İcmali ve tafsili iman nedir? İcmali ve tafsili iman kısaca.Hz. Peygamber ’in Allah tarafından getirip haber verdiği şeylerin hepsine birden topluca inanmaya “icmÂlî iman” denir. Burada, ayrıntıya girmeksizin inanılacak şeylere kısaca ve toptan inanmak kastedilir. Bu da tevhîd ve şehÂdet kelimelerinde ozetlenmiştir.
Tevhîd kelimesi şudur: “L ilÂhe illallah Muhammedun Resûlullah (Allah ’tan başka hicbir ilÂh yoktur. Muhammed O ’nun elcisidir).” ŞehÂdet kelimesi de; “Eşhedu en l ilÂhe illallah ve eşhedu enne Muhammeden abduhû ve resûluh (Ben, Allah ’tan başka hicbir ilÂh olmadığına, Muhammed ’in O ’nun kulu ve elcisi olduğuna inanır ve tanıklık ederim.)” ifadesidir. Anlamını bilerek ve kalbiyle de tasdik ederek şehÂdet kelimesini soyleyen kişi, bir onceki dini, inancı ne olursa olsun statu değiştirir ve mu ’minlerin safına gecmiş bulunur.
Burada Allah ’ı tek ilÂh olarak tanıyan ve Hz. Muhammed ’i O ’nun peygamberi olarak kabul eden kişi, diğer iman esaslarını ve Hz. Peygamber ’in getirdiği dini de toptan kabul etmiş sayılır. Buna gore, Hz. Muhammed ’i tasdik etmek, getirdiği hukumleri de topluca tasdik etmek anlamına gelir. Bu şekilde toplu inanc yeterli ise de, İslÂm ’ın iman esaslarını ve diğer gerekli olan hukumleri oğrenmek de gereklidir.
Tafsîlî iman ise, Hz. Peygamber tarafından tebliğ olunan şeyleri ayrı ayrı bilerek tasdik etmektir. Kufurden kurtulmak icin icmÂlî iman yeterli ise de; kişinin iman esaslarını, namaz, oruc, hac, zekat gibi ibadetleri, anlamı apacık olan (muhkem) Âyet ve mutevÂtir hadislerle sÂbit olan hususların hepsini, emir, nehiy, helÂl-haram hukumlerini oğrenip tasdik etmesi tafsîlî imanın kapsamına girer. Sonuc olarak tafsîlî iman; inanılması zorunlu bulunan butun inanc, ibadet, muÂmeleler ve ahlÂk hukumlerine inanmayı icine alır.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Donduren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları


İslam ve İhsan