Namazın sunnet ve ÂdÂbının onemli kısmı namazdaki fiillerin belli bir duzen icinde yerine getirilmesini sağlar. Bunların yerine getirilmesi sevap kazanılmasına vesile olur, terkedilmesi herhangi bir cezayı gerektirmez. İşte namazın belli başlı sunnetleri...
Fıkıh literaturunde namazın gecerlilik şartlarını oluşturan farzlara ve vÂciplere ilÂve olarak yapılması tavsiye edilen veya uygun gorulen birtakım davranışlar vardır. Mezheplere gore farklı şekillerde gruplandırılan bu davranışlar Hanefî fıkıh literaturunde sunnet ve ÂdÂb, MÂlikî eserlerinde sunnet ve mendup şeklinde tasnif edilmiştir.
Genel olarak sunnet ve mendup terimlerini aynı anlamda kullanan ŞÃ‚fiîler namazın sunnetlerini “eb‘Âz” ve “hey ’Ât”, Hanbelîler ise kavlî ve fiilî sunnetler şeklinde iki grupta ele almıştır. Hanefîler ’e gore sunnet, Hz. Peygamber ’in devamlı şekilde yaptığı ve bir mazeret olmaksızın terketmediği, ÂdÂb ise ara sıra yaptığı ve zaman zaman terkettiği davranışlardır.
NAMAZIN SUNNETLERİ NELERDİR?
Sunnetlere riayet edilmesi Resûl-i Ekrem ’e bağlılığın bir gostergesi olarak kabul edilmiştir. Sunnetleri terketmek namazı bozmaz, ancak kınamayı gerektirir.
Daha cok Hanefî mezhebi esas alınmak suretiyle namazın belli başlı sunnetleri şoylece sıralanabilir:
1- Beş vakit farz namaz ve cuma namazı icin ezan okunması ve kāmet getirilmesi.
2- İftitah tekbiri icin erkeklerin ellerini kulak hizasına, kadınların omuz hizasına kadar kaldırması. MÂlikîler ve ŞÃ‚fiîler ’e gore erkekler ellerini omuz hizasına kadar kaldırırlar, Hanbelîler ’e gore muhayyerdirler.
3- Kıyamda erkeğin sağ elini sol elinin uzerine koyarak gobek altında bağlaması, kadının aynı şekilde goğsunun ustunde bağlaması. MÂlikîler ’e gore namazda iki elin yana salıverilmesi menduptur.
4- İftitah tekbirinden sonra SubhÂneke duasının okunması (MÂlikîler ’e gore mekruhtur).
5- FÂtiha sûresinin sonunda Âmin demek. Hanefîler ’e ve MÂlikîler ’e gore Âmin ifadesi gizli soylenir.
6- ŞÃ‚fiîler ve Hanbelîler ’e gore kıraatin gizli yapıldığı namazlarda gizli, acıktan yapıldığı namazlarda acıktan soylenir.
7- Hanefî ve Hanbelî mezheplerine gore birinci rek‘atta, ŞÃ‚fiîler ’e gore her rek‘atta kıraate başlarken besmeleden once istiÂze cumlesini soylemek.
8- Kıyamdayken ayakların arasında mesafe bırakmak.
9- Hanefîler ’in dışındaki mezheplere gore her namazın birinci ve ikinci rek‘atında FÂtiha sûresinden sonra Kuran ’dan bir miktar okumak (Hanefîler ’e gore vÂciptir).
10- Rukûda iki eli diz kapaklarına koymak ve rukûda en az bir kere “subhÂne rabbiye ’l-azîm” demek.
11- Farz namazların ucuncu ve dorduncu rek‘atlarında FÂtiha sûresini okumak (ŞÃ‚fiîler ’e gore farzdır).
12- Rukû ve secde yaparken tekbir almak.
Namaz kılarken yerine getirilmesi faziletli kabul edilen ve namazın ÂdÂbı olarak isimlendirilen bazı davranışların Hanefî literaturunde mendup (mustehap) şeklinde adlandırıldığı gorulur.
NAMAZIN EN ONEMLİ ÂDÂBI
Namazın en onemli ÂdÂbı, Allah ’ın huzurunda durulduğunun farkında olarak huşû ve kalp huzuru icinde bulunmaktır.
Namazda huşûun sağlanmasına yardımcı olmak amacıyla kıyamdayken secde yapılacak yere, rukûda ayakların uzerine, secdede burnun iki yanına, otururken kucağa, selÂm verirken omuz başlarına bakmak namazın ÂdÂbı arasında zikredilmiştir.
NAMAZ NEDİR?
NAMAZ NASIL KILINIR?
Kaynak: M. KÂmil Yaşaroğlu, Diyanet İslam Ansiklopedisi
İslam ve İhsan