Cemrelere taş atmanın zamanı, kurban bayramı gunleridir. Bu gunlerin ilkine “Yevm-i Nahr” (Kurban Kesme Gunu), kalan uc gune ise “Eyyam-ı Teşrik” (Teşrik Gunleri) denir. İlgisi nedeniyle bu gunler, “Eyyam-ı Mina” (Mina Gunleri) olarak da anılır.

BAYRAMIN BİRİNCİ GUNU

Bayramın birinci gunu, buyuk şeytan denilen Aka ’be Cemresi ’ne yedi taş atılır. Bu taşların atılma zamanı; Hanefi ve Malikî mezheplerine gore fecr-i sadıktan itibaren başlar, ikinci gun, fecr-i sadığa kadar devam eder. Bu zaman diliminde taşlar atılmazsa dem gerekir.

Ebû Yusuf ile İmam Muhammed ’e gore, vaktinde atı- lamayan taşlar, bayram sonuna kadar kaza şeklinde atılabilir ve bundan dolayı ceza da gerekmez.(Abdulganî el-Mekkî, 245-247; İbn Kudame, III, 46-47; Cezîrî, I, 668. Şirbînî, II, 271.)

Şafiî ve Hanbelî mezheplerine gore, Akabe Cemresi ’ne taş atma Arefe gununu birinci gunune bağlayan gece yarısından itibaren başlar, bayramın 4. gunu guneşin batmasına kadar devam eder. Bu gunde atılması gereken taşlar bayramın dorduncu gunu guneş batımına kadar atılsa caiz olur, her hangi bir ceza da gerekmez.(Nevevî, el-İzah, s. 311. Serahsî, IV, 65; KinÂnî, III, 1213; Makdisi, eş-Şerhu ’l- Kebir)

Bayramın birinci gunu Mina ’ya gelindiğinde yukarıda zikredilen sure icerisinde Aka ’be cemresine gidilir. Uygun bir yerden “Allah ’ın adıyla… Allah en buyuktur, şeytan ve taifesini kastederek taş atıyorum”(İbn Âbidîn,II, 513. bk. NesÂî, MenÂsik, 204. V, 258.) duası okunarak taşlar atılır.(İbn Âbidîn,II, 513)

Nohut buyukluğundeki taşlar, sağ elin baş parmağıyla işaret parmağının ucları arasında tutulur, kol fazla kaldırılmadan atılır. Taşlar atıldıktan sonra beklenmeksizin oradan uzaklaşılır. Dua etmek icin beklenmez, dua yururken yapılır.

Cemreyi Aka ’be ’ye ilk taşın atılmasıyla telbiyeye son verilir. Temettu veya kıran haccı yapan kimse, bayramın birinci gunu Aka ’be Cemresi ’ne taş attıktan sonra kurbanını keser veya vekÂleten kestirir. Gunumuzde kurbanlar, daha once parası yatırılmak suretiyle İslam Bankası aracılığı ile kestirilmektedir. Tıraş olup ihramdan cıkar. Boylece birinci “tehallul” gercekleşir. Bundan sonra “cinsel ilişki” dışındaki butun ihram yasakları sona erer.

Bundan sonra Mescid-i Haram ’a gidip ziyaret tavafını yapar. Daha once yapmamışsa hac sa ’yini yapar. Tavaf ve Sa ’y yaptıktan sonra “ikinci tehallul” de gercekleşmiş ve ihramla ilgili butun yasaklar kalkmış olur.

Tavaf ve Sa ’yini yapan kimse, Mina ’ya doner, bayramın 1, 2 ve 3. gunlerinde (eyyam-i teşrik) Mina ’da geceler. Eyyam-i Teşrik gecelerini Mina ’da gecirmek sunnettir. Bu sunnet terk edilirse her hangi bir ceza gerekmez. Gunumuzde mevcut şartlar sebebiyle Eyyam-i Teşrik geceleri Mina ’da gecirilmemektedir.

ŞÃ‚fiî, MÂlikî ve Hanbelî mezheplerine gore Eyyam-i Teşrik gecelerini Mina ’da gecirmek vaciptir.(Şirbînî, II, 265.)

Bayramın birinci gunu Akabe Cemresi ’ne atılacak yedi taşın Muzdelife ’de toplanması mustehaptır. Diğer gunlerde cemrelere atılacak taşlar, Muzdelife, Arafat, Mina, Mekke veya her hangi bir yerden toplanabilir.

Cemrelere atılacak taşların cemrelerin yanından veya temiz olmayan yerlerden toplanması, buyuk taşların kırılarak kucuk parcalara bolunmesi mekruhtur.

BAYRAMIN İKİNCİ VE UCUNCU GUNLERİ

Bayramın ikinci ve ucuncu gunleri cemrelere taş atma zamanı, zevalden sonra başlar, fecr-i sadığa kadar devam eder. Peygamberimiz (s.a.s.) ikinci ve ucuncu gunde cemrelere taşı oğleden sonra atmıştır.

Oğle vaktinden once ve fecr-i sadıktan sonra atılan taşlar gecerli olmaz. Oğleden sonra atılması gereken bu taşlar atılmaz ve kurban bayramının 4. gunu guneş batıncaya kadar kaza da edilmezse dem gerekir.(ŞevkÂnî, Muhammed b. Ali Neylu ’l-EvtÂr. IV, 308. )

Bayramın ikinci ve ucuncu gunu sırasıyla kucuk, orta ve buyuk şeytana yedişer taş atılır. Bu sıraya uymak sunnettir. Sıraya uyulmaması durumunda her hangi bir ceza gerekmez.

“Kim iki gun icinde acele edip (Mina ’dan Mekke ’ye) donerse, ona gunah yoktur. Kim geri kalırsa, ona da gunah yoktur. Bu, Allah ’a karşı gelmekten sakınanlar icindir”(Bakara, 2/203) anlamındaki ayet buna işaret etmektedir..

Bayramın dorduncu gunu Mina ’da kalmayacak olan kimsenin, ucuncu gunun taşlarını attıktan sonra fecr-i sadıktan once Mina ’dan ayrılması gerekir. Belirlenen zamanda ayrılmazsa dorduncu gunun taşlarını da atması gerekir.

ŞÃ‚fiî, MÂlikî ve Hanbelî mezheplerine gore bayramın dorduncu gunu Mina ’da kalmayacak olan kimsenin ucuncu gunu guneşin batmasından once Mina ’dan ayrılması gerekir.

Bayramın ucuncu gunu Mina ’dan ayrılmaya “Nefr-i Evvel” denir. Dorduncu gunun taşlarını atma zamanı, zevalden sonra başlar guneşin batmasıyla sona erer.

Bu gunun taşları da once kucuk, sonra orta ve daha sonra da buyuk şeytana olmak uzere yedişer taş atılır.

CEMRELERE ATILAN TAŞLARIN SAYISI KACTIR?

Şeytan taşlamada;

Birinci gun, Aka ’be Cemre ’sine 7,

İkinci gun, kucuk, orta ve buyuk cemrelere yedişerden 21, Ucuncu gun, kucuk, orta ve buyuk cemrelere yedişerden 21,

Dorduncu gun, kucuk, orta ve buyuk cemrelere yedişerden 21 olmak uzere toplam 70 taş atılır.

Bayramın ucuncu gununde Mina ’dan ayrılan kimse, dorduncu gunu taş atmayacağı icin ilk uc gunde toplam 49 taş atmış olur. Dorduncu gunu atılacak taşlar toplanmış ise bu taşlar uygun bir yere bırakılır. Ebû Hanîfe ’ye gore bayramın dorduncu gunu Mina ’da kalanlar icin, bu gunun taşlarının zeval vaktinden once cemrelere atılması caiz, Ebû Yusuf ve Muhammed ’e gore caiz değildir.(Serahsî, IV, 68. Nevevî, el-Mecmu ’ ,VIII, 207, 226. KinÂnî, III, 1210, 1216,1217. Abdulganî el-Mekkî, s. 267.)

ATILMAYAN TAŞLARIN KAZASI NASIL YAPILIR?

Taşlar, her gun icin belirlenen zamanda atılmazsa ertesi gunu veya en gec dorduncu gun guneş batımından once atılmalıdır, aksi takdirde dem gerekir.

Sadece Ebû Hanîfe ’ye gore her gun atılması gereken taşlar zamanında atılmazsa daha sonra kaza edilmez. Zamanında atılmadığı icin dem gerekir.(Makdisi, eş-Şerhu ’l-Kebir, V, 89. Abdulganî el-Mekkî, s. 268. Cezirî, I, 668; Nevevî, el-İzÂh, 366.)

KAYNAK: Diyanet Hac İlmihali, DİB Yayınları, 2013, Ankara


İslam ve İhsan