AllÂhʼın kullarını hor gorup kucumsemek yasaktır. Buna mukÂbil, herhangi bir kimseye de sanki Cennetlik olacağını biliyormuş gibi teminat verircesine iltifatlarda bulunmak da son derece yanlıştır.
Asr-ı saÂdette yaşanmış olan şu hÂdiseden cıkan dersi, hepimiz muhim bir hayat dusturu edinmeliyiz:

SahÂbenin meşhur zÂhid ve Âbidlerinden biri olan Osman bin Maz ’ûn -radıyallahu anh-, Medîne ’de Ummu ’l-Al isminde bir kadının evinde vefÂt etmişti. Bu kadın:

“–Ey Osman, şehÂdet ederim ki şu anda Allah TeÂl sana ikrÂm etmektedir.” dedi.

Rasûlullah -sallÂllahu aleyhi ve sellem- Efendimiz mudÂhale ederek:

“–AllÂh ’ın ona ikram ettiğini nereden biliyorsun?” buyurdu. Kadın:

“–Bilmiyorum vallÂhi!” deyince Allah Rasûlu -sallÂllahu aleyhi ve sellem- şu îkazda bulundu:

“–Bakın, Osman vefÂt etmiştir. Ben şahsen onun icin Allah ’tan hayır umîd etmekteyim. Fakat ben peygamber olduğum hÂlde, bana ve size ne yapılacağını (yani başımızdan ne gibi hÂller gececeğini) bilmiyorum.”

Ummu ’l-Al der ki:

“VallÂhi, bu hÂdiseden sonra hic kimse(nin hÂli ve istikbÂli) hakkında bir şey soylemedim.” (BuhÂrî, TÂbîr, 27)

KİMSENİN ÎMANLI GİTME TEMİNÂTI YOK

Cunku peygamberler ve onların mujdeledikleri dışında hic kimsenin son nefeste îmanla gidebilme teminÂtı yoktur. Nitekim Kur ’Ân-ı Kerîm ’de ve hadîs-i şerîflerde, Cennetʼe bir karış kala ilÂhî azÂba dûcÂr olanlar ve bunun aksine, Cehennemʼe bir karış kala ilÂhî rahmete nÂil olanlar bildirilmektedir.

Bu cumleden olarak; Levh-i Mahfûz ’a bakıp onu okuyacak makÂma erdikten sonra, nefsine mağlûp olup ebedî husrÂna uğrayan Bel ’am bin BÂûr ’nın[1] hÂlini, hicbir zaman unutmamak îcÂb eder.

KÂrun da, Allah TeÂl ’nın kendisine bircok ihsanda bulunduğu, zuhd ve takv sahibi biriydi. Ustelik TevrÂt ’ı en iyi okuyan ve tefsir eden kişiydi. LÂkin AllÂh ’ın bir imtihan olarak kendisine hazineler dolusu servet vermesi, onu Hakk ’a yaklaştıracağı yerde uzaklaştırdı. Oyle ki Mûs -aleyhisselÂm-, KÂrun ’a zekÂtının hesabını bildirince o:

“–Bunları ben kazandım!” diyerek îtiraz etti. Ustelik dunya malı onu ahmaklaştırdığı icin Hazret-i Mûs -aleyhisselÂm- ’a iftira etmeye bile yeltendi. Neticede dayanıp guvendiği hazineleriyle birlikte yerin dibine gomulerek helÂk edildi.

SON NEFESTE KİMİN KURTULACAĞI BİLİNMEZ

HÂlid-i BağdÂdî Hazretleri de:

“…Son nefes(te kimin kurtulacağı) mechuldur. Nice fÂsık ve fÂcir vardır ki, (tevbe edip istikÂmete girerek) kÂmil velîlerden olmuştur. Nice ver sahibi sÂlih kişiler de vardır ki, (nefislerine uyup istikÂmetten ayrılarak) aşağıların en aşağısına duşmuşlerdir…”[2] buyurmuş ve bircok mektubunda, son nefesi îmÂn ile verebilmek icin du talep etmiştir.

Bu sebeple AllÂhʼın kullarını hor gorup kucumsemek yasaktır. Buna mukÂbil, herhangi bir kimseye de sanki Cennetlik olacağını biliyormuş gibi teminat verircesine iltifatlarda bulunmak da son derece yanlıştır.

DÂİMA KENDİMİZİ KUSURLU VE NOKSAN GORMELİYİZ

Demek ki mÂnevî yolculukta, “ben artık kemÂle erdim” diyerek veya kendinde mÂnevî bir ustunluk vehmederek gurur ve rehÂvete kapılmak yoktur. Aksine; kendini dÂim kusurlu ve noksan gorup gayreti artırmak esastır.

ŞÃ‚ir ne guzel soylemiş:

Ceşm-i insaf gibi kÂmile mîzÂn olmaz,
Kişi noksÂnını bilmek gibi irfÂn olmaz…

Ebûʼl-Hasan Harakānî Hazretleri de:

“Herkes, hicbir şey bilmediğini anlayıncaya kadar hep bildiğiy­le ovunur durur. Nihayet hicbir şey bilmediğini anlayınca bilgisinden utanır ve işte o zaman mÂrifet kemÂle erer. Cunku gercek bilgi, bilmediğini bilmektir.” buyurmuştur.

HAVF VE RECÂ ARASINDA BİR HAYAT

Âhiretleri hakkında ilÂhî teminat altında bulunan peygamberler dahî, “havf ve rec / korku ve umit” duyguları arasında dÂim ilÂhî rahmete sığınmışlardır.

MeselÂ, maldan, candan ve evlÂttan imtihan vererek AllÂh ’ın Halîl ’i/dostu olan İbrahim -aleyhisselÂm- Âhiret endişesi icinde:

وَلَا تُخْزِن۪ى يَوْمَ يُبْعَثُونَ

“(YÂ Rabbi! Kulların) diriltilecekleri gun beni mahcup etme!” (eş-ŞuarÂ, 87) niyÂzında bulunmuştur.

PEYGAMBERİMİZ, AYAKLARI ŞİŞİNCEYE KADAR NAMAZ KILARDI

AllÂhʼın Habîbi Peygamber Efendimiz -sallÂllahu aleyhi ve sellem-, gecmiş ve gelecek butun gunahları bağışlanmış olduğu hÂlde, geceleri ayakları şişinceye kadar gozyaşları icinde namaz kılmış ve istiğfÂr etmiştir. Nicin boyle yaptığı sorulunca da:

“–AllÂh ’a cok şukreden bir kul olmayayım mı?..” buyurmuştur. (İbn-i HibbÂn, II, 386)

Yine “Aşere-i Mubeşşere”, yani daha dunyada iken Cennet ’le mujdelenen sahÂbîlerden hicbiri, nÂil oldukları bu mujdeye guvenip kulluk vazifelerinde gevşeklik gostermemiş, asl gurur veya rehÂvete kapılmamıştır. Aksine, buyuk bir kalbî rikkatle, gayretlerini daha da artırma azmi icinde, ornek bir kulluk hayatı yaşamışlardır.

Şu hÂdise, sahÂbenin kalbî hassÂsiyetine ne guzel bir misaldir:

PEYGAMBERİMİZ OVDUĞU HÂLDE AHİRET ENDİŞESİYLE YAŞAYAN SAHABELER

SelmÂn-ı FÂrisî -radıyallahu anh-, her hÂliyle ve bilhassa da Allah yolundaki fedÂkÂrÂne gayretleriyle oyle mumtaz ve mustesn bir şahsiyet hÂline gelmişti ki, EnsÂr ve MuhÂcirler:

“−SelmÂn bizdendir.” diyerek onu paylaşamaz olmuş, hatt bu hususta tartışmaya başlamışlardı. Rasûlullah -sallÂllahu aleyhi ve sellem- de hem onların arasını bulmak, hem de SelmÂn -radıyallahu anh- ’ı taltîf etmek icin:

“–SelmÂn bizdendir, Ehl-i Beyt ’tendir!” buyurdular. (HÂkim, III, 691/6541; Heysemî, VI, 130; İbn-i HişÃ‚m, III, 241; İbn-i Sa‘d, IV, 83)

Bu nebevî iltifata rağmen o mubÂrek sahÂbî, buyuk bir tevÂzû ve mahviyet icinde yaşamış, yureği dÂim Âhiret endişesiyle titremiştir.

Nitekim iki kişi Hazret-i SelmÂn ’a selÂm verip:

“–Sen Rasûlullah -sallÂllahu aleyhi ve sellem- ’in sahÂbîsi misin?” diye sordular. O da:

“–Bilmiyorum.” cevÂbını verdi.

Gelenler; “Acaba yanlış birine mi geldik?” diye tereddut edince, SelmÂn -radıyallahu anh- sozlerini şoyle îzah etti:

“–Ben Rasûlullah -sallÂllahu aleyhi ve sellem- ’i gordum, O ’nun meclisinde bulundum. Ancak Allah Rasûlu ’nun asıl sahÂbîsi, O ’nunla birlikte Cennet ’e girebilen kişidir.” (Heysemî, VIII, 40-41; Zehebî, Siyer, I, 549)

HİCLİK VE TEVÂZU ORNEĞİ: HÂLİD BİN VELİD'İN VEFÂTI

İşte hiclik ve tevÂzuun şÃ‚heser bir misÂli. Rasûlullah Efendimizʼin iltifatlarına rağmen, kendini kurtulmuş goremeyen, Âkıbeti hakkında yureği titreyen bir sahÂbî îmÂnı…

Yine Rasûlullah -sallÂllahu aleyhi ve sellem- Efendimizʼin medhine mazhar olan HÂlid bin Velid -radıyallahu anh-ʼın hÂli de bu hassÂsiyetin bir başka misÂlidir:

İslÂm tarihine sayısız zaferler armağan eden, Mûte gunu elinde dokuz kılıc parcalanan[3], uc bin kişilik İslÂm ordusuyla yuz bin kişilik duşmanın gozunu korkutan, Yermukʼte destanlar yazan, Sûriye fÂtihi, nebevî ifÂdeyle “AllÂhʼın kılıcı” olan HÂlid bin Velid -radıyallahu anh- hicrî 21 yılında Humusʼta hastalanmıştı. Yanında silÂh arkadaşları vardı. VefÂt edeceği sırada kılıcını istedi. Kabzasını tutarak şefkatle okşadı. Sonra da bir vicdan muhÂsebesinde bulunarak şoyle dedi:

“‒Nice kılıclar elimde parcalandı. İşte bu, olumumu gorecek olan son kılıcımdır. Beni en cok uzen; hayatı hep savaş meydanlarında gecip yatak yuzu gormemiş olan bu HÂlidʼin Âcizler gibi yatakta olmesidir. RasûlullÂhʼın hicbir ashÂbı rahat yatağında olmedi; ya harp meydanlarında veya uzak beldelerde dîn-i İslÂmʼı yayarken gurbette şehîd oldu.

Âh HÂlid! Şehîd olamayan HÂlid!.. Şehidlik mertebesi hÂric, elde etmediğim makam kalmadı. Vucûdumda bir karış yer yoktur ki, ya kılıc veya bir mızrak yarası olmasın. Omru boyunca dîn-i İslÂmʼı yaymak icin savaşlarda at koşturan kimsenin sonu boyle yatak uzerinde mi olacak?! HÂlbuki olumumu harp meydanlarında, atımın uzerinde, duşmana Allah icin kılıc sallarken şehîd olarak beklerdim.” dedi…

Sonra da:

“‒Vasiyetimi bildiriyorum, beni ayağa kaldırın.” dedi. Ayağa kaldırılınca:

“‒Beni bırakınız, şimdiye kadar hep taşıdığım kılıcım artık beni taşısın.” diyerek kılıcına dayandı:

“‒Olumu savaştaymışım gibi ayakta karşılayacağım. Olduğum zaman atımı, muhÂrebelerde korkusuzca tehlikelere dalabilen bir yiğide veriniz. Atım ve kılıcımdan başka bir şeye sahip olmadan oleceğim. Mezarımı bu kılıcımla kazınız. Kahramanlar kılıc şakırtısından zevk alır.” buyurdu ve harp meydanında şehÂdet şerbetini icebilmenin hasreti icinde yatağına duşup kelime-i şehÂdet getirerek rûhunu teslîm etti.[4]

SAHÂBE-İ KİRÂMIN SÂLİH AMELLLERLE DOLU HAYATI

İşte sahÂbe-i kirÂm, yalnızca sozde ve isimde değil, ozde ve fiilde sahÂbe idi. Her hÂlleriyle Allah Rasûluʼne rÂm olmuşlardı. SÂlih amellerle dolu hayatlarına rağmen kendilerini hicbir zaman kurtulmuş gormeyip dÂim kullukta gayret gostermişlerdi. Bu hÂl, butun muʼminlere ornek olmalıdır.

Hakîkaten kişinin mÂnevî kıymeti, gercek mÂnÂda Âhirette belli olacaktır. Bu yuzden kula duşen; hiclik ve acziyet hissiyÂtı icinde, kulluğa devam etmektir. Bizler de son nefes endişesi sebebiyle hayatımızı her nefes Kitap ve Sunnetʼi yaşama gayreti icinde gecirmeli ve Yûsuf -aleyhisselÂm- ’ın;

تَوَفَّن۪ى مُسْلِمًا وَاَلْحِقْن۪ى بِالصَّالِح۪ينَ

“…(Ey Rabbim!) Beni musluman olarak vefÂt ettir ve beni sÂlihler arasına kat!” (Yûsuf, 101) niyÂzını dilimizden duşurmemeliyiz.

ÂKIBETİMİZİ YALNIZ ALLAH TEÂLÂ BİLİR

Unutmayalım ki, hangi makamda olursak olalım, kendimizin de başkalarının da Âkıbetini tÂyinden Âciziz. Bu hususta da dÂim Rabbimizʼin rahmet, mağfiret ve inÂyetine muhtÂcız.

Nitekim Allah TeÂlÂ, Sevgili Rasûlʼunun şahsında bizlere:

“Sana yakîn (olum) gelinceye kadar Rabbine kulluk et!” (el-Hicr, 99) buyurmak sûretiyle, son nefesimize kadar istikÂmet uzere bir kulluk hayatı yaşamamızı emir buyurmaktadır.

CenÂb-ı Hak, -lûtf u keremiyle- Âkıbetimizi hayreylesin.

Âmîn!..

Dipnotlar: [1] Bkz. el-A‘rÂf, 176 [2] Es‘ad SÂhib, Buğyetuʼl-VÂcid, s. 120-121, no: 16. [3] Bkz. BuhÂrî, MeğÂzî, 44. [4] Bkz. SÂdık DÂnÂ, İslÂm Kahramanları, I, sf. 68-69, Erkam Yayınları, İstanbul, 1990.

Kaynak: Osman Nûri Topbaş, Muslumanın Kendisiyle İmtihÂnında Tasavvuf, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan