Ahlaksızlık neden yayılıyor? İrşadı terk etmenin hazin akıbeti.Bir imtihan mekÂnı olarak yaratılan bu dunyÂda AllÂh ’ın sayısız nîmetleri icinde yaşarken, O ’nun emir ve yasaklarına karşı cıkmak, en dehşetli bir nankorluk, en karanlık bir cehÂlet ve Âkıbeti en korkunc bir hamÂkattir. Îman hakîkatlerine ve ilÂhî ahlÂk nizÂmına sırt donerek boyle bir nankorluğe saplananlar, sonunda ilÂhî intikÂma dûcÂr olurlar.
TÂrihin ibret dolu sayfaları, Âdeta bir milletler kabristanıdır. Îmansızlık, ahlÂksızlık ve zulum, milletlerin en buyuk helÂk ve yok oluş sebepleridir. Îmansız ve zÂlim kavimlerin “sekerÂt-ı mevt”leri ne muthiş ilÂhî intikam tecellîleridir.
Hayatta en cok korkulan tûfanlar, kasırgalar, zelzeleler, kıtlıklar, yıldırımlarla dolu azap bulutları, duşman işgalleri ve salgın hastalıklar gibi ilÂhî gazap tecellîleri, insanlar icin aynı zamanda ilÂhî bir tehdit veya îkaz mÂhiyetindedir. “Tabiat olayları” olarak gorulen bu tip vak ’alar, gelişiguzel olmayıp bircok sebep ve hikmete bağlı olarak meydana gelirler. Dış gorunuş itibÂrıyla fizikî bÂzı sebeplere bağlı olarak cereyÂn eden acı hÂdiselere gonul gozuyle bakıldığında, hakîkatte onların bÂzı insanların isyan ve gunahlarının bir netîcesi veya bÂzı kişiler icin ilÂhî bir îkaz mÂhiyetinde olduğu gorulur.
Ağactan duşen bir yaprağın bile, AllÂh ’ın izniyle ve ilÂhî bir kaderle duştuğu, Kur ’Ân-ı Kerîm ’de beyÂn edilmektedir.[1] Aksi hÂlde kÂinatta, fizikî bir anarşi meydana gelirdi. Butun fizikî hÂdiselerin icinde binbir turlu mÂnevî esrar gizlidir. Bu sırlar, peygamberlere ve ehl-i kalbe ayandır.
Kur ’Ân-ı Kerîm, gecmiş kavimlerin helÂk edilişlerini anlatırken bunun sebepleri uzerinde durmakta ve boylece sonradan gelen nesilleri îkÂz etmektedir. Bu sebeplerin başında, AllÂh ’ın nîmetlerine karşı nankorluk etmek, şukredecek yerde bol nîmetler icinde şımarmak, zulum ve haksızlıkta ileri gitmek, ahlÂksızlık ve edepsizliğe ozenmek, irşadda bulunmayı terk etmek ve kendine yapılan îkaz ve irşÃ‚dı kulak ardı etmek gibi gunahlar gelmektedir. Gunahlar ise, affedilmedikleri takdirde, cennete girme yasaklarıdır. İnsanlığı helÂke surukleyen bu gunahların engellenmesi ise ancak firÂsetli mu ’minlerin, İslÂm ’ı hayÂtın her safhasına şÃ‚mil kılmaları ve butun hÂl ve davranışlarıyla numûne olmalarına bağlıdır. Mu ’minlerin îf ettiği tebliğ ve irşad, ancak bu sÂyede kemÂle erer.
Âyet-i kerîmede buyrulur:
“Siz, insanların iyiliği icin ortaya cıkarılmış en hayırlı ummetsiniz; iyiliği emreder, kotulukten meneder ve AllÂh ’a inanırsınız…” (Âl-i İmrÂn, 110)
Peygamber Efendimiz de şoyle buyurmuştur:
“Sizler yardım gorecek, ganimetler elde edecek ve bircok memleketleri fethedeceksiniz. Sizden kim bu vakte erişirse, Allah ’tan korksun, iyiliği emredip kotulukten nehyetsin…” (Tirmizî, Fiten, 70/2257)
Mu ’minler, dÂim hayırlara anahtar, şerlere kilit olmalıdır. Zîr Peygamber Efendimiz, hayra anahtar ve şerre kilit olanları mujdelemiş ve; “Ne mutlu onlara!” buyurmuştur. (İbn-i MÂce, Mukaddime, 19)
AHLAKSIZLIK NEDEN YAYILIYOR? Muslumanlar, cehÂlet, menfaatperestlik ve ihmÂlkÂrlık gibi muhtelif sebeplerle kendi İslÂmî yaşantılarından fire verip dînî mes ’ûliyetlerini unuttukları zamanlarda, toplumda curumeler meydana gelir. Bu curume ve cokuntuler, zamanla etrafa yayılarak nezih bir hayat yaşamaya gayret eden insanları da icine alır. YÂni başlangıcta mÂnî olunmayan ferdî bir zaaf, daha sonra onu alınamaz hÂle gelerek umûmîleşir ve fÂsık-sÂlih butun insanlara zarar verir. Bunun hazin Âkıbeti ise, insanların yavaş yavaş toplu helÂkin eşiğine doğru suruklenmeleridir. Nitekim Âyet-i kerîmede buyrulur:
“Oyle bir fitneden sakının ki o, icinizden sadece zulmedenlere erişmekle kalmaz (umûma sirÂyetle hepsini perişan eder). Biliniz ki, AllÂh ’ın azÂbı şiddetlidir.” (el-EnfÂl, 25)
BÂzı gunahlar vardır ki, zararı umûma şÃ‚mil olur. O gunahın sebep olacağı fitne ve karışıklık, getireceği sıkıntı ve belÂ, yalnızca o gunahı işleyenleri ve zÂlimleri yere sermekle kalmaz. ZÂlimlerle birlikte o işe bulaşmamış, o gunahı işlememiş mÂsumlara da isÂbet eder. GunahkÂrların yanında, zÂhiren sucsuz gorunenler de musîbete uğrarlar.
Bu sebeple Muslumanlar, uzerlerine duşen vazife ve mes ’ûliyetleri en guzel şekilde yerine getirmeli, olumu ve hesÂbı hicbir zaman unutmamalıdırlar.
Maalesef insanlar, nefsÂnî menfaatleri karşısında coğu zaman ceşitli teviller yaparak AllÂh ’ın emirlerinden tÂvizler vermeye yonelmektedirler. İlÂhî emirleri îf husûsunda umûmun seviyesizliğine kıyasla, kendi yaptıkları az bir hizmet ve gayreti kÂfî ve hatt cok gorme gafletine duşmektedirler. İlÂhî yasakları, Âdeta zamanın îcÂbıymış gibi meşrû ve mubah gorerek; “Herkes yapıyor, ben de mecbûrum.” gibi bahÂnelere sığınmaktadırlar. HÂlbuki bu mevzûlarda hoşgoruye(!) kimsenin hakkı ve salÂhiyeti yoktur. Cunku dînin hukumlerini koyan CenÂb-ı Hak ’tır. Dînin kÂidelerini O koyduğu gibi, sonunda insanları hesÂba cekecek olan da O ’dur.
İnsan, evvel İslÂm ’ı kendi hayÂtının her safhasına yansıtarak kÂmil bir mu ’min şahsiyeti inşÃ‚ etmeli, sonra da o İslÂm şahsiyeti ile cevresine tebliğ ve irşadda bulunmalıdır. Cocuklarını zamanında terbiye etmeli, dînî eğitimlerini kesinlikle ihmÂl etmemelidir. Yakından uzağa doğru herkese mÂrufu, yÂni iyilikleri emretmeli, munkerden, yÂni kotu ve cirkin şeylerden de nehyetmelidir. Zîr bu vazife ihmÂl edildiğinde mes ’ûliyeti cok ağır olmaktadır. Bu hizmette yorgunluk ve bezginlik gostermek, ilÂhî azÂbın umûmî gelmesine sebep olur. Nitekim RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, İsrÂiloğulları ’nın bozulmaya başladığı devreyi anlattıkları bir hadîs-i şerîflerinde şoyle buyurmuşlardır:
“İsrÂiloğulları arasında zulum yaygınlaştığı donemlerde, bir kimse diğerini gunah işlerken gorunce evvel onu bu yaptığından nehyederdi. Fakat ertesi gun o adamı aynı vaziyette gorduğu hÂlde onunla oturup kalkabilmek ve yiyip icebilmek (menfaat sağlayabilmek) icin kotulukten sakındırmaz, îkazda bulunmazdı…” (Tirmizî, Tefsîr, 5/6, 7; İbn-i MÂce, Fiten, 20; Ebû DÂvûd, MelÂhim, 17/4336)
Diğer bir hadîs-i şerîfte de şoyle buyrulur:
“Allah TeÂl bir kavme azap gonderdiği vakit, o azap, orada bulunanların hepsine erişir. Sonra da herkes amellerine gore yeniden diriltilir.” (BuhÂrî, Fiten, 19; Muslim, Cennet, 84)
Gunah ve isyanları bertarÂf etmek icin son nefese kadar calışıp da butun maddî ve mÂnevî gayretlerine rağmen fitneye mÂnî olamayanlar, Allah katında mÂzur sayılırlar. Bununla birlikte o zÂlim ve gÂfillerin icinde bulunup onlara yakınlık gosterdiklerinden ve onlarla komşuluk ettiklerinden dolayı dunya hayÂtında aynı musîbete uğramaları da muhtemeldir. Boyle kişiler, Âhiret hayÂtında ecir alırlarsa da dunyada sıkıntı cekerler ve bunların cektikleri sıkıntı, o sıkıntıya sebep olan zÂlimlerin azÂbını artırır.
İYİ İNSANLAR DA HELAK OLUR MU? Zeyneb bint-i Cahş -radıyallÂhu anhÂ- şoyle rivÂyet etmektedir:
Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, birgun korkudan titreyerek yanıma geldi ve:
“–Allah ’tan başka ilÂh yoktur. Yaklaşan şerden dolayı vay Arabın hÂline! Bugun Ye ’cûc ve Me ’cûc ’un seddinden şu kadar yer acıldı.” buyurarak baş parmağı ile şehÂdet parmağını birleştirip halka yaptı. Bunun uzerine ben:
“–Ey AllÂh ’ın Rasûlu! İcimizde iyiler de olduğu hÂlde helÂk olur muyuz?” diye sorunca, Rasûl-i Ekrem Efendimiz:
“–Kotuluk ve gunahlar coğaldığı vakit, evet.” buyurdu. (BuhÂrî, Fiten 4, 28, Enbiy 7, MenÂkıb 25; Muslim, Fiten 1. Bkz. Ebû DÂvûd, Fiten 1; Tirmizî, Fiten 23; İbn-i MÂce, Fiten 9)
Demek ki toplumdaki iyiler de, kotulere goz yumup ses cıkarmadıkları ve onları îkÂz etmek icin kÂfî derecede gayret gostermedikleri takdirde, cezÂya mustehak olmaktadırlar. Bu hakîkati Rasûl-i Ekrem Efendimiz, hadîs-i şerîflerinde şoyle ifÂde buyurmuştur:
“İnsanlar fenÂlıkları gorup de onu değiştirmeye calışmazlarsa, cok gecmeden Allah TeÂl onların başına umûmî bir bel verir.” (İbn-i MÂce, Fiten, 20)
“Canımı kudret elinde tutan AllÂh ’a yemin ederim ki, ya iyilikleri emreder ve kotuluklerden nehyedersiniz, ya da Allah kendi katından yakın zamanda uzerinize bir azap gonderir. Sonra AllÂh ’a yalvarıp du edersiniz, fakat duÂnız kabul edilmez.” (Tirmizî, Fiten, 9/2169)
İnsanlık tÂrihi, îman ve ahlÂk yolundan sapmış azgınlar uzerine inen nice ilÂhî azap tecellîlerine şÃ‚hid olmuştur. Nûh, Âd ve Semûd kavimlerinin kibirli halkı; peygamberlerle mucÂdele eden, kendisinin tanrı olduğunu iddi eden ve sonunda Kızıldeniz'in girdaplarında boğulan Firavun; bir sineğin mağlûb ettiği Nemrut; yaşayışları hayvanlardan daha aşağı olan Lût kavminin, hayÂdan yoksun, ahlÂksız ve edepsiz insanları ve daha nice zÂlimler, hep gunah ve isyanlarında ısrar ettikleri icin acıklı bir Âkıbetle helÂk edilmişlerdir.
CenÂb-ı Hak şoyle buyurur:
“Onlara, kendilerinden evvelkilerin; Nûh, Âd ve Semûd kavimlerinin, İbrÂhim kavminin, Medyen halkının ve altust olan şehirlerin haberi ulaşmadı mı? Peygamberleri, onlara apacık mûcizeler getirmişti. Allah onlara zulmedecek değildi, fakat onlar kendi kendilerine zulmetmekte idiler.” (et-Tevbe, 70)
Başlarına gelen felÂketler, kendi gunahlarının acı neticeleriydi. Yaptıkları hat ve isyanlar sebebiyle, hem dunya hem de Âhiret hayatlarını perişan etmişlerdi.
Âyet-i kerîmelerde buyrulur:
“İnsanların bizzat kendi işledikleri yuzunden karada ve denizde fesat zuhûr etti, duzen bozuldu. Bu, belki (tuttukları kotu yoldan) donerler diye AllÂh ’ın onlara, yaptıkları şeylerin bÂzı kotu neticelerini tattırması icindir.” (er-Rûm, 41)
“Başınıza gelen herhangi bir musîbet, kendi ellerinizle işledikleriniz yuzundendir. (Bununla beraber) Allah, (gunahlarınızın) coğunu da affediyor.” (eş-ŞûrÂ, 30)
Rabbimiz, biz kullarına ne kadar da merhametli! Doğru yoldan saparak gunahlara dalan kullarını îkÂz etmek icin bÂzı dunyevî cezÂlarla muhtelif îkazlarda bulunması, aslında O ’nun engin merhametinin bir tezÂhurudur. Zîr Âhiretteki azÂbın yanında dunyevî îkazlar cok kucuk kalır. Bu sebeple Allah TeÂl kullarına dunyada birtakım sıkıntılar yaşatır. Ustelik kullarının işlediği gunahların tamamını da bu dunyada cezÂlandırmaz. Onlara, gunahları terk ederek hakka donmeleri icin muhletler ve fırsatlar verir. İlÂhî îkazlara gonul verip hakka rucû ettikleri takdirde, eski gunahlarını da affedeceğini bildirir. Hatt kullarının tevbelerindeki samîmiyetleri nisbetinde eski gunahlarını sevaplara tebdîl edeceğini mujdeler. O ’nun rahmet ve mağfireti bu kadar geniştir.
LÂkin, nefsÂnî hayÂtın aldatıcı seraplarına kanarak, sayısız ilÂhî îkazlara ısrarla kulak tıkayan ve tevbe edip nefsini ıslÂh etme fırsatlarını inatla reddeden insanları da sonunda acı bir şekilde yakalayıverir. Âyet-i kerîmede buyrulur:
“…Şuphesiz O ’nun yakalaması, pek elem vericidir, pek cetindir!” (Hûd, 102)
İslÂm ’dan başka tutulacak bir ebedî saÂdet yolu yoktur. Muslumanlar, dinlerini yaşama husûsunda birbirlerini teşvik etmeli, Âdeta birbirini yıkayan iki el gibi olmalı ve AllÂh ’ın emirlerinden asl tÂviz vermemelidirler. Zîr AllÂh ’ın emirleri gozardı edildiği, ilÂhî hudutlar ciğnendiği zaman, dunyanın nizÂmı bozulur; hak, adÂlet, insaf, merhamet, muhabbet, can ve mal emniyeti ortadan kalkar; zulum, haksızlık, ahlÂksızlık, aclık, hırsızlık ve cinÂyetler her tarafı kaplar. İnsanlar sokağa cıkmaktan korkar hÂle gelirler.
OYLE BİR ZAMAN GELECEK Kİ Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz, o gunlerin geleceğini; “Oyle bir zaman gelecek ki…” buyurduğu bÂzı hadîs-i şerîflerinde haber vermiştir:
“Oyle bir zaman gelecek ki, insanlar iyiliği ozendirmeyecek, kotulukten de sakındırmayacaklar.” (Heysemî, VII, 280)
“Sizin uzerinize oyle bir zaman gelecek ki, o vakit siz, iyilikleri emretmeyen ve kotulukleri yasaklamayan kimselerin en hayırlı kişiler olduğunu duşuneceksiniz.”[2]
Yine Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- bir gun:
“–Genclerinizin fıska duştuğu ve kadınlarınızın azdığı zaman hÂliniz nice olur?” buyurmuştu. Yanındakiler hayretle:
“–Ey AllÂh ’ın Rasûlu, yÂni boyle bir hÂl başımıza gelecek mi?” dediler.
“–Evet, hatt daha beteri!” buyurdu ve devÂm etti:
“–Emr bi ’l-mÂrûf ve nehy ani ’l-munker yapmadığınız vakit hÂliniz nice olur?”
AshÂb-ı kirÂm yine hayretle:
“–YÂni bu olacak mı?” dediler.
“–Evet, hatt daha beteri!” buyurdular ve devÂm ettiler:
“–Munkeri emredip, mÂrûfu yasakladığınız zaman hÂliniz nice olur?”
Yanında bulunanlar iyice hayrete duşerek:
“–Ey AllÂh ’ın Rasûlu! Bu mutlaka olacak mı?” dediler.
“–Evet, hatt daha beteri!” buyurdular ve devÂm ettiler:
“–MÂrûfu munker, munkeri de mÂrûf kabûl ettiğiniz zaman hÂliniz nice olur?”
SahÂbîler:
“–Ey AllÂh ’ın Rasûlu! Bu mutlaka olacak mı?” diye sordular.
“–Evet, olacak!” buyurdular.” (Heysemi, VII, 281)
Yine Rasûlullah -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:
“–İnsanlar uzerine oyle bir zaman gelecek ki, o vakit mu ’minin kalbi tuzun suda eridiği gibi eriyecek!” buyurmuşlardı.
AshÂb-ı kirÂm:
“–Nicin eriyecek y Rasûlallah?” diye sordular. Bunun uzerine Efendimiz -aleyhissalÂtu vesselÂm-:
“–Kotulukleri gorup de onları değiştirmeye guc yetiremediği icin.” buyurdular. (Ali el-Muttakî, III, 686/8463)
Hadîs-i şerîflerde haber verilen butun bu hÂdiselerin gunumuzde aynen yaşanmakta olduğunun farkında mıyız acabÂ? O hÂlde bu ilÂhî îkazlara daha ciddî bir şekilde kulak vermemiz îcÂb etmektedir. Aksi takdirde yarın ilÂhî huzurda ileri surebilecek hicbir mÂzeretimiz kalmaz. Zîr Allah ve Rasûlu, bizim icin luzumlu olan her şeyi acıkca beyÂn buyurmuşlardır. Âyet-i kerîmede bu durum şoyle ifÂde edilir:
“Andolsun ki Biz, oğut alsınlar diye, bu Kur ’Ân ’da insanlara her turlu misÂli verdik.” (ez-Zumer, 27)
Dipnotlar:
[1] Bkz. el-En‘Âm, 59. [2] Ali el-Muttakî el-Hindî, Kenzu ’l-UmmÂl, Beyrut 1985, III, 686/8462.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Faziletler Medeniyeti 2, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan