Melekler ne iş yapar? Dort buyuk melek ve gorevleri nelerdir? Yazıcı, Arşı taşıyan, Munker ve Nekir melekleri ile diğer meleklerin gorevleri nelerdir?Âyet ve hadislerde sayıları hakkında bir bilgi bulunmayan fakat pek cok oldukları anlaşılan meleklerin temel gorevleri, Allah ’a ibadet ve verilen gorevleri eksiksiz yerine getirmektir. Melekler gorevleri bakımından aşağıdaki gruplara ayrılarak incelenebilir:
BUYUK MELEKLER VE GOREVLERİ Bunlar dort tane olup şunlardır:
1. CebrÂil (a.s) Gorevi: Kur ’an-ı Kerim ’de, Rûhu ’l-Emîn, Rûhu ’l-Kudus ve Rûh gibi adlarla da anılır. Allah ile peygamberleri arasında elcilik gorevi yapar. Butun peygamberlere Allah ’ın vahyini bu melek getirmiştir. CebrÂil (a.s) ’dan Kur ’an-ı Kerim ’de şoyle soz edilir: “O (Kur ’an ’ı), uyarıcılardan olasın diye, senin kalbine Rûhu ’l-Emîn indirmiştir.” [1] “De ki: Onu, Rûhu ’l-Kudus, Rabbinin katından, inananları guclendirme, teslim olanlara yol gosterme ve bir mujde olmak uzere, gercekle indirmiştir.” [2] “(Kadir gecesinde) gece boyunca melekler ve Rûh, Rableri ’nin izniyle, her turlu buyrukla inerler.” [3] İsa icin de şoyle buyurulur: “Biz O ’nu, Rûhu ’l-Kudus ile destekledik” [4] CebrÂil (a.s) meleklerin en ustunu ve en buyuğu olduğu icin, kendisine “seyyidu ’l-melÂike (meleklerin efendisi)” denilmiştir.
2. AzrÂil (a.s) Gorevi: Gorevi olum sırasında canlıların ruhunu almak olduğu icin “meleku ’l-mevt (olum meleği)” adıyla anılmıştır. Onun bu gorevi Kur ’an ’da şoyle bildirir: “De ki; size vekil kılınan olum meleği canınızı alacak, sonra da Rabb ’inize donduruleceksiniz.” [5]
3. İsrÂfil (a.s) Gorevi: Kıyametin kopması ve yeniden diriliş icin olmak uzere iki defa sûra ufurmekle gorevlidir. Kur ’an-ı Kerim ’de, canlı varlıkların sonu olan bu olay şoyle ifadesini bulur: “(Birinci) sûra ufurulmuş, artık Allah ’ın diledikleri dışında, goklerde kim var, yerde kim varsa hepsi duşup olmuştur. Sonra sûra bir kere daha ufurulur. Onlar da hemen ayağa kalkarak bekle­şir­ler.” [6]
4. MikÂil (a.s.) Gorevi: Dunya ve dunya dışı bir takım fizik olayların, yağmur, ruzgÂr ve ekinlerin bitmesi gibi oluşumların meydana gelmesinde gorevli bir melektir. Kur ’an-ı Kerim ’de MikÂil (a.s) ’dan şoyle soz edilmiştir: “Kim, Allah ’a, meleklerine, peygamberlerine, Cibril ’e ve MikÂil ’e duşman olursa bilsin ki, Allah kÂfirlerin duşmanıdır.” [7]
DİĞER MELEKLER Bu dort buyuk melekten başka, ceşitli ibadet, taat ve işlerle gorevli bir takım melekler daha vardır. Bunlardan ozel gorevleri bilinenlerin başlıcaları şunlardır:
Yazıcı Meleklerin Gorevleri: Bunlara “kirÂmen kÂtibîn” denir. İnsanın sağında ve solunda bulunan iki melektir. Sağdaki melek iyi iş ve davranışları, soldaki ise kotu iş ve davranışları yazmakla gorevlidir. Bunlar kıyamet gunu hesap sırasında yapılan işlere tanıklık da edeceklerdir. Kur ’an ’da bu melekler hakkında şoyle buyurulur: “Sağında ve solunda oturan iki melek yaptıklarınızı yazmaktadır. İnsan hicbir soz soylemez ki, yanında hazır bir gozetleyici bulunmasın.” [8] “Şuphe yok ki, uzerinizde kesin, bekciler, değerli yazıcılar vardır. Onlar yapmakta olduklarınızı bilirler.” [9]
Arşı Taşıyan Meleklerin Gorevleri: “Hamele-i Arş” denilen bu melekler, arşın yukunu ustlenen meleklerdir. Âyette şoyle buyurulur: “Arşı yuklenen, bir de onun cevresinde bulunanlar Rablerini hamd ile tesbih ederler, O ’na iman ederler..” [10] “Melekler, onun cevresinde duracaklar, o gun Rabb ’inin Arşı ’nı onlardan başka sekiz tanesi taşıyacak.” [11] Arşın taşıyıcıları olan bu melekler rivayete gore dort olup, yukarıdaki Âyete gore kıyamet gununde bunların sayısı sekize cıkacaktır. Arşı yuklenmeleri; onu koruma ve yonetme ile gorevli olduklarını ifade eder, ya da CenÂb-ı Hakk ’a yakınlıkları ve şerefleri yuzunden boyle anılmışlardır. Ancak Kur ’an ’da Arşın cevresini kuşatan meleklerin cok sayıda olduğu belirtilir.[12] Arşı yuklenenlerle birlikte hepsine “kerûbiyyûn (Allah ’a en yakın melekler)” denilir.
