Namazın dayandığı deliller nelerdir? Namazın farz olduğunu bildiren ayetler.Namazın farz oluşu Kitap, sunnet ve icm delillerine dayanır.
NAMAZIN DELİLLERİ SalÂt sozcuğu, Kur ’an-ı Kerîm ’de dua ve namaz anlamında olmak uzere 78 Âyette tekil, 5 Âyette “salevÂt” şeklinde coğul olarak gecer. 3 Âyette “namaz kılanlar (musallîn)” şeklinde kullanılır. Diğer yandan 14 Âyette coğul emir sıygasıyla “namaz kılınız.”, 4 Âyette tekil olarak “namaz kıl” buyurulurken, 24 kadar Âyette, gecmiş zaman sıygasıyla “namaz kılanlar” dan soz edilir. 10 kadar Âyette de “sall (dua etti, namaz kıldı)” fiili ile yine dua ve namaz konusu yer alır.[1] Pek cok hadiste de benzer sozcuklerle namaza yer verilmesi bu ibadetin onemini ortaya koyar. Biz aşağıda ornek olarak birkac Âyetin meÂlini vereceğiz: “Şuphesiz namaz, mu ’minlere, vakitleri belirlenmiş olarak farz kılınmıştır.” [2] “Oysa onlar, tevhid inancına yonelerek, dini yalnız Allah ’a has kılarak O ’na kulluk etmek, namazı kılmak ve zekatı vermekle emrolunmuşlardır. İşte doğru din budur.” [3] “Namazı kılın, zekatı verin ve Allah ’a sarılın. O, sizin mevlÂnızdır. O, ne guzel mevl ve ne guzel yardımcıdır.” [4] “Butun namazlara ve orta namaza devam edin.” [5]
Sunnetten deliller: Bu konuda rivÂyet edilmiş cok sayıda hadis vardır. Bu hadislerden bazıları şunlardır:
“Abdullah İbn Omer (r.a) ’den rivÂyet edildiğine gore, Hz. Peygamber (s.a.s) şoyle buyurmuştur: “İslÂm beş şey uzerine kurulmuştur: Allah ’tan başka bir ilÂh bulunmadığına, Muhammed ’in Allah ’ın Elcisi olduğuna şehÂdet etmek, namaz kılmak, zekat vermek, haccetmek ve Ramazan orucunu tutmak.” [6]
Hz. Peygamber, Muaz İbn Cebel (r.a) ’i Yemen ’e gonderirken, ona şoyle demiştir: “Sen ehl-i kitap olan bir topluma gidiyorsun. Onları ilk once Allah ’a kulluk etmeye cağır, Allah ’ı tanırlarsa, Allah ’ın onlara gecede ve gunduzde beş vakit namazı farz kıldığını soyle. Namazı kılarlarsa, Allah ’ın onlara, zenginlerinden alınıp yoksullarına verilmek uzere zekatı farz kıldığını soyle. İtaat ederlerse, bunu onlardan al, insanların mallarının en iyisini alma, mazlûmun bedduasından sakın. Cunku onun duasıyla Allah arasında perde yoktur.” [7]
Diğer yandan İslÂm ummeti, bir gun ve gecede beş vakit namazın farz olduğu konusunda goruş birliği icindedir.
Namazın hicretten once mirac gecesindefarz kılındığı sağlam haberlerle sÂbittir.[8] Enes (r.a) ’in naklettiği bir hadiste şoyle buyurulur: “Mirac gecesinde Hz. Peygamber ’e namaz elli vakit olarak farz kılınmış, sonra eksiltilerek beş vakte indirilmiş, sonra şoyle nid olunmuştur: “Ey Muhammed! Benim katımda soz değişmez. Bu beş vakit namaz sebebiyle, senin icin elli vakit namaz sevabı vardır” [9]
BuhÂrî ile Muslim ’de şu rivÂyet vardır:
“Allah TeÂl mirac gecesinde ummetim uzerine elli vakit namazı farz kıldı. Ben ise ona muracaat ederek hafifletilmesini istedim. Sonunda namazı bir gun ve gecede beş vakte indirdi.” [10]
Namazın onemini belirten şu iki hadisi de zikredip konuya gececeğiz: “Namaz dinin direğidir.” [11] “Namazda secde, kulun Allah ’a en yakın olduğu haldir.” [12]
Namaz ergenlik cağına gelmiş, akıllı her erkek ve kadın muslumanın uzerine farzdır. Fakat yedi yaşına gelmiş olan cocuklar da namaz kılmakla emredilir. On yaşına geldikleri halde namaz kılmazlarsa, eğitim amacıyla hafifce dovulebilirler. Hz. Peygamber şoyle buyurmuştur: “Cocuklarınıza yedi yaşında namaz kılmalarını emredin, on yaşına girince bundan dolayı dovun ve o yaşta yataklarını ayırın.” [13]
Bir gunle gece icinde farz olan namazların sayısı beştir. Yalnız adak, vitir veya bayram namazları vÂcip hukmundedir. Bir bedevî ile ilgili olarak rivÂyet edilen şu hadis beş vakit farz namaza delildir: Allah ’ın Elcisi şoyle buyurur: “Bir gun bir gecede farz olan namazlar beştir.” Orada hazır bulunan bir bedevî; “Benim uzerimde bundan başka bir borc var mıdır?” diye sorunca, Allah ’ın Rasûlu şoyle cevap vermiştir: “Hayır kendiliğinden nÂfile olarak kılarsan bu mustesnÂdır.” [14] Bunun uzerine bedevî; “Seni hak ile gonderen Allah ’a yemin olsun ki, bundan ne fazla ne de eksik yaparım” dedi. Bunun uzerine Hz. Peygamber (s.a.s) şoyle buyurdu: “Eğer doğru soyluyorsa bu adam kurtulmuştur.” [15]
Dipnotlar:
[1] M. Fuad AbdulbÂkî, el-Mu ’cemu ’l-Mufehres li ElfÂzı ’l- Kur ’an ’i ’l-Kerîm, “SalÂt”, “Sall”, “KÂme” ve “EkÂme” maddeleri. [2] NisÂ, 4/103. [3] Beyyine, 98/5. [4] Hac, 22/78. [5] Bakara, 2/238. [6] BuhÂrî, İmÂn, 1, 2; Muslim, İmÂn, 19-22. [7] Buharî, ZekÂt, 41, 63, MegÂzî, 60, Tevhîd, 1; NesÂî, ZekÂt, 1; DÂrimî, ZekÂt, 1. [8] BuhÂrî, SalÂt, 1; Muslim,İmÂn, 263. [9] Tirmizî, SalÂt, 45; NesÂî, SalÂt, 1, A. İbn Hanbel, III, 161, IV, 208, 209. [10] BuhÂrî, SalÂt, 1; Muslim, İman 263; İbn MÂce, İkÂme, 194; A. İbn Hanbel, V, 144. [11] Tirmizî, İmÂn, 8; A. İbn Hanbel, V, 231, 237. [12] Muslim, SalÂt, 215; NesÂî, MevÂkît, 35. [13] Ebû DÂvud, SalÂt, 26; A. İbn Hanbel, II, 180, 187. [14] BuhÂrî, İmÂn, 34, Savm, 1, ŞehÂdÂt, 26; Muslim, İmÂn, 8; Ebû DÂvud, SalÂt, 1. [15] BuhÂrî, İmÂn, 34; ŞehÂdÂt, 26; Muslim, İmÂn, 8, 10, 15, 17, 18; Ebû DÂvud, SalÂt, 1.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Donduren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan
NAMAZIN BEŞ VAKİT OLDUĞUNA DAİR AYET