Hendek Savaşı ’nın gectiği yerde Sel' dağının kuzeybatısında MesÂcid-i Feth diye de anılan yedi kucuk mescide verilen isim MesÂcid-İ Seb‘a. Yedi Mescidler nerede, isimleri ve hakkında kısaca bilgiler...Hendek Savaşı ’nın gectiği yerde Sel' dağının kuzeybatısında MesÂcid-i Feth diye de anılan yedi kucuk mescid vardır. Bunlardan Mescid-i Feth, Mescid-i SelmÂn-ı FÂrisî, Mescid-i Ali b. Ebû TÂlib ve Mescid-i Ebû Bekir es-Sıddîk klasik kaynaklarda gecmekte, Mescid-i Omer b. HattÂb ve Mescid-i Sa'd b. MuÂz'ın (Mescid-i FÂtıma) XX. yuzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir. Bu altı mescidin biraz guneyinde yer alan ve XX. yuzyılın ikinci yarısında inşa edilen Mescid-i Benî HarÂm'ın araya diğer yapılar girmeden once onlarla bir butunluk arzetmesinden dolayı veya Hendek yakınındaki Mescidu'r-rÂye ’nin MesÂcid-i Seb'a'yı tamamladığı ileri surulmektedir.
Bunlardan Mescid-i Feth ’e Resûl-i Ekrem -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in Hendek Gazvesi sırasında karargÂhının kurulduğu yerde duşmanın yenilmesi icin dua etmesi ve namaz kılmasından dolayı bu ismin verildiği kaydedilir. Yine bu sebeple Mescid-i AhzÂb, etrafındaki diğer mescidlerden daha yuksek bir yere yapıldığı icin Mescid-i A'l diye de anılmıştır. Hendek Savaşı esnasında namazgÂh niteliğinde olan bu alana daha sonra tek revaklı bir mescid inşa edilmiştir. Omer b. Abdulazîz, Medine valiliği sırasında mescidi eski planına uygun bicimde yeniden yaptırmıştır. Eyyûbîler doneminde 1179'da ve Osmanlılar doneminde 1853-54'te Sultan Abdulmecid tarafından yeniden yaptırılan Mescid-i Feth yaklaşık 8,5 m. boyunda 3,5 m. genişliğinde ve 4,5 m. yuksekliğindedir. Mescide cıkmak icin 1991'de biri kuzey, diğeri doğu tarafında, her biri yirmi yedi basamaklı iki merdiven yapılmıştır.
Mescid-i SelmÂn-ı FÂrisî adını, Resûl-i Ekrem -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’e savaştan once şehrin etrafına hendek kazılmasını tavsiye eden SelmÂn-ı FÂrisî ’den almıştır. Hz. Peygamber -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in veya SelmÂn-ı FÂrisî -radıyallÂhu anh- ’nın namaz kıldıkları rivayet edilen bu yerde ilk defa Omer b. Abdulazîz ’in Medine valiliği sırasında mescid yapıldığı tahmin edilmektedir. Eyyûbîler doneminde 1181'de yeniden yaptırılan mescidin kuzeyinde kucuk bir avlu, revakın guney duvarında bir mihrap vardı. Tavanı beşik tonoz şeklinde olan binanın kuzey tarafındaki duvarında ortadakinin diğerlerinden daha buyuk ol-duğu uc kemer yer alıyordu.
SelmÂn-ı FÂrisî Mescidi'nin guneybatısında yer alan Mescid-i Ebû Bekir es-Sıddîk'in, eskiden Ali b. Ebû TÂlib Mescidi olarak bilindiği ve gunumuzde Mescid-i Ali b. Ebû TÂlib olarak bilinen mescidin ise Mescid-i Ebû Bekir olduğu ileri surulmektedir. Burada Hz. Peygamber -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ’in veya Hz. Ebû Bekir -radıyallÂhu anh- ’ın namaz kıldıkları rivayet edilmektedir. Mescid, Osmanlılar doneminde 1853-54 ’te Sultan Abdulmecid tarafından Mescid-i Feth ile birlikte yeniden yaptırılmıştır.
Mescid-i Omer b. HattÂb, Ebû Bekir Mescidi'nin guneydoğusunda olup 1853-54'te yenilenen Mescid-i Feth ’in bir benzeridir. Hz. Omer -radıyallÂhu anh- ’ın Hendek Gazvesi gunlerinde namaz kıldığı yere inşa edilmiştir. Mescid-i Ali b. Ebû TÂlib, SelmÂn-ı FÂrisî Mescidi ’nin guneydoğusunda ve Hz. Ali -radıyallÂhu anh-'ın Hendek Gazvesi gunlerinde namaz kıldığı yere inşa edilmiş olup Eyyûbîler doneminde 1181'de, Memlukler doneminde 1471-72 ’de yenilenmiştir. I497'de tamirat goren Mescid-i Ali b. Ebû TÂlib, Sultan Abdulmecid doneminde 1851-52'de yeniden yapılmıştır.
Bazı gec doneme ait kaynaklarda Mescid-i FÂtıma adıyla da gecen Mescid-i Sa'd b. MuÂz 1947 tarihli Medine haritasında Omer b. HattÂb Mescidi ’nin guneybatısında yer almaktadır. Sa'd b. MuÂz Hendek Savaşı esnasında kendisine isabet eden okla şehid olmadan once burada namaz kılmıştır.
Medine'de Evkaf ve Mescidler İdaresi tarafından 1989 ve 1992 yıllarında hazırlanan raporda bu altı mescidin adı gecmekle birlikte son yıllarda Mescidi Feth ile Mescid-i SelmÂn el-FÂrisî ve Mescid-i Omer b. el-HattÂb dışındakiler yıktırılmış olup bunların bulunduğu alanda yeni bir cami inşa edilmiştir.
Kaynak: Diyanet İşleri Kutsal Topraklar Rehberi
İslam ve İhsan
KIBLE NEDEN MESCİD - İ AKSA ’DAN KÂBE ’YE DONDU?