Munker ve Nekir Meleklerinin Gorevleri: Olumden sonra kabirde sorgu ile gorevli iki melektir. “Bilinmeyen, tanınmayan, yadırganan” anlamına gelen munker ve nekir, mezardaki oluye, hic gormediği, yadırgayacağı bir şekilde gorunecekleri icin bu adı almışlardır. Bu iki melek kabirdeki kişiye; “Rabbin kim? Peygamber ’in kim? Kitabın ne?” diye soracaklar, alacakları cevaba gore oluye iyi veya kotu davranacaklardır.
Bunların dışında meleklerin, savaşlarda mu ’minlere yardım etmeleri,[13] Allah ’ı zikir ve tesbih etmeleri,[14] Allah ’a itÂatları,[15] peygamberlere dua etmeleri,[16] insanları gozetlemeleri,[17] mu ’minler icin dua etmeleri,[18] bu iş ve gorevler arasında sayılabilir.
Butun peygamberler ve semavî kitaplar meleklerin varlığını haber vermiştir. Meleklerin gorulmemesi, gozlerimizin, onları gorebilecek guc ve yeteneğe sahip olmayışından ileri gelir. Nitekim biz ruh, akıl ve nefis gibi fizik kesafeti bulunmayan manevî varlıkları da goremeyiz, fakat varlıklarından da bir şuphemiz bulunmaz. Mikrop da gozle gorulmez, fakat mikroskopla goruntu ortaya cıkar. Mikrop keşfedilmezden once, varlığını inkÂr edenler vardı. Fakat bugun gorulduğu icin inkÂrın bir anlamı kalmadı. Bu yuzden gozle gorulemeyen bazı varlıkları basiret, mÂnevî goz veya kalp gozu acık olan kimsenin gormesi mumkundur.
Dipnot:
[1] ŞuarÂ, 26/193, 194.
[2] Nahl, 16/102. bk. Nahl, 102; ŞuarÂ, 193.
[3] Kadr, 97/4. bk. Nebe ’, 78/38; MeÂric, 70/4.
[4] Bakara, 2/87; Cebrail (a.s) ile ilgili ayetler icin bk. Mu ’cemu ’l-Mufehres li ElfÂzı ’l-Kur ’an, “Cibril” mad.; Nevzat Yuksel, Konularına Gore Kur ’an-ı Kerim Fihristi, 4. baskı. İstanbul 1990, s. 63.
[5] Secde, 32/11.
[6] Zumer, 39/68.
[7] Bakara, 2/98; bk. NÂziÂt, 79/5.
[8] KÂf, 50/17, 18.
[9] İnfitÂr, /10-12. bk. Zuhruf, 43/80.
[10] Mu ’min, 40/12.
[11] HÂkka, 69/17.
[12] bk. Zumer, 39/ 75.
[13] bk. Âl-i İmrÂn, 3/123-126; EnfÂl, 8/9, 13, 50; Tevbe, 9/25-26; AhzÂb, 33/9; Feth, 48/47.
[14] A ’rÂf, 7/206; Nahl, 16/49, 50; SaffÂt, 37/165-166; Mu ’min, 40/7; Fussılet, 41/38; Şûr 45/5.
[15] EnbiyÂ, 21/27-28.
[16] AhzÂb, 33/56.
[17] TÂrık, 86/1-4.
[18] Mu ’min 40/7-9; ŞûrÂ, 42/5.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Donduren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları


İslam ve İhsan