Sozlukte "iyilik, iyi, faydalı iş ve fayda" anlamlarına gelen hayır, Allah'ın emrettiği, sevdiği ve hoşnut olduğu davranışlar demektir. Sozlukte "kotuluk, fenalık ve kotu iş" demek olan şer de Allah'ın hoşnut olmadığı, sevmediği, meşrû olmayan, işlenmesi durumunda kişinin ceza ve yergiye mustehak olacağı davranışlar demektir.Âmentude ifade edildiği uzere her musluman kadere, hayır ve şerrin Allah'tan olduğuna inanır. Yani Âlemlerin yaratıcısı olan Allah TeÂl hayrı da şerri de irade eder ve yaratır. Cunku Âlemde her şey onun irade, takdir ve kudreti altındadır. Âlemde ondan başka gercek mulk ve kudret sahibi, tasarruf yetkisi olan bir başka varlık yoktur. İnsan, hayrı da şerri de kendi iradesi ile kazanır. Allah'ın hayra rızÂsı vardır, şerre ise yoktur. Hayrı secen mukÂfat, şerri secen ceza gorecektir. Şerrin Allah'tan olması, kulun fiilinin meydana gelmesi icin Allah'ın tekvînî iradesinin ve yaratmasının devreye girmesi demektir. Yoksa Allah kulların kotu filleri yapmalarından hoşnut olmaz, şerri emretmez, şerre teşrîî (dinî
iradesi yoktur.Ehl-i sunnet'e gore, Allah'ın şerri irade edip yaratması kotu ve cirkin değildir. Fakat kulun şer işlemesi, şerri kazanması, şerri tercih etmesi ve şerle nitelenmesi kotudur ve cirkindir.
HAYIR VE ŞER ALLAH'TANDIR
Ayrıca insana şer ve kotu şeylerden korunma yollarını gostermiş, şerden sakınma guc ve kudretini vermiştir. Dunyada şer olmasa hayrın mÂnası anlaşılamaz, bu dunyanın bir imtihan dunyası olmasındaki hikmet gercekleşemezdi. Şer Allah'ın adalet ve hikmeti gereği veya kendisinden sonra gelecek bir hayra vasıta ve aracı olmak ya da daha kotu ve zor bir şerri defetmek icin yaratılmıştır.
Allah'ın kudreti ile meydana gelen her işte ya kendimiz, ya başkaları, ya da toplum icin birtakım faydalar bulunabilir. Bir şeyin şer olması bize goredir. Bir Âyette bu husus şoyle acıklanmaktadır: "Umulur ki, hoşlanmadığınız bir şey sizin icin hayırdır. Ve yine umulur ki, sevdiğiniz bir şey de sizin icin şerdir. Siz bilmezsiniz, Allah bilir." (el-Bakara 2/216) Bir şeyin şer sayılmasının gerceğe ve sonuca uymayışına şoyle bir ornek verilebilir: Hz. Peygamber'in yurdundan ayrılmaya zorlanıp Mekke'den Medine'ye hicret etmesi ilk bakışta bircok kimseye şer olarak gozukmuş ise de, bu olay bir sure sonra Mekke fethi gibi iyi bir sonuca ortam hazırlamış ve nice hayırlı gelişmelere vesile olmuştur.
Kaynak: İslam İlmihali 1, TDV Yayınları, 2002
KAZÂ VE KADERE İMAN NEDİR?
İslam ve İhsan