İlk insan Âdem AleyhisselÂm nasıl yaratılmıştır? Kur ’Ân-ı Kerîm ’e gore ilk insan; Hz. Âdem ’in (a.s.) yaratılışı.Yuce Allah Âdem AleyhisselÂm ’ı topraktan yaratmış ve ona ruhundan ufleyerek can vermiştir. Boylece insan fizik varlığı ile dunya hayatına, ruh yonuyle ise mÂn Âlemine uyum sağlayabilecek bir guce sahip kılınmıştır. Kendisine verilen akıl, irade, hafıza, sabır, gazap gibi duygu ve yeteneklerle yuce AllÂh ’ın ozel onem verdiği bir varlık olmuştur.
KUR ’AN ’DA İLK İNSAN Nitekim Kur ’Ân-ı Kerîm ’de Yuce AllÂh ’ın ilk insan tasarımı şoyle acıklanır:
“Bir zamanlar, Rabbin meleklere: “Ben yeryuzunde bir halîfe yaratacağım” demişti. Melekler: “Orada bozgunculuk yapacak ve kan dokecek birisini mi yaratacaksın?. Oysa biz seni overek tesbih ediyor ve butun eksik sıfatlardan tenzih ediyoruz” dediler. Allah da onlara: “Şuphesiz ki ben sizin bilmediklerinizi bilirim” dedi.” [1]
Âyetteki “halîfe” sozcuğu hilÂfet kokunden ism-i fÂil olup, sonundaki bitişik “te” harfi, anlamı guclendirmek icin eklenmiştir. Halîfe; başkasının yerini tutarak ve onu temsil etmek uzere gorev ustlenen kimse demektir.[2] Hz. Peygamberden sonra gelen ve O ’nun adına İslÂm toplumunu yoneten devlet başkanlarına da bu unvan verilmiştir.
Bu kadar geniş yetkilerle donatılan insan varlığı icin meleklerden saygı secdesi istenmesi İblis ’in kıskanclığına yol acmıştır. Kur ’Ân-ı Kerîm ’de bu durum şoyle anlatılır:
“Meleklere, “Âdem ’e secde edin” demiştik. Hemen secde ettiler. Yalnız İblis diretti, boburlendi ve nankorlerden oldu.” [3]
İBLİS ’İN HZ. ÂDEM ’E (A.S.) SECDE ETMEYİŞİNİN SEBEBİ İblis, Allahu TeÂl ’nın “Âdem ’e secde etmeyişinin sebebi nedir?” sorusuna şu cevabı vermiştir:
“İblis dedi: Ben Âdem ’den daha ustunum. Cunku beni ateşten Âdem ’i ise camurdan yarattın.” [4] Burada şeytanın karşılaştırması yalnız ateşle camur arasında yapıldığı icin yanılgı olmuştur. Cunku şeytan: “Onu duzenleyip insan şeklini verdiğim ve ona ruhumdan uflediğim zaman (hemen ona secdeye kapanın)” [5] Âyetinde bildirilen ruh unsuru ile; “Ben yeryuzunde bir halîfe yaratacağım” [6] Âyetindeki, insan icin ongorulen yuksek gayeleri dikkate almamıştır.
Boylece daha once melekler arasında seckin bir yeri ve evrenle ilgili geniş bilgisi olan İblis, buyukluk taslaması sonucunda cennetten ve ilÂhi rahmetten kovulmuştur.[7]
HZ. ÂDEM ’İN (A.S.) YARATILIŞI İLE İLGİLİ AYETLER İnsanın ruh dışında iki unsuru, toprak ve sudur. Allahu TeÂl yaratılışla ilgili olarak şoyle buyurur:
“Andolsun biz insanı camurdan, bir suzmeden yarattık. Sonra onu bir nutfe (sperm) olarak sağlam bir karar yerine koyduk. Sonra nutfeyi alaka (embriyo) ya cevirdik. Alakayı (embriyo) bir ciğnemlik ete cevirdik, bir ciğnemlik eti kemiklere cevirdik, kemiklere et giydirdik. Sonra onu bambaşka bir yaratık yaptık. Yaratanların en guzeli Allah, ne yucedir.” [8]
“Sizi topraktan yaratmış olması onun Âyetlerindendir. Sonra siz (her tarafa) yayılır bir beşer oldunuz.” [9]
Yeryuzunun 3/4 ’u su ile kaplıdır. İnsan vucudunun da %75 ’i sudur. Her canlının topraktan sonraki en onemli temel taşı su, yani “H2O”dur. Yuce Allah şoyle buyurur: “Allah her canlıyı sudan yaratmıştır. İşte bunlardan kimi karnı ustunde yuruyor, kimi iki ayağı ustunde, kimi de dort ayağı uzerinde yuruyor. Allah ne dilerse yaratır. Cunku AllÂh ’ın herşeye gucu yeter.” [10] Ve O, sudan bir insan yarattı ve onu nesep ve evlenme yoluyla meydana gelecek bağlarla bağlı kıldı. Senin Rabbının herşeye gucu yeter.” [11]
Ceşitli Âyetlerde Hz. Âdem ’in hamurunda kullanılan toprağın niteliklerine ve gecirdiği değişimlere işaret edilir. Sırasıyla toprak (turab), camur (tîn), yapışkan camur (tîn-ı lÂzib), şekil verilmiş camur (hamein mesnûn) ve kuru camur (salsal) bunlar arasında sayılabilir.[12]
Dipnotlar:
[1] Bakara, 2/30. [2] KettÂnî, et-Terûtibu ’l-İdÂriyye, I, 2; Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur ’Ân Dili, İstanbul, ty, I. 259; İsfehÂnî, el-MufredÂt fî Garîbi ’l-Kur ’Ân, İstanbul 1986, s. 223; bk. En ’Âm, 6/135. [3] Bakara, 2/34; bk. A ’rÂf, 7/11; Hicr, 15/31. [4] A ’rÂf, 7/12; bk. Hicr, 15/33. [5] Hicr, 15/29. [6] Bakara, 2/30. [7] A ’rÂf, 7/13; Hicr, 15/34, 35. [8] Mu ’minûn, 23/12-14. [9] er-Rûm, 30/20. [10] Nûr, 24/45. [11] Furkan, 25/54. [12] bk. Hûd, 11/61; TÂhÂ, 20/55; Nûh, 71/18; Secde, 32/7; Furkan, 25, 54; Nûr, 24/45; Mu ’minûn, 23/12; SÂffÂt, 37/11, Hicr., 15/26-28; RahmÂn, 55/14.
Prof. Dr. Hamdi Donduren, Delilleriyle Aile İlmihali, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan