Nebe suresinde bildirilen “Buyuk Haber” nedir? Mumin neden ahiret kaygısı taşır? Herkes endişede...Nebe suresinin başında:
“Birbirlerine neyi soruyorlar? İhtilÂfa duştukleri «Buyuk Haber»i mi?” (en-Nebe ’, 1-3) buyruluyor. Boylece inkÂrcıların bile; “Ya Âhiret haberi doğruysa? Cennet-Cehennem gercekten varsa, orada hÂlimiz nice olur?” diye kıyÂmet hakkında ihtilÂfa duşup endişelendikleri bildirilmektedir. Hem de “Buyuk Haber” denilerek.
CÂhiliye devrinde, bugunku sekuler duzende olduğu gibi, Âhiret kaygısı olmayan, hesapsız, sorumsuz bir dunya hayatı yaşanıyordu. Yaptıkları zulum ve haksızlıkların bir gun hesÂbını vereceklerine dÂir en ufak bir endişe duymuyorlardı. Bu da guclulerin zayıfları alabildiğine ezip somurmesine, vahşette sırtlanları gecen bir azgınlık ve taşkınlık sergilemelerine zemin hazırlıyordu. Bu yuzden Kur ’Ân-ı Kerîm Âhiret haberini verince; muşriklerin kendi kurdukları carpık duzenleri sarsılmış, keyifleri kacmış, canları sıkılmıştı.
Bunun uzerine muşrikler, Resûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’e gelerek, Âhiret haberi vermekten vazgecmesi, haramları kaldırması ve putlarına dokunmaması karşılığında kendisini kabul edeceklerini, O ’na tÂbî olacaklarını bildirmişlerdi.
Bugun de Âhiret haberinden rahatsız olan, olumu hatırına getirmeyen, ibadetsiz, sorumsuz ve olcu tanımaz bir hayat isteyenlerin hÂli, aynı cÂhiliye insanının tavrını hatırlatmaktadır.
Mesel dînî hayata uzak kesimlerin de bulunduğu semtlerdeki bir mahalleye bir cÂmi inşÃ‚ edildiğinde, o cÂmiye yakın binalar tercih edilmediğinden kat fiyatları duşuveriyor. Zira cÂmideki musall taşı ve kılınan cenÂze namazları; Âhiret kaygısı duymadan sorumsuz bir hayat yaşayanlara olumu hatırlatıp keyiflerini kacırıyor.
Yine Zincirlikuyu Kabristanı ’nın kapısına:
“Her canlı olumu tadacaktır…” (Âl-i İmrÂn, 185) Âyeti yazıldığında bircok kimse; “Bu yazı bize karamsarlık veriyor, kaldırın bunu!..” diye şikÂyette bulunmuştu.
Demek ki esÂsen olumden sonraki hayat hakkında; inanclı-inancsız herkes ayrı bir korku ve endişe icinde… Olum, kıyÂmet ve ebedî hayat hakkında mu ’minde de bir endişe var; kÂfirde de. Fakat muhtevÂları farklı.
İnkÂr edeninki; “Ya Âhiret haberi doğruysa!” korkusu. “Olum bir yok oluş değilse!” tereddudu. “Ya gercekten hesÂba cekileceksek!” şuphesi. Yani davranışlara îman ve sÂlih amel olarak yansımasa da fıtrattaki Hakk ’a kulluk temÂyulunun tatminsizliğinden kaynaklanan bir rûhî buhran…
MUMİN AHİRET KAYGISI TAŞIR Mu ’mindeki endişe ise; “Bugun Rabbime lÂyıkıyla kullukta bulunamazsam, esas hayat olan Âhirette hÂlim nice olur?” kaygısı...
Zira mu ’minin gonlu;
Son nefesi îman selÂmetiyle verip veremeyeceğinin endişesiyle doludur. Can boğaza gelip AzrÂil -aleyhisselÂm- ile karşılaştığında, Rabbinin o elcisine “hoş geldin” diyebilecek keyfiyette bir kullukta bulunup bulunamadığının endişesiyle doludur. Kabre vardığı zaman, Munker-Nekir ’in suallerine doğru cevapları verip veremeyeceğinin endişesiyle doludur. Kabrinin bir Cennet bahcesi mi, yoksa -Allah korusun- azap dolu bir Cehennem cukuru mu olacağı endişesiyle doludur. Mahkeme-i kubr kurulup îman ve amelleri Âhiret terazisine vurulduğunda, buyuk-kucuk butun amellerinin KirÂmen KÂtibîn tarafından yazıldığı amel defteri onune getirildiğinde, yani dunyadaki kulluk tahsilinin karnesi verildiğinde, hÂlinin nice olacağının derdiyle doludur. Yine mu ’min duşunur ki:
Acaba amel defterim ne yanımdan verilecek? Sağımdan mı, solumdan mı; onumden mi, ardımdan mı? Amel defterimde, yani omrumun kare kare kayda gecirilmiş hesÂbında nelerle karşılaşacağım?..
Evet ben, ilÂhî hesÂba cekilmeden once bu dunyada nefsimi kendimce hesÂba cekiyorum ama, bu muhÂsebelerim Âhiret hesÂbına ne kadar muvÂfık duşecek? Buradaki hesÂbım oraya uyacak mı?..
Şu kıssa, Ârif gonullerdeki bu endişeyi ne guzel îzah eder:
SÂlihlerden bir zÂt pazara uğramıştı. Luzumlu birkac şey alacaktı. Alacağı şeylerin karşılığını da evde hesaplamış ve elindeki paranın buna kÂfî olduğuna kanaat getirmişti. Fakat pazar yerine vardığında o para, almak istediklerine yetmedi. Bunun uzerine o sÂlih kişi icli icli ağlamaya başladı ve bu hÂli uzunca bir muddet devam etti.
Etrafındakiler bu duruma bir hayli şaşırdılar. Parası yetmediği icin bu kadar ağlamasının yersiz olduğunu soyleyerek kendisini teskîne calıştılar. Bir zaman sonra o sÂlih zÂt, kendisini şaşkınlıkla izleyen kalabalığa, boğazında duğumlenen hıckırıklar arasında şoyle seslendi:
“–Gozyaşlarımı asl bu dunya icin sanmayınız! Duşundum ki, bugun evdeki hesap carşıya uymuyor! Peki şu dunyada yaptığımız hesaplar, yarın Âhirete nasıl uyacak?”
Hakîkaten o ilÂhî mîzanda, bugun belki de hic uzerinde durmadığımız veya farkında bile olmadığımız, zerre kabîlinden sorumluluklar dahî hesÂba girecek.
“KİM ZERRE AĞIRLIĞINCA HAYIR İŞLEMİŞSE ONU GORUR” CenÂb-ı Hak bu hususta bizleri şoyle îkaz buyuruyor:
“Kim zerre ağırlığınca hayır işlemişse onu gorur; kim de zerre ağırlığınca şer işlemişse onu gorur!” (ez-ZilzÂl, 7-8)
Nitekim bir bedevî, Resûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’den bu Âyet-i kerîmeleri dinleyince buyuk bir hayretle:
“–Ey AllÂh ’ın Resûlu, zerre ağırlığınca mı?!” diye sormuştu.
Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:
“–Evet.” buyurunca, bedevînin bir anda hÂli değişti ve:
“–Vay benim kusurlarım!..” diye ıztırapla inlemeye başladı. Ve bu sozu defalarca tekrarlayıp durdu. Sonra da işittiği Âyetleri tekrar ederek kalkıp gitti.
Resûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz onun ardından:
“–Îman, bu bedevînin kalbine girdi.” buyurdu. (Suyûtî, ed-Durru ’l-Mensûr, VIII, 595)
Demek ki bugun muhim gorulmeyen zerre kabîlinden kusurların dahî mîzanda hesap edileceği Âhiret gununu duşunmek ve bunun derdiyle meşgul olmak, hakîkî îmÂnın bir şahididir.
Bu itibarla, o hassas terazide amellerinin ne kadar musbet, ne kadar menfî cıkacağı endişesi, îmanlı gonullerin en muhim meşgalesidir.
CenÂb-ı Hak diğer bir Âyet-i kerîmede de:
“NihÂyet o gun (dunyada yararlandığınız) nîmetlerden elbette ve elbette hesÂba cekileceksiniz.” (et-TekÂsur, 8) buyuruyor.
Bu Âyet-i kerîme nÂzil olduğunda, dunyada dikili bir cadırı bile olmayan bir sahÂbî ayağa kalkarak;
“–Benim uzerimde (hesÂbı verilecek) nîmetlerden bir şey var mı y ResûlÂllah?” diye sordu.
Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ise;
“–(İstifÂde ettiğin) ağacın golgesi, (ayağına giydiğin) iki nalin ve (ictiğin) soğuk su.” cevÂbını verdi. (Bkz. Suyûtî, VIII, 619)
Boylece, hicbir şeyi olmadığını duşunen bir insanın dahî, Âhirette hesÂbı verilecek nice nîmetlerle perverde bulunduğuna işaret buyurdu.
Duşunmeliyiz ki:
ZekÂtın nisÂbı belli. Kırkta bir. O miktarı verdiğimiz zaman servet nîmetinin asgarî sorumluluğundan kurtulabiliriz. Fakat CenÂb-ı Hak kıyÂmet gunu insanları sadece mal-mulkten değil, kendilerine verdiği istîdat, kÂbiliyet, kuvvet, boş vakit, sıhhat gibi akla gelebilecek butun nîmetlerden de hesÂba cekecek. Fakat bu nîmetlerin nisÂbı mechul bırakılmış…
Ustelik;
“AllÂh ’ın nîmetini saymaya kalksanız, onu sayamazsınız…” (en-Nahl, 18) Âyet-i kerîmesi muktezÂsınca, kim bilir bizler, CenÂb-ı Hakk ’ın, bildiğimiz ve bilmediğimiz, farkında olduğumuz ve olmadığımız nice nîmetlerine mazhar hÂldeyiz? Bu nîmetlerin miktarını bile tam olarak tespit edebilmekten Âciz olduğumuz gibi, bunlar icin ne kadar fedakÂrlıkta bulunursak şukur borcumuzu îf etmiş olabileceğimizi tÂyinden de Âciziz...
İşte ashÂb-ı kirÂm, bu gerceğin yuklediği ağır sorumluluğu derinden hissettikleri icin, omurlerini son nefese kadar surekli artan bir gayretle Hakk ’a hizmet yoluna ÂmÂde kılmışlardır. Butun imkÂnlarını seferber edip t Cin ’e, Semerkand ’a, Afrika ’nın ortalarına kadar gitmişler, buyuk bir îman vecdi ve tebliğ heyecanı icinde hicbir zaman yorulmamışlar ve uşengecliğe duşmemişlerdir.
CenÂb-ı Hak Âyet-i kerîmede:
“Elbette kendilerine peygamber gonderilen kimseleri de, gonderilen peygamberleri de mutlak sorguya cekeceğiz!” (el-A‘rÂf, 6) buyuruyor.
Cennetlik olduklarında şuphe bulunmayan peygamberler bile tebliğ vazifelerini lÂyıkıyla yapıp yapmadıklarından sorgulanacakları endişesi icinde fedakÂrÂne bir hizmet omru yaşamışlardır.
Resûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz de hidÂyet davetini insanlara duyurabilmek icin her turlu cefÂya katlanmış, bu uğurda taşlanıp nice hakÂretlere mÂruz kalmıştır. Şartlar ne kadar zor ve tehlikeli olursa olsun mukaddes tebliğ vazifesini îfÂdan geri durmamış, bu yolda canhıraş bir gayret gostermiştir. Hatt CenÂb-ı Hakk ’ın:
“(Resûlum!) Onlar îmÂn etmiyorlar diye neredeyse kendine kıyacaksın!” (eş-ŞuarÂ, 3) şeklinde îkÂz-ı ilÂhîsine muhÂtap olmuştur.
Ved hutbesinde de yuz binin uzerindeki ashÂbına uc defa:
“–AshÂbım! Yarın Ben ’i sizden soracaklar, ne diyeceksiniz? Tebliğ ettim mi?” diye sormuş, ashÂb-ı kirÂmın;
“–Evet y ResûlÂllah, tebliğ ettin.” cevÂbı uzerine de uc defa:
“–Şahid ol y Rab!” diye iltic etmiştir.[1]
Efendimiz ’in bu mes ’ûliyet şuuru, biz ummeti icin cok mÂnidar bir irşaddır.
Bu hakîkatler sebebiyle her mu ’min, rûhunun derinliklerinde dÂim istikÂmetini takviye eden ve îman heyecanını dipdiri tutan bir “kıyÂmet endişesi” taşımalıdır. Olumun tefekkuruyle dirilmiş bir gonulle, uyanık ve canlı bir kulluk hayatı yaşamaya gayret etmelidir.
BUYUK HABER Zira Yuce Rabbimiz; kıyÂmet ve Âhiret vÂkıasını dÂim hatırda tutarak hÂlimize ceki-duzen vermemizin luzûmunu, Peygamber Efendimiz ’in şahsında O ’nun ummetine şoyle hitÂb ederek bildirmektedir:
“(Resûlum!) Dehşetli felÂketleri her şeyi sarıp kaplayacak olan kıyÂmetin haberi Sana geldi, değil mi?” (el-ĞÂşiye, 1)
O “buyuk haber” elbette bize geldi. Fakat CenÂb-ı Hak, bir mÂnÂda bizleri şoyle îkaz etmiş oluyor:
“–Nasıl olur da o buyuk haber hic gelmemiş gibi rahat davranabilirsiniz?!.
–Nasıl olur da dunyada boş ve suflî şeyler peşinde ihtiraslara kapılabilirsiniz?!.
–Nasıl olur da en değerli sermayeniz olan omrunuzu gafletle ziyan edebilirsiniz?!.”
Âyetin devamında ise, bu dunyada gaflet icinde gununu gun edenlerin kıyÂmet gununde suratlarının alacağı şekle dikkat cekilmektedir:
“O gun birtakım yuzler zelildir.” (el-ĞÂşiye, 2)
Buna mukÂbil, “yalan dunya”ya aldanmayıp fÂnî omurlerini, ebedî hayat olan Âhireti kazanma yolunda bezleden sÂlih mu ’minlerin sîmÂları ise şoyle tasvir edilmektedir:
“O gun birtakım yuzler de vardır ki, mutludurlar.” (el-ĞÂşiye, 8)
Dipnot:
[1] Bkz. Muslim, Hac, 147; Ebû DÂvûd, MenÂsik, 56; İbn-i MÂce, MenÂsik, 76, 84; Ahmed, V, 30; İbn-i HişÃ‚m, IV, 275-276; HamîdullÂh, el-VesÂik, s. 360.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Ebediyet Yolculuğu, Erkam Yayınları


İslam ve İhsan
AHİRET ENDİŞEMİZ VAR MI?