Ânı sonsuza tercih etmek, hangi aklın kÂrıdır? Gercek akıl sahipleri kimlerdir? Ahireti unutmanın tehlikeleri nelerdir? Ahiret ile ilgili ayetler nelerdir? Kur ’an ’da zikredilen “Ahireti isteyin” oğudunun hikmeti.Âhireti dunyaya tercih edenlerin idrÂki, iştah acan binbir ceşit gıdÂyı bilmediği icin, elindeki kokulu soğanı en leziz gıd zanneden bir cocuğun idrÂkinden farksızdır. FÂnî dunyayı sonsuz Âhirete tercih etmek, ucsuz bucaksız gokyuzunde kanat cırpmak dururken daracık bir kafese koşan zavallı kuşun idraksizliğini paylaşmaktır.
Merhum Necip FÂzıl, bu gafleti şoyle hulÂsa eder:
Tam otuz yıl saatim işlemiş ben durmuşum;
Gokyuzunden habersiz ucurtma ucurmuşum…
Hikmet ehli zÂtlardan biri şoyle buyurur:
“Dunya altından yapılmış, ama fÂnî olsa, Âhiret de camurdan ama bÂkī olsa, akıllı insan bÂkī olanı fÂnîye tercih eder. Peki durum bunun aksine olur da dunya camurdan ve fÂnî, Âhiret de altından ve bÂkī olursa acaba ne yapmak lÂzımdır?!”[1]
Şuphesiz ki sÂlim bir akıl ve mantığın îcÂbı; kucuk, basit ve gecici menfaatleri; faydası ebediyyen surecek buyuk kazanclar ile değişmeyi gerekli kılar. Bu sebeple aklı başında her insanın vazifesi; fÂnî dunyanın cÂzibesine kapılmaktan sakınıp ebedî olan Âhiret saÂdetini kazanmaya calışmak olmalıdır.
Hadîs-i şerîfte de, gercek akıl sahipleri şoyle tÂrif edilir:
“Akıllı (insan), nefsine hÂkim olup onu hesÂba cekerek olumden sonrası icin calışandır. Ahmak ise nefsini hevÂsına tÂbî kıldığı hÂlde Allah ’tan (Âhirette hayır) umandır.” (Tirmizî, KıyÂmet, 25/2459)
AHİRETİ UNUTANLAR AHİRETTE UNUTULURLAR İşte bir insanın ne kadar akl-ı selîm sahibi olduğu, bu gercekler ışığında mîzÂn edilmelidir. Yani fÂnîyi verip bÂkīyi kazanan, akıllı kimsedir. Âhireti unutup dunyaya aldanan, gÂfil kimsedir. -Hazret-i Omer -radıyallÂhu anh- ’ın ifÂdesiyle- başkasının dunyası icin Âhiretini satan ise cÂhil ve ahmak kimsedir!.. Zira Allah katında bir sineğin kanadı kadar bile değeri olmayan dunyaya dalarak Âhireti unutan kimseye, Allah da değer vermez.
Bunun icindir ki Lokman Hakîm de şu tavsiyede bulunmuştur:
“Âhiretin icin dunyanı fed et, her ikisini de kazanırsın. Dunya icin Âhiretini fed etme, her ikisini de kaybedersin.”
Dunya, kemÂle erememiş ham nefisler icin, su gibi gorunen aldatıcı bir seraptan ibÂrettir. Cocukların heves ettiği bir elma şekeri gibidir ki, dışı tatlı bir renk cumbuşu olsa da, ici ekşi ve curuktur.
AHİRET İLE İLGİLİ AYETLER Âyet-i kerîmelerde buyrulur:
“Bilin ki dunya hayatı ancak bir oyun, eğlence, bir sus, aranızda bir ovunme ve daha cok mal ve evlÂt sahibi olma isteğinden ibarettir. Tıpkı bir yağmur gibidir ki, bitirdiği, ziraatcilerin hoşuna gider. Sonra kurur da sen onun sapsarı olduğunu gorursun; sonra da cer cop olur. Âhirette ise cetin bir azap vardır. Yine orada AllÂh ’ın mağfireti ve rızÂsı vardır. Dunya hayatı aldatıcı bir gecimlikten başka bir şey değildir.” (el-Hadîd, 20)
“Allah dilediğine rızkını bollaştırır da daraltır da. Onlar dunya hayatıyla şımardılar. Oysa Âhiretin yanında dunya hayatı, gecici bir faydadan başka bir şey değildir.” (er-Ra‘d, 26)
“Bu dunya hayatı sadece bir eğlenmeden, bir oyundan ibÂrettir. Âhiret yurduna gelince, şuphe yok ki o, hayatın ta kendisidir. Keşke bunu bilmiş olsalardı.” (el-Ankebût, 64)
“Dunya hayatı bir oyun ve eğlenceden başka bir şey değildir. Takv sahipleri icin Âhiret yurdu muhakkak ki daha hayırlıdır. HÂl akıl erdiremiyor musunuz?” (el-En‘Âm, 32)
“Dunya hayatını Âhirete tercih edenler, Allah yolundan alıkoyanlar ve onun eğriliğini isteyenler var ya, işte onlar (haktan) uzak bir sapıklık icindedirler.” (İbrahim, 3)
“Bu (azap), onların dunya hayatını Âhirete tercih etmelerinden ve AllÂh ’ın kÂfirler topluluğunu asl doğru yola iletmeyeceğindendir.” (en-Nahl, 107)
“İşte onlar, Âhirete karşılık dunya hayatını satın alan kimselerdir. Bu yuzden ne azapları hafifletilecek ne de kendilerine yardım edilecektir.” (el-Bakara, 86)
“Onlara de ki: «Dunya gecimliği azdır. Âhiret, AllÂh ’a karşı gelmekten sakınan kimse icin daha hayırlıdır…»” (en-NisÂ, 77)
“Her kim bu carcabuk gecen dunyayı dilerse ona, yani dilediğimiz kimseye dilediğimiz kadarını dunyada hemen verir, sonra da onu, kınanmış ve kovulmuş olarak gireceği Cehennem ’e sokarız.” (el-İsrÂ, 18-19)
“Hayır! Doğrusu siz, carcabuk geceni (dunya hayatını ve nîmetlerini) seviyor, Âhireti bırakıyorsunuz.” (el-KıyÂme, 20-21)
“...Şuphesiz bu dunya hayatı gecici bir eğlencedir. Ama Âhiret, gercekten kalınacak bir yurttur.” (el-Mu ’min, 39)
ASIL HAYAT AHİRET HAYATIDIR Bu hakîkat Resûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz ’in mubarek lisanlarından da şu sozlerle sÂdır olmuştur:
“AllÂh ’ım! Asıl hayat, Âhiret hayatıdır. (Asıl saÂdet, ebediyet saÂdetidir!)” (BuhÂrî, CihÂd 33, SalÂt 48)
Abdullah bin Mes ’ûd -radıyallÂhu anh- ’ın naklettiği şu hÂdise, bizler icin ne buyuk bir nasihattir:
Resûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz, bir hasır uzerinde yatıp uyumuştu. Efendimiz uyandığında, o hasır, mubÂrek vucudunun yan tarafında iz bırakmıştı. Biz:
“–YÂ ResûlÂllah! Sizin icin bir doşek edinsek?!” dedik.
Bunun uzerine Resûl-i Ekrem -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz:
“–Benim dunya ile ne alÂkam var ki? Ben bu dunyada, bir ağacın altında golgelenen, sonra da bineğine binip orayı terk eden bir yolcu gibiyim.” buyurdular. (Tirmizî, Zuhd, 44/2377)
HZ. OMER ’İ (R.A.) AĞLATAN MANZARA Yine bir gun Hazret-i Omer -radıyallÂhu anh-, Peygamber Efendimizin hÂne-i saÂdetlerine gelmişti. Odanın icine şoyle bir goz gezdirdi. Her taraf bomboştu. Evin icinde hurma yapraklarından orulmuş bir hasır vardı. Allah Rasûlu onun uzerine yaslanmıştı. Kuru hasır, Hazret-i Peygamber -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in mubÂrek teninde izler bırakmıştı. Bir koşede bir olcek kadar arpa unu vardı. Onun yanında da, civide asılı eski bir su kırbası duruyordu. Hepsi bu kadardı!.. Arabistan Yarımadası ’nın Fahr-i KÂinÂt Efendimiz ’e tÂbî olduğu bir gunde, O ’nun dunyaya Âit mal varlığı bunlardan ibaretti.
Hazret-i Omer -radıyallÂhu anh- bunu gorunce, icini cekti. Kendini tutamadı, gozleri doldu ve ağlamaya başladı. Peygamber Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:
“–Nicin ağlıyorsun ey Omer?” diye sordu. O da:
“–Nicin ağlamayayım y ResûlÂllah! Kayser ve Kisr dunya nîmetleri icinde yuzuyor! AllÂh ’ın Resûlu ise kuru hasır uzerinde yaşıyor!..” dedi.
Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, Hazret-i Omer ’in gonlunu aldı ve:
“–Ağlama ey Omer! Dunyanın butun nîmet ve zevkleriyle onların, Âhiretin de bizim olmasını istemez misin?” buyurdu.[2]
CenÂb-ı Hak, kufur ehlinin dunyevî zenginlik, refah ve saltanatlarına bakarak onlara imrenmekten, mu ’min gonulleri şoyle îkaz buyurmaktadır:
“Şayet insanların kufurde birleşmiş bir tek ummet olması (tehlikesi) bulunmasaydı, RahmÂn ’ı inkÂr edenlerin evlerinin tavanlarını ve cıkacakları merdivenleri gumuşten yapardık. Evlerinin kapılarını ve uzerine yaslanacakları koltukları da (hep gumuşten yapardık). Ve onları ziynetlere boğardık.
Butun bunlar, sadece dunya hayatının gecimliğidir. Âhiret ise, Rabbinin katında, AllÂh ’ın azÂbından sakınıp rahmetine sığınanlara mahsustur.” (ez-Zuhruf, 33-35)
“İnkÂrcıların (refah icinde) diyar diyar dolaşması, sakın seni aldatmasın! Azıcık bir menfaattir o. Sonra onların varacakları yer Cehennem ’dir. O ne kotu varış yeridir!” (Âl-i İmrÂn, 196-197)
“Şuphesiz Biz, Âhirete inanmayanların işlerini kendilerine suslu gosterdik; o yuzden bocalar dururlar. İşte bunlar, azÂbı en ağır olanlardır; Âhirette en cok ziyana uğrayacaklar da onlardır.” (en-Neml, 4-5)
Hazret-i MevlÂn ne guzel buyurmuştur:
“FÂnî olan dunyayı arayan kişi; olmayacak, kotu bir şeyi aradı. Âhireti arayan ise; iyiyi, guzeli, doğruyu aramış oldu.”
Bir kişi SufyÂn-ı Sevrî Hazretleri ’ne giderek:
“–Bana tavsiyede bulun!” demişti. O da şu nasihatte bulundu:
“–Dunyada kalacağın kadar dunyana calış, Âhirette kalacağın kadar Âhiretine calış, vesselÂm.” (Ebû Nuaym, Hilye, VII, 56)
O hÂlde sık sık duşunelim:
Uc gunluk dunya hayatına ne kadar ehemmiyet veriyoruz, ebedî olan Âhiret hayatına ne kadar?..
Bugun insanlık, dunyada biraz daha uzun yaşayabilmek, hatt olumden kurtulabilmek icin pek cok araştırmalar yapıp bu uğurda ilÂc ve kozmetiğe buyuk meblÂğlar sarf ediyor. Oysa esas ve sonsuz hayat olan Âhirette hic kimse; “dunyada az yaşadım, cok yaşadım” derdinde olmayacak. Orada herkesin derdi, Âhiretin yanında bir akşam vakti ya da kuşluk zamanı kadar kısa olan dunya hayatını ne kadar ebedî saadet sermayesi kılabildiği hususunda olacak…
AHİRETİNİ UNUTAN İNSAN LÂkin nice insan, bu hakîkatleri bilse bile, nefsine uyup gaflete dûcÂr olmaktan kurtulamaz. Kur ’Ân-ı Kerîm ’de:
“Fakat siz (ey insanlar) Âhiret daha hayırlı ve daha devamlı olduğu hÂlde dunya hayatını tercih ediyorsunuz.” (el-A ’lÂ, 16-17) buyrulduğu uzere, Âhiret deryÂsı karşısında bir damla hukmunde bile olmayan dunyÂyı ukbÂya tercih eder.
Bu hususta gonlumu derin duşuncelere sevk etmiş olan bir muşÃ‚hedemi burada arz etmek isterim:
Bir gun sabah namazı icin evden cıkmak uzere iken, dışarıda iki kedinin canhıraş feryatlarını duydum. Merak ettim ve bahceye cıktığımda onlara dikkat ettim. Gordum ki, iki kedi karşı karşıya duruyor ve saldırmaya hazır birer kucuk kaplan gibi hırlayarak hic kıpırdamadan birbirlerine cakmak cakmak bakıyorlardı. Tuyleri diken diken olmuştu. En ufak bir hamlede yekdiğerini parcalama azminde idiler.
Bu kadar aşırı hasımlaşmanın sebebi nedir acaba diye duşunurken gordum ki, ortada bir fare var; olmuş, kucuk bir fare. Meğer kediler o fare leşini elde etmek icin bunca mucÂdeleye girişmişler. Meğer yekdiğerini hırpalama veya onun tarafından hırpalanma pahasına birbirlerine karşı goze aldıkları zararın sebebi, ortadaki kucuk bir fare leşi imiş!..
Basit gibi gorunen bu tablo, aslında buyuk bir ibret sergiliyordu. Bir lÂşeden mustağnî kalamayışın dûcÂr ettiği ve edeceği kotu neticeleri aksettiriyordu. Bir bakıma dunyaya rÂm olanların boş ihtirasları uğruna Âhiret husranını tercih etmelerini tedÂî ettiriyordu. Nice gaflet erbÂbının sımsıkı sarılıp peşine duştuğu fÂnî heves, istek ve meyiller ile gecici makam, mevkî ve riyÂset dÂvÂlarının, bir lÂşeden ibÂret olduğunu anlatıyor ve bunların ebedî bir saltanatı heb etmeye değmeyeceğine işarette bulunuyordu.
Nitekim, AllÂh ’ın rÂzı olduğu helÂl ve meşrû nîmetlerle yetinmeyip nefsÂnî cÂzibelere aldanmanın, kişiyi ne kadar da fecî bir Âkıbete dûcÂr edeceğine, şu hÂdise muşahhas bir misÂldir:
Mîrac esnÂsında CebrÂîl -aleyhisselÂm- ile Resûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- azap icinde bir grup insan gormuşlerdi. Onlerinde, guzelce pişmiş leziz et yemekleri ile ciğ ve kokuşmuş leşler vardı. Fakat onlar, o guzelim yemekleri bırakıp pis ve kokuşmuş leşleri yiyorlardı. Allah Resûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, bunların kim olduğunu sorduğunda CebrÂîl -aleyhisselÂm- şu cevÂbı verdi:
“–Onlar ummetinden helÂl hanımını bırakıp da haram olan kadına giden erkeklerle, kocasını bırakıp haram olan erkeklere giden kadınlardır.” (Heysemî, I, 67, 68)
İşte bunun gibi; Âhireti, hesÂbı ve azÂbı goz ardı ederek, dunyevî lezzetlere helÂl-haram demeden hırsla atılmak, kulu dehşetli bir mahrûmiyet, mahcûbiyet ve eziyete mahkûm eden, hazin bir aldanıştır.
Dolayısıyla ebediyet yurdu olan Âhirete îmÂn ettiği hÂlde, sırf fÂnî dunya icin calışıp cabalayan kimseye, ne kadar hayret edilse yeridir! Şu kısacık omur sermayesini hic bitmeyecekmiş gibi hoyratca tuketmekten ve Âhiret sermayesi hÂline getirememekten daha dehşetli bir hamÂkat olamaz.
AHİRETİ İSTEMEK Zira bu cihan, bir oyun-eğlence mahalli değil, Âhiret sermayesinin tedÂrik edilebildiği yegÂne yerdir. Nitekim Âyet-i kerîmede:
“AllÂh ’ın sana verdiğinden (O ’nun yolunda harcayarak) Âhiret yurdunu iste; ama dunyadan da nasîbini unutma! AllÂh ’ın sana ihsÂn ettiği gibi sen de (insanlara) iyilik et!..” (el-Kasas, 77) buyrulmaktadır. Bu ilÂhî tÂlimatta, insanın ukb saÂdetine nÂil olabilmek icin dunyadan el etek cekmesi değil, CenÂb-ı Hakk ’ın kendisine ihsÂn ettiği nîmetleri O ’nun rÂzı olduğu şekilde sarf ederek birer Âhiret sermayesi hÂline getirmesinin luzumuna dikkat cekilmiştir.
Hak dostlarından Cuneyd-i BağdÂdî Hazretleri bir gun buz satan birine rastlar. Satıcının;
“–Sermayesi erimekte olan insana yardım edin!” diye nid ettiğini duyunca şiddetle sarsılır ve ardından duşup bayılır.
Zira Asr sûresinde de ifÂde buyrulduğu uzere insan, sermayesi gunbegun, anbean tukenip gitmekte olan bir ebediyet yolcusudur. Eğer dunya sermayesini îman ufkuyla Âhiret sermayesine donuşturemez ise; dunyadaki gayretleri, şeytanların paylaşacakları nasipler olur. Bunun neticesi ise buyuk bir husran ve elîm bir azaptır.
DUNYA FANİ AHİRET BAKİ VelhÂsıl Hazret-i Osman -radıyallÂhu anh- ’ın buyurduğu uzere:
“Muhakkak ki dunya fÂnî, Âhiret ise bÂkīdir. FÂnî olan sizi şımartıp azdırmasın, bÂkī olandan alıkoymasın. Siz, bÂkīyi fÂnî olana tercih ediniz. Zira dunya sonludur, donuş AllÂh ’adır. Allah ’tan korkunuz.” (İbn-i Ebi ’d-DunyÂ, Mevsû‘a, I, 77)
Dipnotlar:
[1] Ebû ’l-AbbÂs Ahmed bin Muhammed İbn-i Acîbe, el-Bahru ’l-Medîd fî Tefsîri ’l-Kur ’Âni ’l-Mecîd, KÂhire 1419, II, 112.
[2] Bkz. Ahmed, II, 298; TaberÂnî, el-Mu ’cemu ’l-Kebîr, tahk. Hamdi Abdulmecid es-Selefî, Beyrut, DÂru İhyÂi ’t-TurÂsi ’l-Arabî, X, 162.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Ebediyet Yolculuğu, Erkam Yayınları


İslam ve İhsan