İHSAR NEDİR?

Sozlukte engellemek ve alıkoymak anlamına gelen “ihsar”, bir hac terimi olarak, hac veya umre icin ihrama giren kimsenin, her hangi bir sebeple, ihramın gereğini -umre icin tavafı, hac icin Arafat vakfesini ve ziyaret tavafını- yerine getirmesinin engellenmesi demektir. Engellenen bu kimseye “muhsar” denir.

İHSARA SEBEP OLAN ENGELLER NELERDİR?

İhsara sebep olan engeller; duşman, hastalık, parasız kalmak, hapse atılmak, ayağı kırılmak ve yurt dışına cıkılmasına izin verilmemesi gibi sebeplerdir.(KÂsÂnî, II, 175)

Şafiî ve Hanbelî mezheplerine gore, “ihsar” sadece duşman engellemesi ile Malikî mezhebine gore ise duşman engellemesi, haksız yere hapsedilmek, teror ve anarşi cıkması ile gercekleşir.(KeşnÂvî, Ebu Bekir b. Hasan, Eshelu ’l-MedÂrik Şerhu İrşÃ‚di ’s-Salik fî Fıkhi İmami ’l-Eimmeti MÂlik, I, 317. DÂru ’l-Kutubi ’l-İlmiyye, birinci baskı, Beyrut, 1995.)

BU KONUDAKİ GORUŞ AYRILIĞININ SEBEBİ NEDİR?

“Haccı ve umreyi Allah icin tamamlayın. Eğer engellenmiş olursanız, artık size kolay gelen kurbanı gonderin. Bu kurban yerine ulaşıncaya kadar başlarınızı tıraş etmeyin”(Bakara,2/196.) anlamındaki ayetin farklı şekillerde yorumlanmış olmasından kaynaklanmaktadır.

Hanefîler ayette gecen “engellenirseniz” ifadesinin mutlak oluşundan hareketle duşman dahil her turlu engelin ihsar sebebi olacağını soylemişlerdir.

ŞÃ‚fiî ve Hanbelîler ise, ayetin, Hudeybiye barışında, muşriklerin Hz. Peygember ’i umre yapmaktan engellemesi uzerine indiğini, dolayısı ile ayetteki “eğer engellenirseniz” ifadesini “eğer duşman tarafından engellenirseniz” şeklinde anlamak gerektiğini soylemişlerdir. (Şirbînî, II, 315.)

KAYNAK: Diyanet Hac İlmihali, DİB Yayınları, 2013, Ankara
İslam ve İhsan