Haşir ne demektir, anlamı nedir? Haşr nasıl olacak? Ahirette hesap nasıl olacak? Mahşer gunu ile ilgili ayet ve hadisler.Haşir ve hesap verme ahiret hayatının aşamalarındandır.
HAŞİR NEDİR? Haşir, “toplanmak, bir araya gelmek” demektir. Bir terim olarak ise, yuce Allah ’ın insanları, kıyamet koptuktan sonra hesaba cekmek uzere bir araya toplamasıdır. İnsanların toplandıkları yere mahşer veya ArasÂt denir.
MAHŞER GUNU İLE İLGİLİ AYET VE HADİSLER Melekler, cinler ve insanlar dirildikten sonra insanoğlunun buyuğu kucuğu, akıllısı, akıl hastası hepsi bir arada toplanacaktır. Hayvanlar da haşrolunacaktır.[1] Ancak hayvanlar kendilerini ilgilendiren haklarını aldıktan sonra toprak olurlar. Onların bu durumunu goren inancsız kişiler, “Keşke biz de toprak olsaydık” diye temennide bulunurlar.[2]
Mahşerde herkes, dunya hayatında kime inanmış ve tabi olmuş ise onunla birlikte ve onun arkasından gider, birlikte toplanırlar. Mu ’min, munÂfık, fÂsık ve kÂfir onderleriyle bir arada bulunur. Kur ’an-ı Kerim ’de, onder ve tabi olanlarının birlikte toplanması hakkında şoyle buyurulur: “Bir gun butun insanları onderleriyle beraber cağırırız.” [3] “Fir ’avun kıyamet gununde milletine onculuk eder. Onları cehenneme goturur, gittikleri yer ne kotudur!” [4]
Kur ’an ’da mahşerden soz eden pek cok Âyet vardır. Biz ornek olarak aşağıdaki Âyetleri vereceğiz: “Allah onları sanki gunun ancak bir saati kadar kaldıklarını sandıkları bir durumda yeniden diriltip toplayacağı gun, birbirleriyle tanışırlar. Allah ’ın huzuruna varmayı yalanlayanlar elbette zarara uğramışlardır. Cunku onlar doğru yola gitmemişlerdir.” [5] “O gun zÂlim kimse ellerini ısırıp şoyle diyecektir: Yazık bana! Keşke peygamberle birlikte bir yol tutsaydım. Yazık bana! Keşke falancayı dost edinmeseydim..” [6]
Mahşer gunu cok sıkıntılı, korkulu ve dehşetli bir gundur. Herkes kendi derdine duşeceği icin yakınlarıyla bile ilgilenemeyecektir. O gun mu ’minlerin yuzleri parlayacak, inkÂrcıların yuzleri ise kararacak, kişi kardeşinden, annesinden, babasından, karısından ve cocuklarından kacacaktır.[7] Hz. Peygamber her kişinin olduğu durum uzere diriltileceğini, yalın ayak ve ilk yaratılışları gibi haşredileceğini bildirmiştir.[8]
AHİRETTE HESAP NASIL OLACAK? İnsanlar hesaplarının gorulmesi icin toplanınca, dunyada yaptıklarının, yazıcı meleklerce kaydedildiği “amel defterleri” dağıtılır. Bu defterler hakkında Kur ’an ’da şoyle buyurulur: “Kitap ortaya konmuştur. O anda sucluların, onda yazılı olanlardan korktuklarını gorursun. “Eyvah bize! Bu nasıl deftermiş ki, kucuk buyuk hicbir şey bırakmaksızın hepsini saymış!” derler. Yaptıkları her şeyi ortaya konmuş bulurlar. Rabb ’in hic kimseye haksızlık etmez.” [9]
Amel defterleri cennetliklere sağdan, cehennemliklere soldan veya arkadan verilir. Defteri sağdan verilenlere “ashÂb-ı yemîn”, soldan verilenlere ise “ashÂb-ı şimal” denir.
İnsanlar amel defterlerini ellerine aldıktan ve dunyada yaptıklarını en ince detayına kadar yazıldığını gordukten sonra, yuce Allah tarafından hesaba cekileceklerdir. Bu sırada yazılı belgelerden ayrı olarak, insanın organları ve yeryuzundeki canlı cansız varlıklar da insanın yaptıklarına tanıklık edecektir.
Hz. Peygamber hesap sırasında insanlara şu beş şeyin sorulacağını bildirmiştir: a) Omrunu nerede tukettiği, b) Gencliğini nasıl gecirdiği, c) Malını nereden kazandığı, d) Nereye harcadığı, e) Bildiklerini uygulayıp uygulamadığı sorulacaktır.[10] Mu ’minlerin bu sorulara kolaylıkla cevap verecekleri, inkÂrcıların ise ince ve titiz bir sorgulamaya tÂbi tutulacakları ceşitli hadislerde haber verilmektedir.[11]
Dipnotlar:
[1] En ’Âm, 6/38; Tekvîr, 81/5; Nebe ’, 78/40. [2] Nebe ’, 78/40. [3] İsrÂ, 17/71. [4] Hûd, 11/98. [5] Yûnus, 10/45. [6] FurkÂn, 25/27, 28. [7] Abese, 80/34-42. [8] BuhÂrî, RikÂk, 45; Muslim, Cennet, 14, 19; Tirmizî, Tefsîr, 18. [9] Kehf, 18/49. [10] Tirmizî, KıyÂmet, 1. [11] BuhÂrî, RikÂk, 49, MezÂlim, 2; Muslim, ZekÂt, 20, Cennet, 18.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Donduren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan
KIYAMET GUNU HAŞR NASIL OLACAKTIR?