Kabir azabı nedir? Kabir azabı var mıdır? Kabir azabı neden olur? Kabir azabını kimler cekecek? Kabir azabı ne zaman olur? Kabir azabı ile ilgili ayet ve hadisler nelerdir? Kabir azabı hakkında kısaca bilgi...Duyu organları ve akıl yoluyla idrÂk edilemeyen, ancak vahiy yoluyla sÂbit olan gaybî mevzulardan biri de “kabir azÂbı”dır. Kabir azÂbı; AllÂh ’ın emirlerine uymayan insanın olumunden kıyÂmete kadar gececek olan bekleme safhasında goreceği azaptır. Bazı hadîs-i şerîflerde bu azaptan, “kabir fitnesi” tÂbiriyle de bahsolunmaktadır.
Nitekim Sa‘d ibn-i Ebî Vakkas ’ın rivÂyetine gore Resûlullah Efendimiz namazlardan sonra şu duÂyı okuyarak AllÂh ’a sığınmışlardır:
“AllÂh ’ım! Korkaklıktan, cimrilikten Sana sığınırım. Erzel-i omurden (ihtiyarlık bunamasından) Sana sığınırım. Dunya fitnesinden Sana sığınırım. Kabir fitnesinden Sana sığınırım.” (BuhÂrî, CihÂd 25, DeavÂt 37, 41, 44)
KABİR AZABI İLE İLGİLİ AYETLER Kabir azÂbıyla alÂkalı olarak CenÂb-ı Hak şoyle buyurur:
“…O zÂlimler, olumun (boğucu) dalgaları icinde, melekler de pencelerini uzatmış, onlara; «Haydi canlarınızı kurtarın! AllÂh ’a karşı doğru olmayanı soylemenizden ve O ’nun Âyetlerinden kibirlenerek yuz cevirmenizden oturu, bugun aşağılayıcı bir azap ile cezalandırılacaksınız!» derken onların hÂlini bir gorsen!” (el-EnʻÂm, 93)
“O zÂlimlere, Âhiret azÂbından evvel başka bir azap daha vardır; lÂkin pek coğu bilmez.” (et-Tûr, 47)
“Cevrenizdeki bedevî Araplardan ve Medîne halkından birtakım munÂfıklar vardır ki, munÂfıklıkta mahÂret kazanmışlardır. Sen onları bilmezsin, Biz biliriz onları. Onlara iki kez azÂb edeceğiz, sonra da onlar buyuk bir azÂba itileceklerdir.” (et-Tevbe, 101)
Ehl-i sunnet Âlimlerine gore; Firavun ve taraftarlarının sabah-akşam ateşe arz edileceğini, kıyÂmet gununde de en şiddetli azÂba mÂruz bırakılacaklarını[1] ve Nuh kavminin suda boğulmasının ardından ateşe atıldığını[2] bildiren Âyet-i kerîmeler, kabir azÂbına Âit delillerdendir.
KABİR AZABININ NEDENLERİ Hadîs-i şerîflerde de; gıybet ve dedikodu yapmanın,[3] oluye ağıtlar yakarak ağlamanın,[4] borclu olarak olmenin,[5] yalan soylemek, zin etmek, fÂiz yemek ve icki icmek[6] gibi haram fiillerin, kabir azÂbına sebep olduğu bildirilmektedir.
Hazret-i Âişe VÂlidemiz şoyle buyurmuştur:
“Resûlullah Efendimiz ’in, namaz kılıp da kabir azÂbından AllÂh ’a sığınmadığını hic gormedim.” (BuhÂrî, CenÂiz, 87)
AshÂb-ı kirÂmdan Ebû Cuhayfe, Ber bin Âzib ve Ebû Eyyûb el-EnsÂrî şoyle buyurmuşlardır:
“Bir gun Nebiyy-i Ekrem Efendimiz, Guneş battıktan sonra (Medîne hÂricine) cıkmıştı. Bir ses işitti ve:
«‒Yahudîler, kabirlerinde azap goruyorlar.»” buyurdu. (BuhÂrî, CenÂiz, 88; Muslim, Cennet, 69)
Burada şoyle bir sual akla gelebilir:
“Biz kabrinde azap goren bir olude hicbir iz ve emÂre gormuyoruz! Mesel o kabrinde nasıl oturtuluyor, kendisine nasıl suÂl soruluyor ve bazılarına demirden bir cekicle nasıl azap ediliyor?” Buna cevÂben denilebilir ki:
“Bu asl imkÂnsız değildir. Zira dunyada da bunun bir benzeri vardır. Nitekim uyuyan kişi, ruyasında gorduğu şeylere gore lezzet veya elem duyar ama yanındaki kimse onun yaşadığı bu elem ve lezzetten hicbir şey hissetmez. Aynı şekilde uyanık olan bir kişi, işittiği bir soz veya icinden gecen bir duşunce sebebiyle heyecan yahut uzuntu duyar ama yanındaki arkadaşı bunu muşÃ‚hede edemez.”[7]
KABİR AZABINI KİMLER CEKECEK? Zeyd bin SÂbit anlatıyor:
“Resûlullah Efendimiz NeccÂroğulları ’na ait bir bahcede bulunuyordu. Katırının uzerindeydi. Biz de yanındaydık. Katır Âniden urktu, neredeyse Efendimiz ’i sırtından yere atacaktı. Bir de baktık ki onumuzde altı, beş veya dort tane kabir var. Allah Resûlu:
«‒Bu kabirlerin sahiplerini kim biliyor?» diye sordular. Orada bulunan sahÂbîlerden biri:
«‒Ben biliyorum!» deyince, Efendimiz:
«‒Ne zaman oldu onlar?» diye suÂl ettiler. SahÂbî:
«‒Şirk devrinde olduler.» dedi. Efendimiz:
«‒Bu ummet, kabirlerinde iptilÂya mÂruz kalacak (hesap ve azap gorecek)! Birbirinizi defnetmeyeceğinizden korkmasaydım, işitmekte olduğum kabir azÂbını size de duyurması icin AllÂh ’a du ederdim!» buyurdular. Sonra mubÂrek yuzuyle bize donup:
«‒Cehennem azÂbından AllÂh ’a sığının!» buyurdular. AshÂb-ı kirÂm:
«–Cehennem azÂbından AllÂh ’a sığınırız!” dediler. Allah Resûlu:
«‒Kabir azÂbından AllÂh ’a sığının!» buyurdular. AshÂb-ı kirÂm:
«–Kabir azÂbından AllÂh ’a sığınırız!» dediler. Allah Resûlu:
«‒Fitnelerin acığından ve gizlisinden AllÂh ’a sığının!» buyurdular. AshÂb-ı kirÂm:
«–Fitnelerin acığından ve gizlisinden AllÂh ’a sığınırız!» dediler. Allah Resûlu:
«‒DeccÂl ’in fitnesinden AllÂh ’a sığının!» buyurdular. AshÂb-ı kirÂm:
«‒DeccÂl ’in fitnesinden AllÂh ’a sığınırız!» dediler.” (Muslim, Cennet, 67)
İbn-i AbbÂs şoyle anlatır:
“Resûlullah Efendimiz Medîne-i Munevvere ’nin bahcelerinden birinden cıktığı esnÂda, kabirlerinde azap goren iki kişinin sesini işitti. Bunun uzerine:
«Bu ikisi, kendilerince buyuk olmayan birer gunah sebebiyle azap goruyorlar. Aslında gunahları gercekten buyuk idi. Biri idrarından sakınmaz, diğeri de soz taşır, dedikodu yapardı.» buyurdular.
Sonra yaş bir hurma dalı istediler. Onu iki parcaya ayırıp, birini bir kabrin, diğerini de obur kabrin başına diktiler ve:
«Kurumadıkları muddetce azaplarının hafifletilmesi umulur.» buyurdular.” (BuhÂrî, Edeb 49, Vudû 55-56, CenÂiz 82)[8]
SahÂbeden Ebu ’d-Derd ’nın buyurduğu gibi:
“Ey kabir! Dışın ne kadar sessiz, fakat icin ne dehşet verici korkularla dolu!..”
KABİR HERKESİ SIKAR MI? CÂbir bin Abdullah anlatıyor:
“Saʻd bin MuÂz vefÂt ettiğinde Resûlullah ile beraber gittik. Peygamber Efendimiz cenÂze namazını kıldırdıktan sonra Saʻd kabrine kondu ve uzeri toprakla ortulup duzeltildi. Bundan sonra Resûlullah tesbihatta bulundu. Biz de O ’nunla birlikte uzun muddet tesbihatta bulunduk. Sonra tekbir getirdi. Biz de tekbir getirdik. Daha sonra:
«‒YÂ ResûlÂllah! Nicin tesbih ettiniz ve tekbir getirdiniz?» diye sorulunca:
«‒Allah ona genişlik verinceye kadar, kabir şu sÂlih kulu sıktı da sıktı!» cevÂbını verdiler.” (Ahmed, III, 360, 377)
İbn-i Abbas da şoyle nakleder:
“Saʻd bin MuÂz defnedildiği gun Peygamber Efendimiz onun kabri başında otururken şoyle buyurdular:
«Kabrin fitnesinden veya suÂlinden kurtulacak biri olsaydı, Saʻd bin MuÂz kurtulurdu. Ancak kabir onu once sıktı, sonra da Allah TeÂl ona genişlik lûtfeyledi».” (TaberÂnî, el-Muʻcemu ’l-Kebîr, X, 334; Heysemî, III, 46)
HANGİ GUNAHIN KABİR AZABI NASIL OLUR? Hangi gunahın, kabirde kişiyi nasıl bir azÂba dûcÂr edeceğini beyÂn eden bir hadîs-i şerîfi, Semure bin Cundeb şoyle rivÂyet etmektedir:
Resûlullah Efendimiz ashÂbına:
“Ruy goreniniz var mı?” diye sorup, “gordum” diyenin ruyÂsını, AllÂh ’ın dilediği şekilde tÂbir ederlerdi. Bir sabah bize şoyle buyurdular:
“Bu gece ruyamda iki kişi (CebrÂîl ile MîkÂîl) gelerek beni kaldırdılar ve; «Haydi gidiyoruz.» dediler. Ben de onlarla beraber gittim. Yanı uzerine yatmış bir adamın yanına vardık. Başka biri de elinde kocaman bir kaya ile onun başında duruyordu. Kayayı, yatan adamın kafasına vurup eziyor, taş bir tarafa yuvarlanınca arkasından gidiyor ve taşı alıp getiriyordu. O gelinceye kadar diğerinin kafası da iyileşerek eski hÂline geliyordu. Adam, once yaptığını aynen tekrarlayarak yerde yatanın başını her defasında ezip duruyordu. Meleklere:
«–SubhÂnallÂh! Bunların hÂli nedir?» dedim.
«–Yuru, yuru hele!» dediler. Yuruduk. Derken sırt ustu yatmış bir adamın yanına vardık. Başucunda da, elinde demir cengel bulunan bir başkası duruyordu. Bu adam, yatan kişinin bir tarafına gecip elindeki cengelle avurdunu, burnunu ve gozunu t ensesine kadar yarıyor, sonra obur tarafına gecip orasını da aynı şekilde parcalıyordu. Bir tarafını parcalarken diğer tarafı eski hÂline geliyor, adam da surekli aynı şekilde parcalamaya devam ediyordu. Ben:
«–SubhÂnallah! Bu hÂl nedir?» dedim.
«–Hic sorma, devam et!» dediler. Yuruduk. Fırın gibi bir yapıya vardık. Orada ne soylenildiği anlaşılamayan cığlıklar, feryatlar birbirine karışıyordu. O yapının icinde cıplak bir suru erkek ve kadınların bulunduğunu anladık. Altlarından alevler yukseldikce, onlar cığlık atıyor, feryat koparıyorlardı. Ben:
«–Bunlara ne oluyor?» dedim.
«–Yuru, yuru hele!» dediler. Yuruduk. Nihayet kandan bir nehre vardık. Nehrin icinde yuzen bir adam, kıyısında da yanına bircok taş yığmış başka bir adam vardı. Nehirdeki adam cıkmak isteyince, kıyıdaki onun ağzına bir taş atıyor ve onu yerine geri ceviriyordu. Cıkmak icin kenara her gelişinde aynı şeyi yapıyor, ağzına taş atıyor, o da geri donuyordu. Ben, yanımdaki iki kişiye:
«–Bu ikisinin hÂli nedir?» dedim.
«–Hic sorma, yuru hele!» dediler. Yuruduk. Cirkin bir adamın -gorduğunuz insanların en cirkini de diyebilirsiniz- yanına vardık. Adam, surekli ateş yakıyor ve ateşin etrafında dolanıp duruyordu. Ben:
«–Bu adam kim?» dedim.
«–Yuru, yuru hele!» dediler. Yuruduk. İcinde baharın butun ciceklerinin bulunduğu geniş ve yemyeşil bir bahceye vardık. Bahcenin ortasında gayet uzun boylu bir adam vardı. O kadar ki, goğe uzanan başını neredeyse goremeyecektim. Adamın etrafında, hayatımda hic gormediğim kadar cok cocuk bulunuyordu. Ben:
«–Bu adam ve bu cocuklar kimlerdir?» dedim.
«–Yuru, yuru hele!» dediler. Yuruduk. Gide gide buyuk bir ağaclığa vardık ki, ben onun gibi guzel ve geniş bir ağaclık gormuş değilim. Beni goturenler; «Gir oraya!» dediler. Birlikte girdik ve bir tuğlası altın, bir tuğlası gumuşten orulmuş bir şehirle karşılaştık. Şehrin kapısına varıp acılmasını istedik. Kapı acıldı, iceri girdik. Bizi, vucutlarının yarısı bugune kadar gorduklerinizin en guzeli, diğer tarafı da bugune kadar gorduklerinizin en cirkini birtakım adamlar karşıladı. Yanımdaki iki kişi onlara:
«–Gidip şu nehre girin!» dediler. Bir de ne goreyim; suyu sut gibi bembeyaz, enine doğru akan bir nehir. Adamlar gidip nehre girdiler sonra cıkıp yanımıza geldiler. Cirkinlikleri tamamen gitmiş, hepsi de son derece guzelleşmişti. Beni goturen iki kişi:
«–Burası Adn Cenneti ’dir, şurası da Sen ’in konağındır.» dediler. Başımı kaldırıp baktım, bir de ne goreyim; beyaz buluta benzeyen bir koşk.
«–İşte burası Sen ’indir.» dediler. Ben onlara:
«–Allah size buyuk hayırlar ihsÂn eylesin, bırakınız da oraya gireyim.» dedim.
«–Hayır, şimdi değil! Sen oraya daha sonra gireceksin.» dediler. Bunun uzerine ben:
«–Bu gece boyunca hayret verici şeyler gordum. Gorduklerimin mÂnÂsı nedir?» dedim. Onlar da:
«–Anlatalım.» dediler:
«–İlk once yanına vardığın, kafası taşla ezilen adam var ya; o, Kur ’Ân ’ı oğrendiği hÂlde terk eden ve uyuyarak farz namazın (bilhassa sabah namazının) vaktini geciren kimsedir.
Avurdu, burnu ve gozleri demir cengelle yarılan adam, evinden cıkıp etrafa yalanlar yayan kişidir. (Diğer rivÂyette şoyle buyrulur:
«O bir yalancı idi, dunyada devamlı yalan soylerdi. Onun yaydığı yalanlar ÂfÂkı sarardı. İşte bu yalancı, kıyÂmet gunune kadar bu şekilde azap gorecektir.&#187
Fırın icindeki cıplak erkek ve kadınlar, zin eden erkek ve kadınlardır. Nehirde yuzup yuzup de taş yutan adam, fÂiz yiyen kişidir. Yanındaki ateşi surekli yakarak etrafında dolaşıp duran cirkin gorunuşlu kişi, Cehennem bekcisi MÂlik ’tir.
Bahcedeki uzun boylu adam, Hazret-i İbrahim ’dir. Etrafındaki cocuklar da İslÂm fıtratı uzere olen kucuk yavrulardır.»” Muslumanlardan biri:
“–Ey AllÂh ’ın Resûlu! Muşrik cocukları da bunlara dÂhil mi?” diye sordu. Resûlullah:
“–Muşriklerin cocukları da dÂhildir.” buyurdu ve devam etti:
“–Vucutlarının yarısı guzel, yarısı cirkin olan adamlara gelince; bunlar, sÂlih amellerin yanında kotu işler de yapan kimselerdir. (Ancak) Allah onları affetmiştir.” (BuhÂrî, Ta‘bîr 48, CenÂiz 93, Teheccud 12, Buyû‘ 2, CihÂd 4, Bed ’u ’l-Halk 6, Enbiy 8, Tefsir 9/15, Edeb 69; Tirmizî, Ru ’yÂ, 10/2295)
Yani Allah TeÂlÂ, gunahkÂr kullarından dilediklerini affederek onlara azÂb etmez veya bir muddet sonra azaplarını sona erdirebilir. Ancak musluman, hicbir zaman affedileceğinden emîn olamaz. Cunku CenÂb-ı Hak, peygamberler dışında kimseye garanti vermemiştir. Bu sebeple kul, dÂim tevbe ve istiğfar hÂlinde bulunup gunahlardan uzaklaşmaya ve sÂlih amellerle hayır işlerine koşmaya gayret etmelidir.
HALİFEYİ HUZUNLENDİREN HADİSE Meymûn bin Mihran anlatıyor:
Omer bin Abdulazîz Hazretleri ile bir mezarlığa doğru gittik. Mezarları gorunce huzunlendi. Sonra bana donerek:
“–Ey Meymûn! Bunlar atalarımın mezarlarıdır. Sanki dunyaya hic karışmamışlar gibidir. Baksana, nasıl toprak altında kaldılar, mezarları eskidi, bedenlerini de toprak yedi bitirdi.” dedi. Ardından da nemli gozlerle bir mezara bakarak:
“–VallÂhi, şu mezara girip de azaptan emin olan kimseden daha buyuk bir nîmete kavuşmuş bir kimse duşunemiyorum.” dedi. (İhyÂ, IV, 868)
Dipnotlar:
[1] Bkz. el-Mu ’min, 46. [2] Bkz. Nûh, 25. [3] Bkz. Musned, I, 225; BuhÂrî, CenÂiz, 88. [4] Bkz. BuhÂrî, CenÂiz, 33; Muslim, CenÂiz, 16-28. [5] Bkz. İbn-i MÂce, Sadakat, 12. [6] BuhÂrî, CenÂiz 92, TÂbir 48. [7] Bkz. Tıybî, el-KÂşif an Hakāikı ’s-Sunen, Mekke-i Mukerreme, 1417, II, 590. [8] Ayrıca bkz. Muslim, TahÂret, 111; Ebû DÂvûd, TahÂret, 11; Tirmizî, TahÂret, 53; NesÂî, TahÂret, 26; CenÂiz, 116; İbn-i MÂce, TahÂret, 26.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Ebediyet Yolculuğu, Erkam Yayınları


İslam ve İhsan
KABİR AZABI NASIL OLACAK?