Vitir (vitr) Arapca ’da ciftin karşıtı olan “tek” anlamına gelir. Hz. Peygamber gunun kılınan son namazının tek (vitr) olmasını tavsiye ve teşvik etmiş (Muslim, MusÂfirîn, 53) ve bu namazı uyanacağından guvende olanın, sabah namazının vaktinin girmesinden biraz once,( Tirmizî, Vitr, 12; Ebû DÂvud, Vitr, 8) gece uyanamayacağından endişe edenlerin ise yatsı namazından sonra ve yatmadan once kılabileceklerini bildirmiştir. (Muslim, MusÂfirîn, 53.) ŞÃ‚fiî, MÂlik ve Ahmed İbn Hanbel ’e gore sabah namazını kılmadığı surece, vitir namazı fecirden sonra da kılınabilir.Vitir namazı hadis delillerine dayanır.( KÂsÂnî, age, I, 270-274; İbnu ’l- Humam, age, I, 310 vd; ŞirÂzî, Muhezzeb, I. 83; İbn KudÂme, Muğnî, II, 150,165) Hz. Peygamber (s.a.s) şoyle buyurmuştur: “Ey Kur ’an ehli! Vitir namazı kılın. Cunku Allah tektir, teki sever.” (BuhÂrî, DeavÂt, 69; Muslim, Zikr, 5, 6; Ebû DÂvud, Vitr 1; Tirmîzî, Vitr, 2; NesÂî, Kıyamu ’l-leyl, 27) “Uc şey vardır ki, bana farzdır, fakat size farz değildir. Kuşluk namazı, kurban ve vitir namazı” (ZeylÂî, Nasbu ’r-RÂye, II, 105) “Allah size bir namaz daha fazladan ilÂve etmiştir. Bu namaz da vitirdir. Vitir namazını yatsı ile şafak sokunceye kadar gecen zaman icinde kılın.” (A. İbn Hanbel, II, 180, 206, 208, V, 242, VI, 7; bk. Tirmizî, Vitr, 12 ; Ebû DÂvud, Vitr, 8; Muslim, SalÂtu ’l- MussÂfirîn,53) Bu hadisteki “kılın” emri, Ebû Hanîfe ’ye gore vucup ifade eder, bu yuzden o, vitri vÂcip hukmunde gormuştur.
Ebû Yûsuf, İmam Muhammed ve diğer uc mezhep imamına gore vitir namazı muekked sunnettir. Hanefîlere gore vitir namazı akşam namazı gibi, bir selÂmla kılınan uc rekÂttan ibarettir. Delil, Hz. Âişe ’nin rivÂyet ettiği şu hadistir: “Hz. Peygamber uc rekÂt ile vitir kılar ve uc rekÂtın sonunda selam verirdi.” (ZeylÂî, Nasb, II, 11 8 vd) Akşam namazından farkı, bunun her rekÂtında FÂtiha ve ardından bir sûre ve son rekÂtta rukûdan once tekbir alınarak Kunut duası okunmasıdır. Kunut duası okumak Ebû Hanîfe ’ye gore vacip, Ebû Yûsuf ve İmam Muhammed ’e gore ise sunnettir.
MÂlikîler ’e gore vitir namazı tek bir rekÂttır. Yatsı namazının farzından sonra iki rekÂt sunnet kılınır, selÂm verdikten sonra buna bir rekÂt da vitir namazı eklenir. Hanbelîler ’e gore de vitir tek bir rekÂttır, ancak uc veya daha cok rekÂt vitir kılınsa, bunda da bir sakınca bulunmaz.
ŞÃ‚fiîler ’e gore vitrin en azı bir rekÂt, en coğu on bir rekÂttır. Bir rekÂttan fazla kılınacaksa, once iki rekÂta niyet edilir ve selam verilir. Sonra vitirden bir rekÂta niyet edilip selam verilir.( KÂsÂnî, a.ge. I, 270 vd; MeydÂnî, LubÂb, I, 78; İbn KudÂme, Muğnî, II, 150; Zuhaylî, age, I, 820 vd)
Mezhep imamlarının vitir namazının rekÂt sayısı ve uygulaması ile ilgili farklı yorumları aşağıdaki hadislere dayanır.
“Vitir haktır. Beş rekÂt ile vitir kılmak isteyen kılsın, uc rekÂt ile kılmak isteyen kılsın, tek rekÂt ile kılmak isteyen yine kılsın.” (Ebû DÂvud, Vitr, 3; NesÂî, Kıyamu ’l-Leyl, 40; İbn MÂce, İkÂme, 12 3; A. İbn Hanbel, V, 357) İbn HıbbÂn ’ın rivÂyet ettiği hadiste şoyle buyurulur: “Hz. Peygamber iki rekÂt sunnet ile vitrin arasını (selamla) ayırırdı.” (A. İbn Hanbel, VI, 84)
Hz. Âişe ’den şoyle dediği rivÂyet edilmiştir: “Rasûlullah (s.a.s) ramazanda ve ramazan dışında on bir rekÂttan daha cok nÂfile namaz kılmazdı.” (BuhÂrî, Teheccud, 3, 16 .) Muslim ’in yine Hz. Âişe ’den naklettiği bir hadiste, Rasûlullah (s.a.s) ’ın yatsı namazından sonra sabaha kadar kıldığı on bir rekÂtın her iki rekÂtında bir selam verdiği, son bir rekÂtı tek kıldığı belirtilir.( bk. İbn MÂce, İkÂme, 12 5, 181; Ebû DÂvud, Tatavvu ’, 26 ; A. İbn Hanbel, I, 170; MÂlik, Muvatta ’, SalÂtu ’l-Leyl,8; Muslim, MusÂfirîn, 121 .)
Abdullah İbn Omer ve Abdullah İbn Abbas (r. anhum); “Vitir namazı, gecenin sonunda kılınan tek rekÂttır.” (Muslim, SalÂtu ’l- MusÂfirîn, 153; Ebû DÂvud, Vitr, 3; NesÂî, Kıyamu ’l-Leyl, 34.) demişlerdir.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Donduren, İslÂm İlmihali, Erkam Yayınları
NAMAZ NEDİR? VİTİR NAMAZI NASIL KILINIR? İslam ve İhsan
VİTİR NAMAZI NASIL KILINIR?