Bir kimse, ihrama girdikten sonra duşman engeli, hastalık, parasını yitirip caresiz kalmak gibi sebeplerden dolayı hac ibadetine/yolculuğuna devam edememesi halinde, kurban kesmeksizin ihramdan cıkmayı şart koşabilir mi?
Hanefî ve Malikî mezheplerine gore ihrama girerken boyle bir şart koşmak caiz değildir. İhramlı iken hacca devam etmeye imkan bulamayan kimse ihsar hukumlerine tabidir. (İbnu HumÂm, II, 178.)

Hanbelî mezhebine gore boyle bir şart koşulabilir. Bir kimse ihrama girerken “Eğer bir engel beni hac veya umremi tamamlamaktan alıkoyarsa ihramdan cıkacağım yer, engellendiğim yerdir” diye şart koşarsa bu şart gecerlidir. Dolayısıyla bu kimse muhsar olması halinde ihsÂr hedyi kesmeksizin tıraş olarak ihramdan cıkabilir. Yarıda bıraktığı hac veya umreyi kaza etmesi de gerekmez. (Makdisi, eş-Şerhu ’l-Kebîr, IV, 607.9)

Bu goruşun dayanağı Hz. Aişe ’nin rivayet ettiği şu hadistir:

“Resulullah (s.a.s.) Dub ’a binti ’z-Zubeyr ’in yanına girdi ve ona,

- “Herhalde sen Hac yapmayı istiyorsun?” dedi. Dub ’a,

- “Vallahi, hastayım. (Hac yolculuğuna cıkarsam yarıda bırakmak zorunda kalabilirim)” diye cevap verdi. Bunun uzerine Resulullah ona,
“Hacca niyet et ve şart koş. (İhrama girerken) ‘Ey Allahım! İhramdan cıkacağım yer, beni devam etmekten alıkoyduğun yerdir ’ de” buyurdu. (BuhÂrî, Nikah, 15, VI, 122-123.)

Şafiî mezhebine gore; sadece hastalık sebebi ile muhsar olunması halinde kurban kesmeden ihramdan cıkmak şart koşulabilir. Duşman engellemesi ve benzeri diğer sebeplerle muhsÂr olan kimsenin şart koşması gecerli değildir. Cunku konu ile ilgili hadiste sadece hastalık engeli soz konusu edilmektedir. (ŞîrÂzî, II, 821. Şirbîn, II, 319.)

KAYNAK: Diyanet Hac İlmihali, DİB Yayınları, 2013, Ankara
İslam ve İhsan