İslÂm beş esas uzerine kurulmuştur: AllÂh ’tan başka ilÂh olmadığına ve Muhammed ’in AllÂh ’ın Rasûlu olduğuna şehÂdet etmek, namaz kılmak, zekÂt vermek, hacca gitmek ve Ramazan orucunu tutmak.ORUCUN HİKMETİ NEDİR? ORUC NEDEN FARZ KILINMIŞTIR?

Yapılan harplerle bir taraftan siyÂsî bunyesini sağlama alan İslÂm, diğer taraftan da kendine has rûhÂnî hayÂtını tedrîcî olarak tekÂmul ettirmekteydi. Bu cumleden olarak “Ramazan orucu” mu ’minlere farz kılındı. Oruc, Sevgili Peygamberimiz ’in Medîne ’ye hicretinin on sekizinci ayında, kıblenin KÂbe ’ye cevrilmesinden sonra, Şaban ayı icinde emredildi.[1]

RAMAZAN ORUCU FARZ MI?

CenÂb-ı Hak, Ramazan orucunu farz kıldığını şu Âyet-i kerîme ile bildirdi:

رَبِّ يَااَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ

“Ey îmÂn edenler! Oruc, sizden onceki ummetlere farz kılındığı gibi size de farz kılındı. Umulur ki korunursunuz.” (el-Bakara, 183)

RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- de şoyle buyurmuştur:

“İslÂm beş esas uzerine kurulmuştur: AllÂh ’tan başka ilÂh olmadığına ve Muhammed ’in AllÂh ’ın Rasûlu olduğuna şehÂdet etmek, namaz kılmak, zekÂt vermek, hacca gitmek ve Ramazan orucunu tutmak.” (BuhÂrî, Îman 1, 2; Tefsîr 2/30; Muslim, Îman 19-22)Rasûl-i Ekrem Efendimiz, orucun fazîletini şu hadîs-i şerîflerinde ne guzel ifÂde buyurmaktadır:

“Azîz ve Celîl olan AllÂh:

«İnsanın oruc dışında her ameli kendisi icindir. Oruc ise Ben ’im icindir, (bu yuzden onun) mukÂfÂtını da Ben vereceğim.» buyurmuştur.

Oruc kalkandır. Sizden biri oruc tuttuğu gun kotu soz soylemesin ve kavga etmesin. ŞÃ‚yet biri kendisine sover ya da catarsa:

«Ben orucluyum.» desin.

Muhammed ’in canı kudret elinde olan AllÂh ’a yemin ederim ki, oruclunun ağız kokusu, AllÂh katında misk kokusundan daha guzeldir. Oruclunun rahatlayacağı iki sevinc Ânı vardır: Birisi, iftar ettiği zaman, diğeri de orucunun sevÂbıyla Rabbine kavuştuğu andır.” (BuhÂrî, Savm, 9; Muslim, SıyÂm, 163)

“İnsanın her ameline kat kat sevap verilir. Bir iyilik, on mislinden yedi yuz misline kadar katlanır. AllÂh TeÂlÂ: «Fakat oruc başka. O, Ben ’im icindir, mukÂfÂtını da Ben veririm. (ZîrÂ) oruclu, şehvetini ve yemesini Ben ’im icin bırakır.» buyurmuştur.” (Muslim, SıyÂm, 164)

“AllÂh yolunda cift sadaka veren (devamlı infÂk eden) kimse, cennetin muhtelif kapılarından:

«Ey AllÂh ’ın (sevgili) kulu! Burada hayır ve bereket vardır.» diye cağırılır.

Surekli namaz kılanlar namaz kapısından, mucÂhidler cihÂd kapısından, oruclular ReyyÂn kapısından, sadaka vermeyi sevenler de sadaka kapısından (cennete girmeye) dÂvet edilirler.”

Ebûbekir -radıyallÂhu anh-:

“–Anam babam Sana fed olsun ey AllÂh ’ın Resûlu! Gerci bu kapıların birinden cağrılan kimsenin diğer kapılardan cağırılmaya ihtiyÂcı yoktur ama, bu kapıların hepsinden cağrılacak kimseler de var mıdır?” dedi.

Peygamber Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-:

“–Evet, vardır. Senin de o bahtiyarlardan olacağını umîd ederim.” buyurdu. (BuhÂrî, Savm 4, CihÂd 37; Muslim, ZekÂt 85, 86)

EN YUKSEK AHLAKİ MEZİYET

Oruc, nÂil olduğumuz sayısız nîmetlerin kadrini bildiren, o nîmetleri lutfeden AllÂh ’a karşı şukran hisleri uyandıran, nefsÂnî arzu ve temÂyulleri bertarÂf eden, gonlu maddenin esÂretinden kurtarıp “sabır” denilen en yuksek ahlÂkî meziyete eriştiren bir ibÂdettir. Oruc, yoksulların ve cÂresizlerin hÂlini anlama şuûru verdiği gibi, kalbi merhamet duygularıyla da doldurur. Nitekim hazîneler emrine verilmiş olmasına rağmen Yûsuf -aleyhisselÂm-, fakirlerin hÂlinden gÂfil kalmamak icin kıtlık doneminde hicbir zaman doyasıya yememiştir. (Bursevî, IV, 284)

Butun bu hikmetleriyle oruc, sosyal hayattaki kin, haset, kıskanclık gibi toplumu huzursuzluğa boğan menfîlikleri bertarÂf etmekte en muessir bir ilÂhî emirdir. FÂnî lezzetlerden vazgecip bÂkî lezzetlere nÂil olmanın sırrına, Hak TeÂl ’nın emir buyurduğu oruc nîmeti ile kavuşulur. Bu ibÂdet, nefsin; yemek, icmek ve şehvetten yana, bitmek tukenmek bilmeyen arzularına karşı insanın şeref ve haysiyetini koruyan bir kalkandır.

Gunduzleri orucla ihy edilen Ramazan ayının gecelerini de terÂvîh namazı ile bereketlendirmek, Varlık Nûru Efendimiz ’in sunnetidir. Zîr O, bir hadîs-i şerîflerinde:

“AllÂh TeÂl Ramazan ’da orucu farz kıldı, ben de (terÂvîh) namazını sunnet kıldım.” buyurmuştur. (İbn-i MÂce, SalÂt, 173)RAMAZAN AYI NASIL DEĞERLENDİRİLMELİ?

Ramazan ’dan en guzel şekilde istifÂde edebilmek icin; gunduzleri oruc tutmanın yanında, geceleri de ibÂdetlerle ihy etmek, her turlu mÂlÂyÂnîden sakınarak du ve zikir ile dilimizi, istiğfÂr ve gozyaşı ile de kalbimizi yıkamak gerekir. Son on gunde îtikÂfa girmek ise muhim bir sunnet-i seniyyedir. Ramazan gecelerinin ihyÂsı, rahmet ve mağfirete vesîle olur. Resûl-i Ekrem -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz şoyle buyurmuştur:

“Kim, inanarak ve sevÂbını AllÂh ’tan umarak Ramazan gecelerini ihy ederse gecmiş gunahları affolunur.” (BuhÂrî, TerÂvîh, 46)

Hazret-i Âişe vÂlidemiz şoyle buyurur:

“AllÂh Resûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, Ramazan ayında bir gece mescidde nÂfile namaz kılmıştı. Bircok kimse de ona uyarak namaz kıldı. Sabah olunca ashÂb:

«−ResûlullÂh geceleyin mescidde namaz kıldı.» diye konuştular.

Nebiyy-i Ekrem -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- ertesi gece de namaz kıldı. Halk, yine bunu konuştu; katılanların sayısı da iyice arttı. Ucuncu veya dorduncu gece insanlar yine toplandı. Oyle ki, mescid onları alamayacak hÂle geldi. Ancak AllÂh Rasûlu, sonraki gece onların yanına cıkmadı. Sabah olunca Efendimiz:

«–Yaptığınızı gordum. Yanınıza cıkmaktan beni alıkoyan şey, bu namazın sizlere farz oluvermesinden korkmamdır.» buyurdu.” (BuhÂrî, TerÂvîh, 1; Muslim, MusÂfirîn, 177)

TERAVİH NAMAZI CEMAATLE Mİ KILINIR?

ResûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, terÂvîh namazını cemaat hÂlinde kılmamıştır. Herkesin, gucu nisbetinde ibÂdet etmesini daha munÂsip bulmuştur. TerÂvîh namazı, Hazret-i Ebûbekir ’in halîfeliği doneminde de ferdî olarak kılınmış, Hazret-i Omer ’in halîfeliği zamÂnında ise cemaatle kılınmaya başlanmıştır.

Âlemlerin Efendisi -aleyhissalÂtu vesselÂm-, Ramazan aylarında butun ibÂdet ve ihsÂnlarını artırır, Rabbiyle doyumsuz bir mulÂkÂt iklîmine girerdi. Nitekim İbn-i AbbÂs -radıyallÂhu anhumÂ- şoyle der:

“ResûllullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- insanların en comerdi idi. O ’nun en comert olduğu zamanlar da Ramazan ’da CebrÂîl ’in -aleyhisselÂm- kendisi ile buluştuğu vakitlerdi. CebrÂîl -aleyhisselÂm-, Ramazan ’ın her gecesinde Peygamber Efendimiz ile buluşur, (karşılıklı) Kur ’Ân okurlardı. Bu sebeple RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- CebrÂîl ile buluştuğunda, hicbir engel tanımadan esen rahmet ruzgÂrlarından daha comert davranırdı.” (BuhÂrî, Bed ’u ’l-Vahy 5, 6, Savm 7; Muslim, FezÂil 48, 50)

Orucun ardından “Bayram Namazı” ve “Sadaka-i Fıtr” emredildi. ResûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Sadaka-i Fıtr ’ın Muslumanlardan buyuk-kucuk, kadın-erkek, her bir hur ve kole uzerine bir s ’[2] hurma veya bir s ’ arpa olarak farz kılındığını bildirdi.[3]

İhtiyac sÂhipleri hakkında da:

“Onları bu (bayram) gununde ac dolaşmaktan kurtarınız!” buyurdu. (İbn-i Sa ’d, I, 248)

Fıtır sadakası, bayram namazından once verilirse makbul bir sadaka olur, namazdan sonra verilirse fıtrın dışında bir sadaka yerine gecer.[4]

MUSLUMANIN İKİ BAYRAMI VARDIR

Hazret-i Enes -radıyallÂhu anh- anlatıyor:

“RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Medîne ’ye geldiğinde Medînelilerin iki (bayram) gunu vardı. O gunlerde oynayıp eğlenirlerdi. AllÂh Rasûlu:

«−Bu iki gun(un mÂn ve ehemmiyeti) nedir?» diye sordu.

Onlar:

«−Biz cÂhiliye devrinde bu gunlerde eğlenirdik!» dediler.

Efendimiz:

«−AllÂh, bu iki bayramınızı onlardan daha hayırlı diğer iki gunle değiştirdi: Kurban Bayramı ve Fıtır (Ramazan) Bayramı!» buyurdu.” (Ebû DÂvûd, SalÂt 239/1134; NesÂî, Iydeyn, 1)

PEYGAMBER EFENDİMİZ KAC KURBAN KESERDİ?

Peygamber Efendimiz, aynı sene Zilhicce ayının onuncu gunu bayram namazını kıldırdıktan sonra Muslumanlara kurban kesmelerini emretti. Peygamber Efendimiz, Medîne ’de on yıl kaldı ve her sene kurban kesti.[5] AllÂh Resûlu kurbanı cift keser, birisini kurban kesemeyen ummeti icin, diğerini de hem kendisi hem de ev halkı icin keserdi.[6]

Haneş -radıyallÂhu anh- der ki:

“Hazret-i Ali ’yi, iki koc kurban ederken gordum:

«−Nicin boyle yapıyorsun?» dedim:

«–ResûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- vefÂtından sonra kendisi icin de kurban kesmemi bana vasiyet buyurmuştu. İşte ben O ’nun vasiyetini yerine getirmek uzere kesiyorum! Bundan sonra da kesmeye devÂm edeceğim!» dedi.” (Ebû DÂvûd, EdÂhî, 1-2/2790; Ahmed, I, 107)

Kurban Bayramı ’nın Arefe gunu sabah namazından bayramın dorduncu gunu ikindi namazına kadar, 23 vakitte, yalnız başına veya cemaatle kılınan farz namazların arkasından birer defÂ:

رَبِّ اَللهُ اَكْبَرُ اَللهُ اَكْبَرُ لاَ اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَاللهُ اَكْبَرُ اَللهُ اَكْبَرُ وَِِللهِ الْحَمْدُ

diyerek tekbîr getirmek, erkek-kadın, imam-cemaat, mukîm-misÂfir her muslumana vÂciptir. Buna teşrîk tekbîrleri denir.[7]

ZEKAT VERMENİN ŞARTLARI NELERDİR?

Fıtır sadakasından bir muddet sonra da “ZekÂt” emri geldi. Âyet-i kerîmelerde buyrulur:

رَبِّ وَفِى اَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ

“SÂilin (isteyenin) ve mahrûmun (iffeti dolayısıyla isteyemeyenin), servette mÂlûm bir hakkı vardır.” (ez-ZÂriyÂt, 19)

رَبِّ وَالَّذِينَ هُمْ لِلزَّكَوةِ فَاعِلُونَ

“Onlar ki zekÂt vazifelerini en guzel şekilde îf ederler. (ZekÂt vermek ve onu en lÂyık yere ulaştırmak icin calışırlar, boylece nefislerini tezkiye ederler.)” (el-Mu ’minûn, 4)

رَبِّ خُذْ مِنْ اَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا وَصَلِّ عَلَيْهِمْ اِنَّ صَلاَتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ

“(Ey Peygamber!) Onların mallarından sadaka al; bununla onları (gunahlardan) te­mizlersin, onları arıtıp yuceltirsin! Ve onlar icin du et! Cunku Sen ’in duÂn, onlar icin su­kûnettir (huzur kaynağıdır).” (et-Tevbe, 103)ZekÂt, Kur ’Ân-ı Kerîm ’de yirmi altı yerde namazla birlikte zikredilir. Dort yerde ise mustakil olarak gecer. Bunlardan Mu ’minûn Sûresi ’ndeki, namazdan ayrı olarak gecmekle birlikte orada da namaz kılanların ze­kÂtlarını verdikleri husûsu ifÂde buyrulur. Bunun sebebi, “bedenî” ve “mÂlî” olmak uzere iki gruba ayrılan ibÂdetlerde, bu ikisinin, birinci sırada ve eş değerli olarak yer al­masıdır. Nitekim bir hadîs-i şerîfte:

“Namaz kıldığı hÂlde zekÂt vermeyen kimsenin namazı(nda hayır) yoktur!” buyrulmuştur. (Heysemî, III, 62)

ZekÂt; mektep, kurs, hastahÂne gibi hukmî şahıslara verilmez. Zîr o, CenÂb-ı Hakk ’ın buyurduğu gibi, sekiz sınıf muhtÂca Âit bir haktır.[8] Boyle muesseseler, kendilerine verilen zekÂtı fakirlerin aslî ihtiyacları dışında sarf edemezler. Ancak kursta bulunan muhtac oğrencilere ve i ’lÂy-ı kelimetullÂh maksadıyla ilim oğrenen talebelere harcayabilirler. Zîr zekÂtın, geciminden Âciz fakirlerin aslî ihtiyaclarını (havÂyic-i asliye) karşılamak uzere verilmesi ve bunun araştırılması, onun sıhhat şartlarındandır. Bu sebeple kendilerine zekÂt tevdî edilen muesseseler bu prensibe hassÂsiyetle riÂyet etmelidirler. Aksi hÂlde Hak katında mes ’ûl olurlar.

KUR ’AN ’A GORE ZEKAT KİMLERE VERİLİR?

Kur ’Ân-ı Kerîm ’de zekÂtın hangi şahıslara verilebileceği şu şekilde tasnîf edilmektedir:

رَبِّ اِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِى الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِى سَبِيلِ اللهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللهِ وَاللهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ

“Sadakalar (zekÂtlar), AllÂh ’tan bir farz olarak ancak fukarÂya (gecimini temin edemeyen, ya da cok zor temin edebilenlere), mesÂkîne (hicbir şeyi olmayanlara), onun uze­rine Âmil olanlara (zekÂt toplama memurlarına), muellefe-i kulûba (kalpleri İslÂm ’a ısın­dırılması gerekenlere), kolelik altında bulunanlara, borclulara, AllÂh yolundakilere (mucÂhidlere, dînî ilim talebelerine vs.) ve yolda kalmışlara mahsustur. AllÂh pek iyi bilendir, hikmet sÂhibidir.” (et-Tevbe, 60)

Dernek ve vakıf gibi hukmî şahıslara da ancak Âyette buyrulan sekiz yere ulaş­tırmaları şartıyla zekÂt verilebilir. Bu, dikkat edilmesi gereken muhim bir husustur.

Peygamber Efendimiz -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- zekÂt hakkındaki ilÂhî emir uzerine, zekÂtın nelerden, ne miktarda verileceği ve ne kadar malı olana farz kılındığı hakkında bir yazı yazdırdı ve onu kılıcına bağladı. VefÂtına kadar bu yazıyı yanında bulundurdu ve ona gore amel etti. AllÂh Rasûlu ’nden sonra Hazret-i Ebûbekir -radıyallÂhu anh- ve ondan sonra da Hazret-i Omer -radıyallÂhu anh- da ona gore amel ettiler.[9]

ZekÂtın; varlıklı insanların servete rÂm olma netîcesinde muhtemel azgınlıklarına set cekmek, muhtacların zenginlere karşı kin ve haset gibi menfî temÂyullerle dolmalarını engellemek, ictimÂî hayÂtı korumak ve fertleri birbirine muhabbetle kenetlemek gibi pek cok ferdî ve ictimÂî hikmetleri vardır. Fakir ve zengin arasındaki denge ve muhabbeti temin acısından İslÂm ictimÂî nizÂmında “zekÂt ve infak” ibÂdetinin cok muhim bir yeri vardır.

ZekÂt ve infaktaki hikmetlerden biri de, ferdî sermÂyenin dehhÂmeleşmesine (anormal buyumesine) ve bu sûretle zayıfların istismÂrına veya aralarında kin ve haset husûle gelmesine mÂnî olmaktır. Cunku zenginlik, bir ovunme ve buyuklenme vesîlesi olursa, zengin icin Âkıbet hazîn olur. Oysa bir toplumda, yardım eden veya yardım edilen butun fertler, maddî ve mÂnevî cihetlerden birbirlerine muhtactırlar.

MULK ALLAH ’INDIR

Bilinmelidir ki mulk, mutlak mÂnÂda AllÂh ’a Âittir. İnsanların mulk uzerindeki sÂhipliği ise gunumuzde yeni îcÂd edilen devre mulk usûlune benzer. YÂni servet, AllÂh ’ın kuluna gecici olarak verdiği bir emÂnettir. Bu yuzden fertlerin onu kullanması, birtakım ilÂhî olculere bağlanmıştır. O, mulkun hakîkî sÂhibinin emrettiği istîkÂmette kullanılmalı veya sarf edilmelidir. ŞÃ‚yet servet, ilÂhî emirlere zıt bir sûrette kullanılırsa, insanları azdırmaya, turlu kibir, zulum ve haksızlıklara suruklemeye cok musÂittir. Boyle bir Âfete suruklenenlerde mal sevgisi, kalbe yerleşir. CenÂb-ı Hakk ’ın duny nîmetleri icinde sÂdece mal ve evlÂdı “fitne” olarak zikretmiş olması, bunların kalbe girerek Âdeta putlaşması tehlikesine binÂendir. Bu bedbahtlığa duşenleri îkÂz icin AllÂh TeÂl şoyle buyurmaktadır:

رَبِّ وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلاَ يُنْفِقُونَهَا فِى سَبِيلِ اللهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ اَلِيمٍ يَوْمَ يُحْمَى عَلَيْهَا فِى نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوَى بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنُوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ هَذَا مَا كَنَزْتُمْ لاَنْفُسِكُمْ فَذُوقُوا مَا كُنْتُمْ تَكْنِزُونَ

“...Altın ve gumuşu yığıp da onları AllÂh yolunda harcamayanlar yok mu, işte onlara elem verici bir azÂbı mujdele! O gun cehennem ateşinde (bu biriktirilen altın ve gumuşler) kızdırılıp bunlarla, onların alınları, yanları ve sırtları dağlanır. (Ve onlara denilir ki «İşte bu, nefisleriniz icin biriktirdiğiniz servettir. Artık yığmakta olduğunuz şeylerin (azÂbını) tadın!»” (et-Tevbe, 34-35)

ZEKATI İHMAL EDENLERİN AKIBETİ

RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- de zekÂtı ihmÂl edenlerin acı Âkıbetini şoyle ifÂde buyurmuştur:

“ZekÂtı verilmeyen her altın ve gumuş, kıyÂmet gunu ateşte kızdırılarak levha hÂline getirilir ve sÂhibinin yanları, alnı ve sırtı bunlarla dağlanır. Bu levhalar soğudukca, sÂhibine azÂb icin tekrar kızdırılır. Suresi elli bin sene olan bir gunde kullar arasında hukum verilinceye kadar bu boyle devÂm eder. Netîcede kişi, yolunun ya cennete ya da cehenneme cıktığını gorur.”

AshÂb:

“–YÂ ResûlallÂh! Peki zekÂtı verilmeyen develerin durumu nedir?” diye sorduklarında Hazret-i Nebî -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- şoyle buyurdu:

“–Develerinin hakkını odemeyen her deve sÂhibi, -ki su başlarına geldikleri zaman sağılıp sutunden muhtaclara dağıtılması da bu haklar arasındadır- kıyÂmet gunu duz ve geniş bir sahaya yatırılır. O develer de, bir tek yavru bile hÂricte kalmamak şartıyla en semiz hÂlleriyle gelerek o kişiyi ayaklarıyla ciğner ve dişleri ile ısırırlar. Ondekiler gectikce arkadakiler gelir (aynı şeyi yapar). Suresi elli bin sene olan bir gunde insanlar hakkında hukum verilinceye kadar bu boyle devÂm eder. Netîcede kişi, yolunun ya cennete veya cehenneme cıktığını gorur.”

AshÂb-ı kirÂm, sığır ve koyunların zekÂtını odemeyenlerin durumunu sorduklarında da AllÂh Resûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- benzer cevaplar verdi. (Muslim, ZekÂt, 24; BuhÂrî, CihÂd, 48)

ZekÂt ve sadakalarda nezÂket husûsuna da cok dikkat etmek gerekmektedir. Başa kakmak, kotusunden vermek gibi zekÂtı ve sadakayı boşa cıkaran davranışlardan uzak durmak gerekir. Bilhassa veren, alana karşı bir teşekkur edÂsı icinde olmalıdır. Cunku onu farz olan bir borctan kurtarıp ecre nÂil eylemektedir. Verilen sadakalar ise, aynı zamanda, veren kişiyi hastalık ve musîbetlere karşı koruyan birer siper-i sÂikadır. Yoksullar, fakirler ve garipler, aslında varlık sÂhipleri icin buyuk bir nîmettir. Zîr cennet kapıları, onların duÂları ile acılır.

SADAKA VERMENİN EDEBİ

Sadaka verirken riÂyet edilecek edebi tÂlim eden Âyetlerde şoyle buyrulmaktadır:

اَلَّذ۪ينَ يُنْفِقُونَ اَمْوَالَهُمْ في سَبيلِ اللّٰهِ ثُمَّ لَا يُتْبِعُونَ مَاۤ اَنْفَقُوا مَنًّا وَلَاۤ اَذًى لَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ. قَوْلٌ مَعْرُوفٌ وَمَغْفِرَةٌ خَيْرٌ مِنْ صَدَقَةٍ يَتْبَعُهَاۤ اَذًى وَاللّٰهُ غَنِيٌّ حَل۪يمٌ. يَاۤ اَيُّهَا الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا لَا تُبْطِلُوا صَدَقَاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَالْاَذٰى كَالَّذ۪ي يُنْفِقُ مَالَهُ رِئَاۤءَ النَّاسِ وَلَا يُؤْمِنُ بِاللّٰهِ وَالْيَوْمِ الْاٰخِرِ

“Mallarını AllÂh yolunda harcayıp da arkasından başa kakmayan, fakirlerin gonlunu kırmayan kimseler var ya, işte onların AllÂh katında mukÂfÂtları vardır. Onlar icin korku yoktur, uzuntu de cekmeyeceklerdir. Guzel bir soz ve bağışlama, peşinden ez gelen bir sadakadan daha hayırlıdır. AllÂh hicbir şeye muhtac değildir, hilim sÂhibidir. Ey îmÂn edenler! AllÂh ’a ve Âhiret gunune inanmadığı hÂlde malını gosteriş icin harcayan kimse gibi başa kakmak ve incitmek sûretiyle, yaptığınız infak ve sadakalarınızı boşa cıkarmayın!..” (el-Bakara, 262-264)



[1] İbn-i Sa ’d, I, 248.

[2] S ’: 1040 dirhem ağırlığındaki buğday veya arpayı alabilen bir hacim olceğidir. 1 s ’, şer ’î dirheme gore yaklaşık 2,917 kg; orfî dirheme gore ise 3,333 kg. ağırlığa denktir.

[3] BuhÂrî, ZekÂt, 70-78; Muslim, ZekÂt, 13.

[4] İbn-i MÂce, ZekÂt, 21.

[5] İbn-i Sa ’d, I, 248-249.

[6] Ebû DÂvûd, EdÂhî, 3-4/2792; İbn-i Sa ’d, I, 249.

[7] Muvatta, Hac, 205.

[8] Bkz. Tevbe, 60.

[9] BuhÂrî, ZekÂt, 38; Ahmed, II, 14.

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Hz. Muhammed Mustafa 2, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan