İmanın tadına nasıl varılır? İmanın tadına erdiren hususlar nelerdir? Hadislerle imanın tadına varmanın yolları.İmanın tadı ile ilgili hadisler ve hadislerin acıklaması..
Hz. Enes ’ten (r.a.) rivÂyet edildiğine gore Peygamber şoyle buyurmuştur:
“Uc şey vardır ki bunlar kimde bulunursa o kişi imanın tadını alır:
Allah ve Resûlu ’nu, her şeyden cok sevmek. Sevdiğini sadece Allah icin sevmek. Allah kendisini kufur bataklığından kurtardıktan sonra, tekrar kufre donmeyi, ateşe atılmak kadar korkunc ve tehlikeli gormek.” (BuhÂrî, ÎmÂn, 14; İkrah, 1; Edeb, 42; Muslim, ÎmÂn, 67. Ayrıca bkz. Tirmizî, ÎmÂn, 10/2624) Abdullah bin MuÂviye ’den (r.a) rivÂyete gore Nebiyy-i Ekrem şoyle buyurmuştur:
“Uc şey vardır ki kim bunları yaparsa imanın tadını almış olur:
Tek olan Allah ’a kulluk edip, O ’ndan başka ilÂh olmadığına inanmak, Her sene malının zekÂtını gonul hoşluğuyla, isteyerek vermek, ZekÂt verirken de malın yaşlı, uyuz, hasta ve zayıfını değil, vasatından vermek. Zira Allah, sizden mallarınızın en iyisini istemiyor, ancak kotusunu vermenizi de emretmiyor.” (Ebû DÂvûd, ZekÂt, 5/1582) AbbÂs bin Abdulmuttalib (r.a.), Efendimiz ’in şoyle buyurduğunu işitmiştir:
“Allah ’ı Rab, İslÂm ’ı din, Muhammed ’i (s.a.v) Peygamber olarak benimseyip onlardan rÂzı olan kişi, imanın tadını almıştır.” (Muslim, İman, 56; Tirmizî, ÎmÂn, 10/2623; Ahmed, I, 208)
Huzeyfe ’den (r.a.) rivÂyet edildiğine gore Resûlullah şoyle buyurmuştur:
“Harama bakış, iblisin zehirli oklarından bir oktur. Her kim Allah korkusu sebebiyle onu terk ederse, Yuce Allah bu davranışına karşılık ona, kalbinde halÂvetini hissedeceği bir iman bahşeder.” (HÂkim, IV, 349/7875; Heysemî, VIII, 63)
Ebû Hureyre ’den (r.a) şoyle naklediyor:
Allah Resûlu:
“–İmanınızı yenileyiniz!” buyurdu. AshÂb-ı KirÂm:
“–Ey Allah ’ın Resûlu, imanımızı nasıl yenileyelim?” diye sordular. Resûlullah da:
“–«LÂ ilÂhe illallÂh» sozunu cokca soyleyiniz!” cevabını verdi. (Ahmed, II, 359; HÂkim, IV, 285/7657)
Hadisleri Nasıl Anlamalıyız? İman ile İslÂm ’ın kıymeti hicbir zaman tartışılmaz. Ancak bunların da dereceleri vardır. Kimi insanlar, uzerlerine duşen vazifeleri asgarî seviyede yaparken, kimileri de buyuk bir ihlÂs, aşk ve heyecÂn icinde daha fazlasını ve en iyisini yapmaya gayret eder. İşte boyleleri, imanın rûhÂniyetini ve İslÂm ’ın lezzetini gonullerinde hisseden kimselerdir. Kalbleri mutmain olmuş ve inancları iyice sağlamlaşmıştır. Yaptıkları amellerden buyuk bir haz ve lezzet alırlar. Allah ve Rasûlu ’nun butun emirlerini severek ve isteyerek yerine getirirler. İslÂm uğruna meşakkatlere katlanmaktan cekinmezler. Allah ve Resûlu ’nun rızÂsını kazanmayı, her şeyin onunde tutarlar. Dinlerini dunya menfaatleri karşısında satmazlar. Âhireti de dunyadan once duşunurler.
Onların bu heyecÂnı, oncelikle Allah ve Resûlu ’nu, annelerinden, babalarından, evlatlarından, butun insanlardan, mallarından ve hatta kendi canlarından bile daha cok sevmelerinden kaynaklanır. Nitekim bu heyecanın zirvesinde olan ashÂb-ı kirÂm, Allah Resûlu ’nun en ufak bir arzusuna dahî, “Anam, babam, canım sana fed olsun y Resûlallah!” diye mukÂbele ederlerdi. ZÂten CenÂb-ı Hak da muhabbetin bu şekilde olmasını arzu etmektedir.
Âyet-i kerimede şoyle buyrulur:
“De ki: Eğer babalarınız, oğullarınız, kardeşleriniz, eşleriniz, hısım akrabanız, kazandığınız mallar, kesada uğramasından korktuğunuz ticaret, hoşlandığınız meskenler size Allah ’tan, Resûlu ’nden ve Allah yolunda cihÂt etmekten daha sevimli ise, artık Allah emrini getirinceye kadar bekleyin. Allah fÂsıklar topluluğunu hidÂyete erdirmez.” (Tevbe 9/24)
İnsan, Allah ve Resûlu ’nu gonulden sevince, onlarla alÂkalı şeyleri de sever. Zira seven, sevdiğinin her şeyine muhabbet besler. Muhabbeti gonlune yerleştirince de o uğurda yapılacak butun işler onun icin kolaylaşır. Allah ve Resûlu ’nu rÂzı edecek sÂlih ameller, bir lezzet hÂline gelerek zevkle îf edilir. Sevilecek diğer varlıklar da artık sadece Allah icin sevilmeye başlanır. Nefret ve ofke Allah icin duyulur. Hayattaki her şey, Allah rızÂsı istikÂmetinde bir yon kazanır.
İmanın zevkine varan Musluman, kendisini Allah ve Resûlu ’nden ayıracak butun soz ve davranışları, ateşten daha yakıcı ve azap verici bulur. İmanın cennete, kufrun de cehenneme goturduğunun idrÂki icinde olur. Dolayısıyla, dinden ve Allah rızÂsından uzaklaştıracak şeylerden şiddetle sakınır. Hatalardan, gunahlardan ve gafletten kurtulmak icin butun gucunu sarfeder. Zira işlenen her bir gunah cennetten bir adım uzaklaşmak demektir. Gunahlar arttıkca, cennet ile insanın arasına aşılmaz mesafeler girmiş olur…
Bunları idrÂk eden her mu ’min, Allah ’a ve Resûlu ’ne yaklaştıracak amellere sıkı sıkıya sarılır. İbadetlerine hassasiyet gosterir. Bazı insanlara zor gelen namaz, oruc gibi ibadetleri şevkle îf eder. Bilhassa, nefsin en cok zorlandığı zekÂtı da her sene buyuk bir ibadet vecdiyle ve fukarÂya teşekkur edÂsı icinde verir. Bundan da en ufak bir sıkıntı duymaz, aksine ferahlık duyar. Bu hÂl, mu ’mini zekÂtı, sadakası ve infaklarıyla iki cihan saadetinin yolcusu eyler.
İMANIN TADINI HİSSETTİRECEK AMELLER İkinci hadisimizden anlaşıldığına gore, imanın lezzetini hissetmek isteyen mu ’min, zekÂt verirken isteksiz davranmamalıdır. Gonul hoşluğuyla vermelidir. Zîr Allah yolunda infÂk ederken isteksiz davranmak munÂfık ve kÂfirlerin alÂmetidir. CenÂb-ı Hak şoyle buyurur:
“Kendilerinden infaklarının kabul olunmasına mÂnî olan da sırf şudur: Cunku bunlar Allah ’ı ve Rasûlu ’nu inkÂr ettiler ve namaza ancak uşene uşene geliyorlar, verdiklerini de ancak istemeyerek veriyorlar!” (Tevbe 9/54)
Gonul hoşluğuyla infÂk eden kişi bir de malının en iyisinden verirse ne ÂlÂ! Zira Âyet-i kerimede:
“Sevdiğiniz şeylerden infak etmedikce asl “birr”e (yani hayrın kemÂline) eremezsiniz! Her ne infak ederseniz, Allah onu hakkıyla bilir” buyrulmaktadır. (Âl-i İmrÂn 3/92)
Bunu yapamıyorsa, malın kotusunu de vermemelidir, hic değilse orta hÂllisinden infÂk etmelidir. Mu ’min her hususta olduğu gibi burada da takva ve firÂsetle hareket etmeli, malını olcusuz kullanarak Âilesini muhtac duruma duşurmemelidir.
Diğer bir rivÂyette Resûlullah, imanın tadını hissettirecek amelleri zikrederken, zekÂtla ilgili iki maddeyi birleştirip ucuncu olarak:
“…Bir de kulun nefsini tezkiye etmesi” buyurmuştur.
AshÂb-ı kiramdan bir kişi:
“–Kişinin nefsini tezkiye etmesi ne demektir, ey Allah ’ın Resûlu?” diye sorunca da:
“–Nerede olursa olsun Allah ’ın kendisiyle beraber olduğunu bilmesi” buyurmuştur. (TaberÂnî, Sağîr, I, 334/555; Beyhakî, Şuab, V, 9/3026)
Resûlullah başka bir hadis-i şerifinde şoyle buyurmuştur:
“Nerede olursa olsun Allah TeÂl ’nın yanında olduğunu bilmesi, kişinin imanının ustunluğunden kaynaklanır.” (Beyhakî, Şuab, II, 200/727)
Mu ’min, dunyayı Âhiretin tarlası olarak gorduğunden, butun amellerini Hak rızÂsı icin îf etmeli, dunyanın gecici ve son derece kısa olduğunun idrÂki icinde bulunmalıdır. Bu şuura sahip olduğunda, diğer insanlara zor gorulen davranışlar, ona gayet kolay gelir. İnsanları affederek, haklı bile olsa tartışmaya girmez, hırslı davranmaz, en zor anlarda dahi hîleye başvurmaz.
İMANIN TADINA NASIL VARILIR? Abdullah bin Mes ’ûd (r.a.) şoyle der:
“Kimde şu uc husus bulunursa imanın tadını alır:
Haklı bile olsa tartışmaya girmemek, şakadan bile olsa yalan soylememek ve Allah ’ın yazdığı şeyin mutlaka başına geleceğini ve yazmadığı şeyin de kesinlikle başına gelmeyeceğini bilmek.” (Heysemî, I, 55. Ayrıca bkz. Ahmed, V, 317)
İmanın tadını alan bir mu ’min, gonlunde Allah ’a, İslÂm ’a ve Efendimiz ’e beslediği muhabbet ve rız hÂli sebebiyle, yabancı goruş, duşunce ve ideolojilere heves etmez. Sağdan soldan esen fÂnî ve nefsÂnî ruzgÂrlara kapılmaz. Cunku o, kendi inancının butun inanclardan ustun olduğunu bilir ve bunun itmi ’nÂn ve huzûru icinde yaşar. Nefsi mutmain ve gonul Âlemi muhabbetle doludur. Bu sebeple, İslÂm ’dan başka hicbir goruş ve duşunceye tenezzul etmez. Alnı acık bir şekilde inancını yaşar, bu hususta kimsenin kınamasına ve ayıplamasına da aldırmaz.
Bu kıvama ulaşan kişi, bazen gaflete duşerek yanlış bir hareket yapsa bile derhÂl kendine gelir ve Allah ’tan, İslÂm ’dan ve Peygamber Efendimiz ’den rÂzı olmanın neyi gerektirdiğini hemen idrak ederek onu yapmaya koyulur. Şu hÂdise, bunun guzel bir misÂlidir:
Bir gun Hz. Omer (r.a.), elinde bir kısım TevrÂt sayfaları ile Peygamber Efendimiz ’e gelip:
“–Ey Allah ’ın Resûlu! Bunlar Tevrat ’tan bazı kısımlar. Onları Zurayk Oğulları ’na mensup bir arkadaşımdan aldım” dedi.
Peygamber Efendimiz ’in yuzunun rengi birden değişiverdi. Bunun uzerine Abdullah bin Zeyd (r.a), Hz. Omer ’e (r.a.):
“–Allah senin aklını başından mı aldı? Rasûlullah ’ın yuzu ne hÂle geldi, gormuyor musun?” dedi.
HatÂsını anlayan Hz. Omer (r.a) hemen:
“–Rab olarak Allah ’tan, din olarak İslÂm ’dan, peygamber olarak Muhammed ’den (s.a.v), onder olarak Kur ’Ân ’dan rÂzı olduk” dedi.
Bunun uzerine Allah Resûlu ’nun yuzunde guller actı, uzuntusu gitti. Sonra da şoyle buyurdu:
“–Nefsim kudret elinde olan Allah ’a yemin ederim ki, eğer Mûs (a.s.) aranızda olup da ona uyarak beni terk etseydiniz, derin bir dalÂlete duşmuş olurdunuz. Siz ummetler icinde benim nasîbimsiniz, ben de peygamberler icinde sizin nasîbinizim.” (Ahmed, III, 470; Heysemî, I, 174. Krş. DÂrimî, Mukaddime, 39/441)
Ne guzel nasîb! Oyle bir nasîb ki, şukrunden Âciziz!
İmanın halevetini gonlunde hissetmiş olan mu ’minlerin belli başlı vasıfları, EnfÂl Sûresi ’nde şoyle zikredilir:
“Gercek mu ’minler iseniz Allah ’tan korkun da birbirinizle aranızı duzeltin, Allah ’a ve Resûlu ’ne itaat edin! Mu ’minler ancak, Allah zikredildiğinde kalpleri titreyen, kendilerine Allah ’ın Âyetleri okunduğunda imanları artan ve yalnız Rab ’lerine tevekkul eden kimselerdir. Onlar namazlarını dosdoğru kılan ve kendilerine rızık olarak verdiğimiz şeylerden infak eden kimselerdir.” (Enfal 8/1-3)
Huzur ve itmi ’nÂna ermiş olan bu kulların vasıflarından bir kısmı da, FurkÂn Sûresi ’nde şu şekilde haber verilir:
“Rahman ’ın (has) kulları, yeryuzunde tevÂzû ile yururler ve kendini bilmez kimseler onlara laf attığında (incitmeksizin); «SelÂm!» der (gecerler). Gecelerini Rab ’lerine secde ederek ve kıyamda durarak gecirirler.” (FurkÂn 25/63-64)
“(O kullar) kendilerine Rab ’lerinin Âyetleri hatırlatıldığında, onlara karşı sağır ve kor davranmazlar.” (FurkÂn 25/73)
İmanın tadını alabilmenin en muhim şartlarından biri de, gunahlardan yuz cevirmektir. Gorunuşte tatlı ve hoş gorunen, lÂkin hakikatte zehir ve pislikten başka bir şey olmayan gunahlardan korunmasını bilen mu ’minlere CenÂb-ı Hak oyle bir iman lûtfeder ki, onun doyumsuz tadını daha bu dunyada iken kalplerinde hissederler. Boylece hem iblisin zehirli okundan korunmuş, hem sevap kazanmış, hem de imanlarını kuvvetlendirip guzelleştirmiş olurlar.
CenÂb-ı Hakk ’ın kullarına olan merhametini gosteren şu hadis-i şerif, gunahı terk eden mu ’minler icin buyuk bir mujde ihtiva etmektedir:
“Kim bir kotuluk yapmak ister de sonra ondan vazgecerse, CenÂb-ı Hak bunu, mukemmel bir iyilik olarak yazar.” (BuhÂrî, RikÂk, 31; Muslim, ÎmÂn, 207, 259. Ayrıca bkz. BuhÂrî, Tevhîd 35; Tirmizî, Tefsîr, 6/3073)
Bir Musluman, gunahlardan kacıp ibadetlere sarılmak ve takv sahibi olmak sûretiyle imanın tadını aldıktan sonra artık onu muhÂfaza etmeye ve geliştirmeye gayret sarfetmelidir. Bu da Allah Rasûlu ’nun tavsiyesi uzere, farzlara ilÂveten yapılacak nÂfile ibadetler, Allah yolunda hizmetler ve zikr u tesbîh ile mumkundur. Nitekim beşinci hadisimizde Resûlullah, imanı “L ilÂhe illallÂh” zikriyle yenileyip kuvvetlendirmeyi tavsiye buyurmaktadır. ZÂten Âhirette Efendimiz ’in şefÂati sayesinde en fazla mes ’ûd olacak kimseler de buyuk bir ihlÂsla kalplerinden “L ilÂhe illallÂh” diyenlerdir. (BuhÂrî, İlim, 33; RikÂk, 51)
Bu Kelime-i Tevhîd”i hayatlarının her safhasına yansıtabilenlerin kalpleri, neticede CenÂb-ı Hak ile beraberlik nimetine nÂil olur.
Hadis-i şeriflerden anlaşıldığına gore, imanın tadına erebilmenin esas şartı, muhabbet, rız ve teslîmiyettir. Dikkatle incelendiğinde, aslında dînimizin de bu esaslar uzerine tesis edildiği gorulur. CenÂb-ı Hak şoyle buyurur:
“De ki: Eğer AllÂh ’ı seviyorsanız bana tÂbî olunuz ki AllÂh da sizi sevsin ve gunahlarınızı bağışlasın. AllÂh Ğafûr ve Rahîm ’dir/son derece mağfiret ve merhamet edicidir.” (Âl-i İmrÂn, 31)
İmanın tadını alabilmesi icin kişinin, sevdiği ve buğzettiği kimselere de cok dikkat etmesi lÂzımdır. Musluman, felÂha erebilmek icin muhabbet ve nefreti yerinde kullanmasını bilmelidir. Allah ’ın sevdiği şeyleri sevip, sevmediği şeyleri de sevmemek, ne guzel bir kulluktur.
Bu acıdan bakıldığında meselÂ, bir kÂfirin inkÂr ve dinsizliğini gormezden gelip beşerî bir meziyetine bakarak ona alÂka duymak ve iltifatta bulunmak, buyuk bir tehlike ihtiv etmekte ve kalbe zarar vermektedir. Boyle yapıldığı takdirde, o inancsız kişinin hÂli tasvîb edilmiş ve îtibÂrı yuceltilmiş olur. HÂlbuki iman olmadan diğer meziyetlerin hicbir kıymeti yoktur.
Mesel bir kÂfir, bazı meziyet ve kÂbiliyetlere sahip olabilir ve bir takım dunyevî başarılar elde edebilir. Bilgili bir insan, buyuk bir kahraman vs. olabilir. Onun hakkında “inancsızlığı bir tarafa, ancak cok iyi bir kahramandır, hakkını vermek lÂzım” gibi fikir yurutulduğunde, gonuller ona doğru kayabilir. Bu da insanların gozunde imanın ehemmiyetini zayıflatır ve o kimsenin kotu hÂlinden etkilenmeye sebep olur.
KALBİ EĞİTİM ŞART Diğer taraftan, imanın tadını alabilmek icin de, kalplerde iman muhabbeti filizlenmelidir. CenÂb-ı Hak, buna işaretle şoyle buyurur:
“…Allah size imanı sevdirdi ve onu gonullerinizde susleyip guzelleştirdi. Kufru, fıskı ve isyanı da size cirkin gosterdi. İşte doğru yolda olanlar bunlardır.” (HucurÂt 49/7)
Âyetten anlaşıldığına gore, iman etmek ve onun tadına varabilmek icin yalnız bilgi yeterli değildir. Zira CenÂb-ı Hak, Benî İsrÂîl Âlimlerini misal vermiş ve onları, “kitap yuklu merkepler”e benzetmiştir. (Cum 62/5)
Oyleyse, bilgiyi kalbe nakşedip, oradan davranışlara intikal ettirmek gerekir. Bunun icin de kalbî eğitim zarûrîdir. Aynı şekilde kalbin ulvî meziyetlere istikametlenmesi lÂzımdır. Kalp bu hÂle gelince, CenÂb-ı Hak ona satırlardan alamadığı şeyleri oğretir.
İMAN MUHABBETİ Bir arzunun fiil ve davranışa donuşebilmesi icin bilgi yanında sevmek de gereklidir. Bundan dolayı dinin başı muhabbet olmuş ve Resûlullah, Allah TeÂl ’dan iman muhabbeti talep etmiştir:
“Allah ’ım, bize imanı sevdir ve kalblerimizi imanla susle! Kufru, fıskı ve isyÂnı bize cirkin goster. Bizi doğruyu bulanlardan eyle!” (Ahmed, III, 424)
Asr-ı SaÂdet ’te, muhabbetle iman birleşerek ashÂbın gonlune yerleşmişti. Bu sÂyede onlar altın nesil hÂline gelmişlerdi. Onları takip eden evliyÂullah da imÂnın tadını kalplerinde hissettiler. Nitekim Cuneyd-i BağdÂdî Hazretleri:
“Âbidler icin geceleyin ibadet etmek, gÂfillerin eğlencesinden daha lezzetlidir” demiştir.
İMANIN TADINI ALMANIN ŞARTI İbrahim bin Ethem Hazretleri de:
“VallÂhi biz oyle bir lezzet icindeyiz ki, bu lezzeti hukumdarlar bilmiş olsaydı, onu elimizden almak icin bize karşı kılıclarını cekip harp ilan ederlerdi” demiştir.
HÂsılı, imanın tadını alabilmek icin muhabbeti yerinde ve doğru olarak kullanmak şarttır. Bu husus, İslÂm ’ın en temel kÂidelerinden biridir.
Kaynak: Dr. Murat Kaya, Efendimizden Hayat Olculeri, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan
İMANIN TADI NASIL ALINIR?