleyhisselÂm- ’ın yuksek ahlÂkını hatırlatıyor, biz talebelerine son bir ders daha veriyordu.
MÂlum olduğu uzere Allah TeÂlÂ, Hazret-i Eyyûb -aleyhisselÂm- ’ı cok ağır imtihanlardan gecirmişti. Onun evvel mallarını elinden aldı. Ardından buyuk bir zelzele ile cocuklarını aldı. Daha sonra da vucûduna ağır bir hastalık verdi.
Eyyûb -aleyhisselÂm- yıllar suren bu hastalığı boyunca hicbir şikÂyet ve feryatta bulunmadı. Hanımı Rahme Hatun ona:
“–Sen bir peygambersin; duÂn makbûldur. Du et de şifaya nÂil ol!” dediğinde Eyyûb -aleyhisselÂm- şu mukÂbelede bulundu:
“–Hanım! Allah bana seksen sene sıhhat verdi. Hastalığım ise henuz o kadar olmadı. Ancak birkac senedir muzdaribim. CenÂb-ı Hak ’tan sıhhat istemeye teeddub ederim!..”
İşte o mubÂrek peygamber, ilÂhî imtihanlar karşısında sergilediği mustesn rız hÂli sebebiyle CenÂb-ı Hakkʼın; “نِعْمَ الْعَبْدُ : ne guzel kul”[4] iltifatına mazhar oldu.
Ne zaman ki Eyyûb -aleyhisselÂm- ’ın hastalığı, kulluk vazifelerini gonul huzuruyla yapabilmesine mÂnî olmaya başladı, o zaman CenÂb-ı Hakk ’a niyazda bulundu. O ’nun bu mustesn sabrı ve teslîmiyeti neticesinde Allah TeÂlÂ, kendisinden dert ve sıkıntı olarak ne varsa hepsini giderdi ve ona eski hayatını misliyle iÂde etti.
Eyyûb -aleyhisselÂm-, hastalıktan Âfiyete kavuşmuş olarak gecirdiği ilk gecenin sabahında, derin bir “Âh!” cekti. Sebebi sorulunca da dedi ki:
“–Her gece seher vaktinde: «Ey bizim hastamız, nasılsın?» diye bir ses duyardım. Şimdi yine o vakit geldi, fakat; «Ey bizim sıhhatli kulumuz, nasılsın?» diye bir ses duymadım. Bunun icin mahzun oldum…”
Bu hakîkatler sebebiyledir ki Ârif kullar, CenÂb-ı Hak ’tan gelen acı-tatlı butun imtihanları, O ’na yaklaşmaya bir vesîle bilip dÂim hamd, şukur ve rız hÂliyle karşılamışlardır.]
CenÂb-ı Hak; butun hissiyÂt, fikriyat, hÂl ve davranışlarımızı dÂim rızÂsıyla te ’lif eylesin. Hayatın değişen şartları karşısında “hamd, şukur ve rız” hÂlini, değişmez vasfımız kılsın. Boylece biz Âciz kullarını da, sevip rÂzı olduğu kulları arasına lûtf u keremiyle ilhÂk eylesin.
Âmîn!..
Dipnotlar: [1] Ahmed er-RufÂî, HÂletu Ehli ’l-Hakîkati MeallÂh, s. 337. [2] M. SÂmi Ramazanoğlu, Yûnus ve Hûd Sûreleri Tefsîri, s. 145. [3] Âl-i İmrÂn, 173. [4] Bkz. SÂd, 44.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Altınoluk Dergisi, 2018 – Aralık, Sayı: 394, Sayfa: 032
İslam ve İhsan
İMAN NEDİR?