Hazret-i MevlÂn -kuddise sirruh- buyurur: “Kim, işin başındayken sonunu gorurse daha mes ’ud ve bahtiyar olur. Boyle kişiler, işe daha ciddî sarılır, daha fazla ekin eker de sonunda fazla fazla meyve toplar. Cunku bilir ki bu ekim dunyası, mahşere hazırlanmak, Âhiret ise dunyada ektiğini toplamak, devşirmek icin yaratılmıştır.”Hic şuphesiz ki insan, Âhiret seferine cıkmış fÂnî bir yolcudur. Bunu inkÂr etmek, gozlerini yumup “Guneş yok!” demek kadar akla, mantığa ve izʼÂna zıt bir keyfiyettir. O hÂlde, hayÂtı bu hakîkat istikÂmetinde tanzîm etmek, aklî, mantıkî ve vicdÂnî bir zarûrettir.

Musluman, dunya hayatı icin gerekli calışmaları yapmakla birlikte ebedî olan Âhiret hayatına hazırlık yapması gerektiğini de hicbir zaman unutmamalıdır. Cunku dunya hayÂtı, sırf fÂnî lezzetleri tatmak ve nefsÂnî arzuları tatmin icin lûtfedilmemiştir. BilÂkis Âhiret azığı toplamak, sÂlih ameller ve hayırlı işlerle sadaka-i cÂriyeler elde etmek icin bahşedilmiş bir muhlettir. Nitekim Hak dostları:

“Ebedî bir saÂdet icin ne kadar zahmet cekersen cek, sonunda zahmet gider saÂdet kalır. ŞÃ‚yet fÂnî lezzetler icin gunah işlersen, nihÂyetinde lezzet gider ve sana pişmanlık, ceza ve ıztırap kalır.” demişlerdir.

Âhireti tercih etmek, dunya işlerini ihmÂl etmek mÂnÂsına gelmez. Bu, daha cok, kalpteki niyeti ve gonuldeki gÂyeyi duzeltmek demektir. Nitekim kişi hayatını AllÂh ’ın rÂzı olacağı şekilde tanzim edip helÂl rızık kazanma ve amel-i sÂlihler işleme niyetiyle calıştığında, attığı her adım, yaptığı her iş, ibadet yerine gecer.

Hazret-i Omer -radıyallÂhu anh- şoyle anlatır:
“Bir gun Peygamber Efendimiz ’in huzûruna cıkmıştım. Baktım, bir hasır uzerine yatmış, hasırın orguleri vucûdunda iz yapmıştı. Altına sereceği bir doşeği bile yoktu. Hurma lifiyle doldurulmuş deriden bir yastığı vardı…

Efendimiz ’in tebessum ettiğini gorunce hemen yanına oturdum ve odanın icine şoyle bir baktım. VallÂhi iceride tabaklanmayı bekleyen uc deriden başka kıymet verilecek hicbir eşya yoktu. Dayanamayıp:

«–Y RasûlÂllah! AllÂh ’a du ediniz de ummetinize genişlik versin! Cunku AllÂh ’a ibadet etmedikleri hÂlde Farslara ve Romalılara genişlik verilmiş, kendilerine pek cok dunyalık ihsÂn edilmiştir.» dedim.

Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- yaslanmış olduğu yerden doğruldu ve:

«–Sen (Âhiretle ilgili ilÂhî vaadler hususunda) şuphe icinde misin ey HattÂb oğlu?! Onlar karşılıkları ve nasipleri dunya hayÂtında peşin verilip geciştirilen insanlardır.» buyurdu.

Bunun uzerine ben de:

«–YÂ RasûlÂllah, benim icin istiğfÂr ediver.» dedim.” (BuhÂrî, MezÂlim, 25)

Yine bir gun Allah Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- bu hususta şoyle buyurmuştur:

“Dunya benim neyime gerek! Benimle dunyanın misÂli, bir yaz gunu yolculuk yapıp da, bir ağac altında golgelenen, sonra da kalkıp yoluna devam eden kimseye benzemektedir.” (Tirmizî, Zuhd, 44/2377; İbn-i MÂce, Zuhd, 3; Ahmed, I, 301)

Abdullah ibn-i Mes ’ûd -radıyallÂhu anh- dostlarına şoyle derdi:

“–Siz, ashÂbdan daha cok namaz kılıyor ve daha cok gayret gosteriyorsunuz. LÂkin onlar sizden daha fazîletliydiler.”

“–Ne ile bizden daha fazîletli oldular?” diye sorulunca:

“–Onlar dunyaya karşı sizden daha zÂhid, Âhirete karşı da sizden daha rağbetli idiler.” diye cevap verirdi. (İbnu ’l-Cevzî, Sıfatu ’s-Safve, I, 420)
Pek cok insan, dunyadaki makam, mevkî ve îtibÂrına aşırı duşkunluk gosterir ve bunları muhÂfaza uğruna Âhiretinden tÂviz verir. HÂlbuki bir musluman, Âhireti icin dunyanın her turlu sıkıntısına katlanmalı, ancak dunyası icin Âhirette sıkıntı cekmeyi hicbir zaman goze almamalıdır.

Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz, vefÂtından once mu ’minlere yaptığı son vasiyetlerinde bu hususa şoyle dikkat cekmiştir:

“Ey insanlar! Kimin uzerinde bir hak varsa, onu hemen odesin, dunyada rezil rusvÂy olurum demesin! İyi biliniz ki dunya rezilliği, Âhiret rezilliğinin yanında cok hafif kalır.” (Bkz. İbn-i Sa ’d, II, 255; Taberî, TÂrih, III, 191)

Allah Rasûlu ’nun bu sozu uzerine insanlardan bir kısmı onceden yapmış oldukları bÂzı haksızlık ve hatÂları îtirÂf ederek Efendimiz ’den du ve istiğfar talebinde bulunmaya başladılar. Bir kişi ayağa kalkıp:

“–VallÂhi y RasûlÂllah, ben cok yalancıyım, hem de munÂfığım. Benim işlemediğim hicbir kotuluk yoktur.” dedi. Hazret-i Omer -radıyallÂhu anh- ona:

“–Be adam, kendini rezil rusvÂy ettin!” dedi. Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:

“–Ey Omer! Dunya rusvÂlığı Âhiret rusvÂlığından cok hafiftir!” buyurdu. Daha sonra da bu kişi icin:

“Ey AllÂh ’ım! Ona doğru sozluluk ve îman olgunluğu nasîb eyle! Kendisinin kotu işlerini hayra tebdîl eyle!” diye du buyurdu. (Taberî, TÂrih, III, 190)

Dunya mal ve mevkiine meylederek Âhireti geri plÂna atmanın ne buyuk bir tehlike olduğunu gosteren şu misÂl de ne kadar ibretlidir:

Emevîler devrinde İslÂm ordusu, İstanbul ’un fethiyle ilgili nebevî mujde ve iltifÂta nÂil olmak umîdiyle yola cıkmıştı. Ordunun icinde Ebû Eyyûb el-EnsÂrî -radıyallÂhu anh- da bulunmaktaydı. Rumlar, arkalarını şehrin surlarına vermiş savaşırlarken, EnsÂr ’dan bir zÂt, atını Bizanslıların ortasına kadar surdu. Bunu goren mu ’minler; “Kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayınız!” Âyet-i kerîmesinden hareketle ve hayretler icinde:

“–LÂ ilÂhe illÂllah! Şuna bakın! Kendini goz gore gore tehlikeye atıyor!” diye o sahÂbîyi tenkid ettiler. Bunun uzerine Ebû Eyyûb el-EnsÂrî -radıyallÂhu anh- şoyle dedi:

“–Ey mu ’minler! (Yanlış anlaşılmasın!) Bu Âyet, biz EnsÂr hakkında nÂzil oldu. Allah, Peygamberi ’ne yardım edip dînini gÂlip kıldığında biz, «Artık mallarımızın başında durup onların ıslÂhı ile meşgul olalım.» demiştik. Bunun uzerine Allah TeÂlÂ, Rasûlu ’ne:

«Allah yolunda infÂk ediniz de, kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayınız. Bir de ihsanda bulununuz, zira Allah (iyilikte bulunan ve ihsÂn şuuru ile yaşayan) muhsinleri sever.»[1] Âyetini vahyetti. Bu Âyet-i kerîmedeki «kendi eliyle kendini tehlikeye atmak»tan maksat, bağ ve bahce gibi dunya malıyla uğraşmaya dalıp, Hak yolunda gayreti terk ve ihmÂl etmemizdi.” (Bkz. Ebû DÂvûd, CihÂd, 22/2512; Tirmizî, Tefsîr, 2/2972)

Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- şoyle buyurmuştur:

“Kimin arzusu Âhiret olursa, Allah onun kalbine zenginliğini koyar ve işlerini derli toplu kılar, artık dunya boyun eğerek onun peşinden gelir. Kimin hedefi de dunya olursa, Allah iki gozunun arasına fakirliğini koyar, işlerini de darmadağınık eder. Netice olarak, dunyadan da eline, kendisine takdir edilmiş olandan fazlası gecmez.” (Tirmizî, KıyÂmet, 30/2465)
Osmanlı tÂrihinin tÂlihsiz şehzÂdelerinden Cem Sultan, girdiği taht mucÂdelesi neticesinde Rodos şovalyelerine esir duşmuş, onlar da şehzÂdeyi papaya satmışlardı. Papa İnnocent-VIII, hristiyan olduğu takdirde, Osmanlı tahtına gecebilmesi icin kendisine yardım edeceklerini vaat etti. Bu teklif, Cem Sultan ’a cok ağır geldi. Mahzun oldu:

“–Değil Osmanlı saltanatını, butun dunyayı verseniz dînimi değiştirmem!..” dedi.

Haclılar tarafından muslumanlar aleyhine kullanılmak istendiğini anladığında ise Rabbine şoyle yalvardı:

“YÂ Rab! KÂfirler eğer muslumanlığa zarar vermek icin beni Âlet etmek istiyorlarsa, bu kulunu daha fazla yaşatma! Rûhumu bir an once dergÂh-ı izzetine al!..”

GONULLERE SULTAN OLMAK


Bir gun Telemsan pÂdişÃ‚hı Sultan YahyÂ, saray erkÂnı ile birlikte şehri dolaşmaya cıkmıştı. Onun ve etrafındakilerin deb­debe ve ihtişÃ‚mı karşısında gozleri kamaşan halk, SultÂn ’a hurmet icin korkuyla ayağa kalkıp; “PÂdişÃ‚hım cok yaşa!” di­yerek alkışlamaya başladı. Ancak sultÂnın gozune bu kalabalıktan ziyÂde, az ileride yalnızlığı tercih etmiş, sultÂnın ihtişÃ‚mına karşı kayıtsız, dun­yadan ÂzÂde, nûru etrafını parlatan bir kimse ilişti. Yanında­kilere, o nur yuzlu garibin kim olduğunu sorunca:

“–SultÂnım, o, meşhur Tunuslu Şeyh ’tir. Bir mağarada inziv hÂlinde yaşar.” dediler.

Merakı iyice artan Sultan, atını Tunuslu Şeyh ’in yanına surdu ve şu suÂli sordu:

“–Uzerimdeki şu ipekli elbise ile namaz kılmak cÂiz mi­dir?”

Tunuslu Şeyh, bu suÂle cevap vermek istemeyip, onu sa­rayındaki ulemÂdan sormasını tavsiye ettiyse de SultÂn ’ın ıs­rÂrı uzerine şoyle dedi:

“–Bir kopek duşununuz ki, bir hayvan olusu bulmuş ve onu tıka basa yiyip icini dışını pisliğe bulaştırmış olduğu hÂlde, bevlederken kirlenmemek icin ayağını havaya kaldırmak sev­dÂsındadır!..”

Sultan kızdı:

“–Ne demek istiyorsunuz?!” dedi. Şeyh:

“–Şunu demek istiyorum ki, sizin mideniz ve cisminiz en ağır haram yukleri, zulum ve kul hakları ile doludur. Boyleyken siz tutup ipekli elbise ile namaz kılmanın cÂiz olup olmadığını so­ruyorsunuz?!” dedi.

Bu hikmetli sozler, SultÂn ’ın gonlune derinden tesir etti. Bu tesir bereketiyle derhÂl uzerindeki sırmalı elbiseleri cıkarıp attı. Sonra belindeki kılıcı bir kenara fırlattı ve kendisine şaşkınlıkla bakan halka:

“–Muslumanlar! Haklarınızı helÂl ediniz ve kendinize başka bir pÂdişah bulunuz!” diyerek Tunuslu Şeyh ’in peşinden gitti ve onun sÂdık bir talebesi oldu.

Sultan YahyÂ, Şeyh Hazretleri ’nin mÂnevî terbiyesinde o derece buyuk bir makam elde etti ki, Tunuslu Şeyh, halk kendisinden du talep ettiği zaman şoyle demeye başladı:

“–DuÂyı Yahy ’dan isteyiniz; zira onun yerinde ben olsaydım, onun yaptığını yapamazdım... Eğer sultanlar, onun eriştiği saÂdet hazinesini bilselerdi, onlar da Yahy gibi her şeylerini fed ederlerdi.”

Dunya saltanatını terk ederek mÂn sultanlığına erişen İbrÂhim bin Edhem Hazretleri de şoyle demiştir:

“İlÂhî muhabbetteki vecd ve istiğrÂkımız muşahhas bir şey olsaydı; krallar onu alabilmek icin butun hazinelerini de krallıklarını da fed ederlerdi.”

[1] el-Bakara, 195.

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Hakk'a Adanmış Genclik , Erkam Yayınları
İslam ve İhsan