Niyet ne demektir? Nafile namazlara nasıl niyet edilir? Namazda niyetin hukmu nedir? İslam alimlerine gore namaza niyet...Niyet; azmetmek, kesin olarak istemek, kastetmek demektir. Namaz konusunda niyet, Allah icin namaz kılmayı istemek ve hangi namazın kılınacağını bilmektir.
NAMAZDA NİYETİN HUKMU Namazda niyetin farz olduğu konusunda İslÂm Âlimlerinin goruş birliği vardır. Ancak coğunluk bunu sıhhat şartı sayarken, ŞÃ‚filer ve bazı MÂlikîler rukun sayarlar.
Allah TeÂl şoyle buyurur:
“Oysa onlara, dini yalnız AllÂh ’a ozgu kılarak ve hanîfler olarak O ’na kulluk etmeleri, namaz kılmaları ve zekÂt vermeleri emrolunmuştu. İşte sağlam din budur.” [1]
Sayısı tevÂture ulaşan rÂvîlerce nakledilen bir hadiste şoyle buyurulur: “Ameller niyetlere goredir. Herkes icin niyet ettiği şey vardır.” [2]
NAMAZA KALP VEYA DİL İLE NİYET Namaza niyetin kalp ile yapılması yeterli ise de, dille de soylenmesi coğunluk fakihlere gore mustehaptır.
Niyetin iftitah tekbirine yakın olması menduptur. Fakat tekbirden sonra yapılacak bir niyet ile namaz sahih olmaz. Tercih edilen goruş budur. Başka bir goruşe gore ise, tekbirden sonra Subhaneke ’den veya Eûzu ’den once yapılacak bir niyet ile de namaz caiz olur.
Farz namazlarda veya vitir, tilÂvet secdesi, adak namazı ve bayram namazları gibi vÂcip bir namazda, bunların belirlenmesi gerekir. Nitekim namazları kaza ederken de hem vaktin hem de, “ilk veya son kazaya kalan” şeklinde gunun belirlenmesi gereklidir. MeselÂ; “Bugunku sabah namazının farzına veya cuma namazına veya vitir yahut bayram namazına” diye niyet edilir.
NAFİLE NAMAZLARA NASIL NİYET EDİLİR? NÂfile namazlarda; “Niyet ettim, şu vaktin ilk sunnetini” veya “son sunnetini kılmaya” denilir. Bununla birlikte, nÂfilelerde “namaz kılmaya” diye mutlak niyet de yeterlidir.
Namaza başlarken yapılan niyetin namazın sonuna kadar hatırda tutulması gerekmez. Buna gore, bir kimse bir vaktin farz namazına niyet ederek namaza başlasa, daha sonra nÂfile kılıyormuş gibi bir zan ile namazını tamamlasa, namazın başında niyetlendiği farz namazı kılmış sayılır.
İmama uyan kimsenin, kılacağı namazı ve imama uyduğunu belirtmesi gerekir.
Bir imamın erkek cemaate imam olmak icin niyet etmesi şart değildir. İmamın, “bana uyanlara imam oldum” gibi genel olarak yapacağı niyet kadın cemaati de kapsar ve boyle genel bir niyet daha uygundur.
Dipnotlar:
[1] Beyyine, 98/5. [2] BuhÂrî, Bedu ’l-Vahy, 1; Muslim, İmÂre, 155.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Donduren, Delilleriyle Aile İlmihali, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan