İstikbal-i kıble nedir, ne anlama gelir? Kısaca istikbal-i kıble ve kıblenin tespiti.İstikbal-i kıble, namaz kılarken kıbleye yonelmek demektir. Muslumanların kıblesi Mekke ’de bulunan KÂbe ’dir. Hz. Peygamber (s.a.s.) ve sahÂbiler namazlarını Medine doneminin ilk bir bucuk yılında, Kudus ’teki Mescid-i Aks ’ya doğru kılmışlardı. Bedir Gazvesi ’nden iki ay kadar once inen;
“Yuzunu Mescid-i Haram tarafına cevir. Siz de olduğunuz yerde, yuzunuzu onun tarafına cevirin.” Âyetiyle, kıble KÂbe ’ye cevrildi.[1]
KÂbe ’yi gozle goren kişi, bizzat KÂbe ’nin kendisine yonelir. KÂbe ’den uzakta bulunan kişi ise, onun bulunduğu tarafa yonelir. Yuzunu ve yonunu o tarafa cevirmesi yeterlidir. Kıble yonunun tam olarak bilinememesi durumunda, araştırma yapılır ve yoğunlaşmış kanaate gore yonelerek namaz kılınır. Araştırma eski veya yeni bir mihrabı esas almak, bilen guvenilir bir kişiye sormak, pusula ve benzeri Âletler, kutup yıldızı, guneş, ay, ruzgÂrın esme yonu gibi kanıtlar yardımıyla yapılır. Kıble hakkında bilgisi olan kimseyi bulan kişi, onun verdiği habere uyar. Namaz icinde iken uyarılırsa, uyarılan yone donmesi gerekir. Hz. Peygamber ’in (s.a.s.) ve sahabenin uygulaması boyle olmuştur.[2]
Bir kimse namazda iken, bir ozur olmaksızın goğsunu kıble tarafından cevirecek olsa namazı bozulur. Otomobil, otobus, tren, vapur, ucak, at gibi binek uzerinde her turlu nÂfile namaz kılınabildiği gibi, yere inip kılma imkÂnı bulunmayan durumlarda farz namaz da kılınabilir. Binek uzerinde kıble tarafına yonelme veya kıble yonunu izleme imkÂnı olmayınca, mumkun olan tarafa doğru namaz kılınır. Cunku yukumlulukler gucun yetmesiyle sınırlıdır.
Sonuc olarak Muslumanların butun namazlarda, yeryuzunun en eski ve en kutsal mabedi olan KÂbe-i Muazzama ’ya yonelmeleri, aralarındaki birliğin, nizam ve intizamın, ortak ibadet sevincinin ifadesidir.
Dipnotlar:
[1] Bakara, 2/144. [2] Bakara, 2/115; ZeylÂî, Nasbu ’r-Raye, I, 304; Tirmizî, SalÂt, 139; NesÂî, SıyÂm, 43; İbn MÂce, İkÂme, 56.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Donduren, Delilleriyle Aile İlmihali, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan