Kader nedir, ne anlama gelir? Kaza ne demektir? İslam ’da kaza ve kader inancı.KazÂ; Allah'ın ezelî hukmu, yani butun nesne ve olayların levh-i mahfûzda veya kullî akılda topluca var olması, kader; ise Allah ’ın butun nesne ve olayları ezelî ilmiyle bilip belirlemesi diye tarif edilir.
KADER NE DEMEK? Kader sozlukte “olcu, miktar, bir şeyi belli olcuye gore yapmak ve belirlemek” anlamlarına gelir. Terim olarak; yuce Allah ’ın, ezelden ebede kadar olmuş ve olacak şeylerin hepsinin yerini, zamanını, şekillerini ve her turlu ozelliklerini ezelde bilip, bu bilgisi uzerine takdir ve tespit etmesi demektir. Kader, Allah ’ın ilim ve irade sıfatlarının gereğidir. Yuce Allah ilim sıfatı ile, olmuş ve olacak her şeyi butun ayrıntıları ile bilir, irade sıfatı ile de ne şekilde ve hangi ozelliklerle olacağını tercih, tayin ve takdir eder. İşte, bir şeyin ezelde Allah tarafından bilinmesine ve bu bilgiye uygun olarak tercih ve takdir edilmesine “kader” denir. Başka bir deyimle, kader; Allah ’ın, olacak şeylerle ilgili ezelî hukmu ve kararıdır. Bu, Allah ’ın iradesine gore, butun varlıklar icin gecerlidir. Levh-i mahfûza yazılan bu ezelî hukum, uygulama zamanı gelince gercekleşir.
KADER NE DEMEK? Kaza; Allah TeÂl ’nın ezelde, ilmi uzerine takdir ve tespit etmiş olduğu şeyleri, gercekleşme zamanı gelince, ezeldeki ilim ve iradesine uygun olarak yaratmasıdır. Kaza, Allah ’ın “kudret” ve “tekvin” sıfatlarının tecellisidir. Allah TeÂlÂ, olacak şeyleri, gercekleşme zamanı gelince, kader planına uygun olarak kudret ve tekvin sıfatları ile yaratır.
Varlıklar Âleminde her şey, kaza ve kadere bağlanmıştır. Allah ’ın takdir ve iradesinin dışında hicbir şey meydana gelemez. Kısaca; kader, butun varlıkların, henuz var olmazdan once, Levh-i mahfûzda, Allah ’ın bir ezelî ilmi olarak toptan bulunmasıdır. Kaza ise, gercekleşme zamanı gelince, bunların birer birer meydana gelmesidir.
MEZHEPLERE GORE KAZA VE KADER Bu tanımlar bir inanc mezhebinin imamı olan MÂturidî ’ye goredir. Diğer inanc mezhebinin imamı olan Eş ’arî, MÂturidîler ’in kader diye tanımladığını kaza, kaza dediklerini ise kader olarak benimsemiştir.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Donduren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan
KADER NE DEMEK?