Peygamber Efendimizin (s.a.v) namaza ve cemaate olan hassasiyeti nasıldı? Allah'ın daveti olan namaza nasıl hazırlanmalıyız? Kıyamet gunu arşın altında golgelenecek 7 kişiden bir olmak icin ne yapmalıyız? Namazımızın kalitesini nasıl olceriz? Osman Nuri Topbaş Hocaefendi anlatıyor...


Rasûlullah Efendimiz, namazı kılmama veyahut da namazı cemaatle kılmama uzerine bir mÂzeret kabul etmiyor. Ravza ’ya girerdi, şoyle bir bakardı, seyrederdi; kimler var, kimler yok? Eğer gelmiyorsa sorardı. Meşgul olurdu, niye gelmedi, derdi. Hastaysa ziyarete giderdi, seyahatteyse du ederdi ona. (Bkz. Heysemî, II, 295)

Efendimiz, namazın, mu ’minin mîrÂcı olmasını istiyor. CenÂb-ı Hakk ’a yukseltmesini istiyor. Namaz, kulun ilÂhî huzura davetidir.

“Hayya ale ’s-salÂh, hayya ale ’l-felÂh.”

Bir nidÂsı var. Bu bir fÂnînin daveti değil, CenÂb-ı Hakk ’ın dÂveti. Edep ile namaza hazırlanmak var. Gelişiguzel, af edersiniz, dağınık bir şekilde namaza hazırlanmayı CenÂb-ı Hak kabul etmiyor.

A‘rÂf Sûresi ’nin 31. Âyetinde:

“Ey Âdemoğulları! Her mescide gidişinizde (veya her secde edişinizde) guzel elbiseler giyin.”

Yani ilÂhî huzurda olduğunun, kul, onun bir idrÂki icinde olacak.

Yine o Arş ’ın (golgesi) altında kalacak, kıyÂmetin o zor gununde, 7 kişiden bir sınıf da, onlardan biri de, “kalbi mescidlerde asılı olan mu ’minler”. (Bkz. BuhÂrî, EzÂn, 36)

Yani namazlarını cemaatle kılan, cÂmide kılan mu ’minler…

Benim namazım nasıl? Bunu kendimiz tayin ederiz. Gozumuz yanlış yerlere bakıyor mu? Yanlış dunyalarda dolaşıyor mu? Menfîlikten zevk mi alıyor, nefret mi geliyor? Bu bizim namazımızın ne seviyede olduğunu gosterir.

Âişe VÂlidemiz buyuruyor ki:

“Rasûlullah Efendimiz namaza durduğunda zaman zaman yureğinden kazan kaynaması gibi bir ses duyardık.” (Ebû DÂvûd, SalÂt, 157; NesÂî, Sehv, 18)

İbrahim -aleyhisselÂm- kendisinin yuksek bir takv ile namaz kılmasını, zurriyetinin de/neslinin de namaz kılması icin CenÂb-ı Hakk ’a iltic etmiştir. (Bkz. İbrahim, 40)

Demek ki hem kendimiz namazımızı duşuneceğiz, hem de neslimizin namazını duşuneceğiz. Bu cok felÂket, yani neslimizi duşunmezsek. Cunku Muddessir Sûresi ’nde, Sekar Cehennem ’ine girenlerden CenÂb-ı Hak bahsediyor. Cennet ’e girenler, uzaktan sesleniyorlar Cehennemliklere:

“–Siz nicin Cehennemliksiniz, ne yaptınız da Cehennemliksiniz?” diyorlar.

Onlar da diyorlar ki:

“–Biz namaz kılanlardan değildik.” diyorlar.

Demek ki namaz kılmamak, bir felÂket. Namaz kılınacak, bir de uste, bir de huşû ile kılınacak.

İkincisi:

“–Biz merhametsizdik, diyorlar. FukarÂya yemek yedirmezdik.” diyorlar.

Ucuncusu:

“–BÂtıla dalanlarla beraberdik.”

İşte internet, vs. onların menfî sokaklarında dolaşanlar.

غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ

(“…Gazaba uğramışların ve sapmışların yolunu değil!” [el-FÂtiha, 7])

DalÂlette olanları taklit edenler.

Tabi kalp karardı:

“–Cez gununu de, Âhireti yalanlayanlardan olduk.” diyor. (Bkz. el-Muddessir, 40-47)

Âhiret unutuldu. İşte gunumuzde de maalesef bazı kesimlerde Âhiret unutuldu. Âhireti unutmamaya gayret etmek lÂzım.

Âhireti unutmamak, lÂfta olmaz, sozde olmaz. Her hÂlimizde Âhireti unutmamanın gayreti icinde olmamız lÂzım.

Bu, tabi, seherler, bir terfi-i derecÂttır. CenÂb-ı Hak mu ’minin seherler uzerinde tekÂmulunu arzu ediyor.

وَالْمُسْتَغْفِرِينَ بِالْاَسْحَارِ

(“…Seher vaktinde Allahʼtan bağışlanma dileyenler.” [Âl-i İmrÂn, 17]) buyuruyor. Seherlerde af kapılarını acıyor. Seherleri bir nîmet bilebilmek lÂzım.

Affolunmayı istiyor muyuz? CenÂb-ı Hakk ’ın rızÂsını kazanmayı istiyor muyuz? O zaman seherler bizim icin buyuk bir mukÂfat olmalı.

CenÂb-ı Hak:

سَاجِدًا وَقَائِمًا buyuruyor. “…Secde ve kıyam hÂlinde…” (ez-Zumer, 9)

Kimler bunlar? Hakk ’ı bilenler. Bunlar nerede oluyor? Seherlerde oluyor.

سُجَّدًا وَقِيَامًا (“…Secde ederek ve kıyamda durarak…” [el-FurkÂn, 64]) buyruluyor.

Yine;

“İbÂdurrahmÂn (AllÂh ’ın rahmetinin tecellî ettiği kullar) secde ve kıyam hÂlinde bulunur seherlerde…” (el-FurkÂn, 64) buyruluyor.

Efendimiz ’in en cok ibadetle donandığı zaman, seherler olmuş oluyor. Yani seherlerde ne var?

Seherlerde istiğfar var.

Kelime-i tevhîdi tekrar: “لَا اِلٰهَ اِلَّا اللهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ الْمُبِينُ”

Bunu hayatımıza aksettirmek. Burada CenÂb-ı Hakk ’a bir akitte bulunuyoruz. Bir soz veriyoruz. Bir îman sozu veriyoruz.

“لَا اِلٰهَ” diyoruz. “YÂ Rabbi! لَا اِلٰهَ : İlÂh yok, putperestlik yok, nefsÂnî arzuların putperestliği yok. اِلَّا اللهُ: Ancak Sen varsın.” diyoruz.

Efendimiz ’le selÂmlaşma var. Muhabbetimizi Efendimiz ’e arz etme var. SalÂt u selÂm getiriyoruz.

Havanın loş karanlığı icinde kabir iklimine girebilmenin on hazırlığı var. Efendimiz buyuruyor:

“Butun lezzetleri kokunden yok eden olumu cok cok anın.” buyuruyor. (Tirmizî, KıyÂmet, 26)

Kurtuluş da yok. Ne dunyada kurtuluş, ne kabirden kurtuluş…

يَقُولُ الْاِنْسَانُ يَوْمَئِذٍ اَيْنَ الْمَفَرُّ

(“O gun insan, «Kacacak yer neresi!» diyecektir.” [el-KıyÂme, 10])

O kadar bir şaşkınlık; “Kacacak bir yer var mı?” der.

Yine nasıl vucudumuzda merkezler var, fakulteler var, onlarla vucut hayatı devam ediyor. Demek ki kalbî hayatımız da oyle. LetÂifler var. Onlar canlanacak.

Bu mÂnÂda seherler, rûhÂnî merkezlerimizi zikirle tezyin edebilmenin demleri. Zira CenÂb-ı Hak:

اَلَا بِذِكْرِ اللّٰهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ

(“…Bilesiniz ki, kalpler ancak AllÂhʼı anmakla mutmain olur (huzura kavuşur).” [er-Ra‘d, 28])

Kul, buyuk bir, CenÂb-ı Hak ’la beraber olmanın lezzetine kavuşacak.

Yine Efendimiz buyuruyor:

“Yeniden dirilme gunu cok sıcak bir gundur. O gun ferahlamak icin şimdiden oruc tut.

Kabir yalnızlığı icin gece karanlığında iki rekÂt teheccud namazı kıl…” (Ebû Nuaym, Hilye, I, 165)

Boyle gidiyor Efendimiz ’in tavsiyeleri.

Ondan sonra gelen Âyet cok muhim. İbadetler, demek ki tekÂmul edecek kulda. Ondan sonra gelen Âyet:

“Onlar ki boş ve yararsız şeylerden yuz cevirirler.” (el-Muʼminûn, 3)

وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ

Burada tek care; sÂlihlerle, sÂlihalarla beraber olma. Sohbetlere bir aşk, vecd, bir heyecan icinde girebilme. “Ben sohbetten, bu sohbetten ne alıyorum, ne alacağım?..” Bunun bir muhÂsebesinde bulunabilme.

MevlÂn Hazretleri -işte, boş şeylerden vazgecerler- MevlÂn Hazretleri diyor ki bu hususta, boş şeyle meşgul olanları; “Sozun maskarası olma!” diyor, boş lÂkırdılar…

Cunku omur cok kıymetli. Omrun bir Ânını geri almak mumkun değil.

Lokman -aleyhisselÂm- oğutlerine şoyle devam ediyor evlÂdına:

“Yavrucuğum diyor, yaptığın bir iş diyor, iyilik ve kotuluk, bir hardal tanesi ağırlığında bile olsa, bu bir kayanın icerisinde, yahut goklerin, yahut yerin derinliklerinde bulunsa, yine de Allah onu senin karşına cıkarır. Doğrusu Allah, en ince işleri gorup bilmektedir ve her şeyden haberdardır.” (Lokman, 16)

CenÂb-ı Hak:

فَاِذَا فَرَغْتَ فَانْصَبْ وَاِلٰى رَبِّكَ فَارْغَبْ

(“Boş kaldın mı hemen (başka) işe koyul ve yalnız Rabbine yonel.” [el-İnşirah, 7-8]) buyuruyor. Bir hayır işini bitirdin, diğer hayır işine don.

Onun icin Efendimiz, bir boşluk istemezdi. Onun icin sorardı:

“Bugun bir yetim başı okşadınız mı?

Bugun bir ac doyurdunuz mu?

Bugun bir hasta ziyaretinde bulundunuz mu?

Bugun bir cenaze teşyiinde bulundunuz mu?” (Bkz. Muslim, FedÂilu ’s-SahÂbe, 12)

Veyahut da buna benzer, Efendimiz devamlı tavsiyelerde bulunurdu. Anne-babaya itaat vs, onlar Allah yolundaysa, onların dertlerine…

Yine Âyette:

“وَلَا تَفَرَّقُوا” (“…Parcalanıp bolunmeyin…” [Âl-i İmrÂn, 103])

Kardeşinle aranda bir ayrılık varsa, onu affedeceksin.

“…Aranızı duzeltin, eğer muslumansanız.” (el-EnfÂl, 1)

CenÂb-ı Hak buyuruyor Âyet-i kerîmede.

“وَلَا تَفَرَّقُوا” (“…Parcalanıp bolunmeyin…” [Âl-i İmrÂn, 103])

Bir ayrılık olmayacak mu ’minler arasında.

وَلَا تَجَسَّسُوا (“…Birbirinizin gizli hÂllerini araştırmayın...” [el-HucurÂt, 12]) Onların hatÂlarını aramak olmayacak.

Gıybet. Gıybet hic olmayacak. Allah korusun! O kul hakkı, o kıyÂmete kalıyor.

Kul hakkına dikkat edilecek. Buna bir misal vereyim; cok ince, zarif bir misal.

Hazret-i Omer -radıyallÂhu anh- ’ın rikkatini bilirsiniz. O kadar bir, butun mahlûkÂtın derdiyle meşguldu ki:

“Dicle ’den dedi, bir koyunun ayağı takılsa o kopruden duşse, yarın Allah bunu benden sorar.” buyurdu.

Seleme vardı sahÂbeden. O zaman yollar dardı tabi Guneş ’ten korunmak icin. Yolun ortasında durup bir arkadaşıyla konuşuyordu. Hazret-i Omer -radıyallÂhu anh- gecerken şoyle asÂsıyla bir vurdu;

“–Cekil kenara!” dedi. “Muslumanların yolunu kapatma!” dedi.

Seleme diyor:

Bir sene sonra diyor, Halife Omer beni gordu diyor.

“–Seleme dedi, bu sene hacca gidecek misin?”

“–İmkÂn olursa giderim y Halife!” dedi.

“–Gel benimle.” dedi. Evinde bana 600 dinar verdi.

“–Halife, bu nereden cıktı?” dedim. “Bu nereden cıktı?”

“–Hani dedi, sen yolu tıkamıştın dedi. Ben sana as ile şoyle bir vurmuştum dedi; kenara cekil, muslumanların yolunu tıkama diye. Burada, inanıyorum ki bir kul hakkı gecti, benim sana sopayla vurmamdan. Onun icin ben seni bu sene hacca gondereyim de bu hakkı helÂlleşelim, telÂfi edeyim.” dedi.

Bu nedir işte? Bu, rakik bir musluman gonlu.

Tabi yarın hayvanlar da kalkacak ama. Bir tarla yakmışsa, orada karıncalar olmuşse…

Efendimiz bir gun yanık karınca yuvası gordu, hayret etti:

“Kim yakabilir AllÂh ’ın verdiği bir canı?” buyurdu. (Bkz. Ebû DÂvud, Cihad, 112)

VelhÂsıl, musluman cok ince ruhlu olacak. Rakik olacak, buyuk bir hassasiyetle dolu olacak.

Kalbine gore nazarı da oyle olur. Her insanın nazarı, kalbinin rengine gore tecellî eder. Bu sebeple, merhametle yoğrulan bir kalbin nazarı, baktığı kimseye rahmet olur. İşte evliyÂullÂh ’ın nazarı oyleydi. Eğer muhteris bir insanın baktığı nazar da, -o zaman nazar değdi denir- ona zarar verir.

VelhÂsıl rahmet, hizmete yansıyacak. Hizmet, rûhun gıdÂsıdır. Hizmette comert olabilmek. ÎmÂnın en buyuk meyvesi merhamettir. Onun neticesi de hizmettir. Merhamet, acımak, acıyabilmek, AllÂh ’ın buyuk bir lûtfudur. Acıyabilmek, acıyan kimse, AllÂh ’ın buyuk bir lûtfuna kavuşmuştur.

Ondan sonra gelen Âyet:

وَالَّذِينَ هُمْ لِلزَّكٰوةِ فَاعِلُونَ

“Onlar ki zekÂtlarına faÂliyet gosterirler.” (el-Mu ’minûn, 4)

Nasıl faaliyet? Kazancın helÂl olacak, ona dikkat edeceksin. Bir kul hakkı olmayacak. Verirken de, فَاعِلُونَ /faÂliyet, gidip arayıp bulacağız, en muhtac kim?

CenÂb-ı Hak Âyet-i kerîmede:

“(Sadakalarınızı, infaklarınızı) kendisini AllÂh ’a adayanlara verin. Onlar, mahrumiyetlerini gizlerler sizden. Herkes onları varlıklı zanneder. Cunku onlar «teaffuf» iffet sahibidir. (Orada CenÂb-ı Hak bir vazife veriyor.) Sen onları sîmÂlarından tanırsın…” (el-Bakara, 273) buyuruyor.

Bir mu ’minin kalbi rikkatle dolacak ki kim mahrum, kim hÂlini arz edemiyor, onu gidip bulacaksın. فَاعِلُونَ /o faÂliyette bulunacaksın.

Tabi bu zekÂt, malın zekÂtı. Bir de toprağın zekÂtı vardır, buna oşur denir. Bu oşur, maalesef bazen ihmal oluyor. Bu oşure dikkat etmek lÂzım.

“…Sana iyilik yolunda ne harcayacaklarını sorarlar. « قُلِ الْعَفْوَ» fazlasını ver…” (el-Bakara, 219) buyuruyor CenÂb-ı Hak.

Yine CenÂb-ı Hak:

“(O mu ’minler) darlıkta ve bollukta verirler…” (Âl-i İmrÂn, 134)

Yani darlıktaki de verecek. Yarım hurma verecek bir hurması varsa.

Efendimiz:

“–Ebû Zer dedi, corbana su koy.” dedi. Tane koyacak hÂli yoktu.

“–Etrafını gozet.” dedi mahalleni dedi.

“–Verirken de bir nezÂketle (bir sevgiyle) ver.” dedi, sevinerek ver dedi. (Bkz. Muslim, Birr, 142)

Ebu ’l-Leys Semerkandî Hazretleri:

“Veren diyor, alana teşekkur edÂsında olacak diyor. Cunku alan sayesinde o Allah rızÂsını kazanacak.”

Alan sayesinde, sunnet, nÂfile, farz, CenÂb-ı Hakk ’ın rızÂsını alacak. Cunku “يَاْخُذُ الصَّدَقَاتِ” “Sadakaları Ben alırım.” buyuruyor. (Bkz. et-Tevbe, 104) Fakat asl asl buna gosteriş girmeyecek. CenÂb-ı Hak; “imh etmeyin, yok etmeyin” buyuruyor. (Bkz. el-Bakara, 264)

VelhÂsıl bir mu ’min icin, Guneş nasıl ısıtmamak imkÂnsızsa Guneş icin, guclu ruhlar icin insanlara acımamak, o şekilde imkÂnsızdır.

İşte BahÂuddîn Nakşibend Hazretleri bu şekilde yedi sene hasta hayvanlara hizmet ediyor, hasta insanlara hizmet ediyor, yollarda bir mu ’minin, yahut bir hayvanın ayağı takılmasın diye yolları temizliyor.

VelhÂsıl bu cok muhim, merhamet cok muhim. Toprağına merhamet tohumu serpilmeyen ulkeler, gercek mÂtem ulkeleri oluyor. İşte Suriye, bir mÂtem ulkesi oldu.

Hicbir şey veremiyorsak kardeşimize, du etmemiz lÂzım onlara.

MÂruf-i Kerhî Hazretleri:

“Hic yoksa on sefer:

اَللّٰهُمَّ اصْلِحْ اُمَّتَ مُحَمَّد

اَللّٰهُمَّ فَرِّجْ عَنْ اُمَّتِ مُحَمَّد

اَللّٰهُمَّ ارْحَمْ اُمَّتَ مُحَمَّد رَحْمَةً عَامَّةً

diye hic yoksa bir mu ’min, Efendimiz ’i memnun eder, Allah yanındaki durumu da artar, merhameti. Hic yoksa mu ’minlere gunde on sefer du etmeli.”

VelhÂsıl merhamet cok muhim. Merhameti bilmeyen insan, en buyuk hazineyi ve saÂdetlerin kapısını acan anahtarı kaybetmiştir.

Merhamet, mu ’minin kalbinde hic sonmeyen bir ateş gibidir. Muslumanı gayr-i muslimlerden ayıran en fÂrik vasıf da mu ’minlerin daha cok merhametli oluşudur.

O zaman nedir merhamet? İnsanlık cevherini ortaya koymaktır merhamet. İnsanlık cevherini ortaya koymaktır, kardeşliğin mÂşerî vicdanda yaşanmasıdır. Merhamet, insanlığımızın Âlemde şahidi olan, kalp yoluyla AllÂh ’a yaklaştıran, ilÂhî bir cevherdir.

Bize orucun da verdiği ilk ders, merhamet dersidir. O oruc, bizim merhametsizlikle tıkalı olan can gozumuzu acar.

Yusuf -aleyhisselÂm- dağıtırken o şekilde dağıtırdı, ac olarak dağıtırdı. Acların hÂlinden ben anlayayım derdi.

Yine bu hususta, infak hususunda cok evliyÂullÂhın tavsiyeleri var. Cok muhim. Muhakkak hicbir zaman boş cevirmemek lÂzım. Az-cok, durumuna gore.

Biz ticaretle meşgul olurken, zaman zaman rahmetli Mûs Efendi pederim, dukkÂna gelirdi. Hem bize hÂl-ahvÂl, bir de ticaretimizin hÂlini sorardı, bir yanlışlığımız var mı yok mu? O sırada bir gun, her zaman gelen bir fakir yine geldi. TezgÂhtarlar dedi ki:

“–YÂhu dedi, daha dun geldin, her zaman gelinir mi boyle?” dedi. “Haydi dedi, Allah versin!” dedi.

Peder rahmetli cağırdı:

“–Gel oğlum buraya dedi, gel dedi, gel dedi. Bak dedi, Allah bize sabah verdi yedik; oğle verdi yiyoruz, akşam verdi yiyoruz. Bu ise senden iki gunde bir geldi istiyor…” dedi.

Onun icin kapımıza gelen hic kimseyi cevirmemek. Hic yoksa, hicbir şey veremiyorsak, onu da CenÂb-ı Hak İsr Sûresi ’nde; “قَوْلًا مَيْسُورًا” buyuruyor. (Bkz. el-İsrÂ, 28)

Efendimiz ne var ne yok dağıtırdı. Dağıtmaktan buyuk bir lezzet duyardı. Bazen oyle bir hÂl olurdu ki hicbir şey kalmazdı. Bir garip gelirdi, onunde şoyle dururdu Efendimiz ’in. Efendimiz bir şey verememenin huznunu yaşardı. Hafifce şoyle bir cevirirdi obur tarafa doğru. CenÂb-ı Hak Âyet-i kerîmede; “قَوْلًا مَيْسُورًا” buyuruyor.

“Eğer hicbir şey veremiyorsan, ona (bir, gonlune sevinc verici bir tatlı dil, ona) hoş gelecek birkac soz soyle.” (Bkz. el-İsrÂ, 28)

VelhÂsıl bu, muslumanın bu, kalbinin durumudur bu…
İslam ve İhsan