Namazın vacipleri kac tanedir? Maddeler halinde namazın vacipleri...Subûtu Âyet, mutevatir veya meşhur hadis gibi kesin delile dayanan, fakat delÂleti zannî olan hukme “vÂcip” denir.
VÂcip kavramı yalnız Hanefîler ’e ait olup, diğer uc mezhepte, aşağıda beliteceğimiz vÂciplerin bir bolumu farz sayılırken, bir bolumu de sunnet sayılmıştır. Farz olan şart veya rukun terk edilince namaz bozulurken, vÂcibin terki ile namaz bozulmaz, yalnız namazın sonunda sehiv secdesi yapmakla yetinilir.
NAMAZIN VACİPLERİ NELERDİR? Namazın vÂcipleri şunlardır:
1) Namaza “AllÂhuekber” sozuyle başlamak. Bu, coğunluğa gore farzdır.
2) Namazların her rekÂtında FÂtiha sûresini okumak. Bu, coğunluğa gore farzdır. Hz. Peygamber (s.a.v.); “FÂtiha ’yı okumayan kimsenin namazı yoktur.” buyurmuştur.[1]
3) Namazlarda farz olan kıraati ilk iki rekÂtta yerine getirmek.
4) İlk iki rekÂttan herbirinde FÂtiha ’yı bir kere okuyup, tekrar etmemek.
5) FÂtiha ’yı, okunacak diğer sûre veya Âyetlerden once okumak.
6) Farz namazların ilk iki rekÂtında, vÂcip ve nÂfile namazların her rekÂtında, FÂtiha ’dan sonra, Kur ’Ân ’dan kısa bir sûre veya buna denk duşecek bir veya birkac Âyet okumak. Hanefîler dışındaki uc mezhebe gore ise FÂtiha ’ya başka bir sûre veya Âyetin ilÂvesi sunnettir.
7) Tek başına namaz kılan kimse, sabah, akşam ve yatsı namazlarında acıktan okumakla gizli okumak arasında serbesttir. Fakat oğle, ikindi ve gunduzun kılacağı nÂfile namazlarda gizli okuması vÂciptir.
8) Cemaatle kılınan namazda imamın, sabah, cuma, bayram, teravih ve vitir namazlarının her rekÂtında; akşam ve yatsı namazının ilk iki rekÂtında acık olarak; oğle ve ikindi namazının butun rekÂtlarıyla, akşam namazının ucuncu ve yatsı namazının da son iki rekÂtında gizli olarak kıraatta bulunması vÂciptir.
9) Vitir namazında kunut duası okumak ve kunut tekbiri almak Ebû Hanîfe ’ye gore vÂciptir. Ebû Yûsuf ve İmam Muhammed ’e gore bunlar sunnettir.
10) Kazaya kalan bir namaz, gunduzun cemaatle kılınacak olsa, eğer sabah namazı gibi acıktan okunması gereken bir namaz ise yine acıktan okunur. Oğle namazı gibi gizli okunacak bir namaz ise gizli okunur.
11) İki bayram namazının ucer tane ilÂve tekbirleri vÂciptir. Bu namazlarda, birinci rekÂtların rukû ve secde tekbirleri sunnettir. İkinci rekÂtların rukû tekbirleri ise, vÂcip olan ilave tekbirlere bitişik olduğu icin vÂcip sayılır.
12) Secdede alın ile birlikte burnu da yere koymak vÂciptir.
13) Uc veya dort rekÂtlı namazlarda ikinci rekÂtın sonunda oturmak (ka ’de-i ûlÂ).
14) Namazların her oturuşunda teşehhudte bulunmak, yani tehiyyatı okumak. Hz. Peygamber; “Her iki rekÂtta oturduğunuz zaman; “et-tehiyyatu lillÂhi... deyin” [2]
Hz. Peygamber ’in, Abdullah İbn Mes ’ûd (r.a.) ’e oğrettiği “Tehiyyat” duÂsı şudur:
“et-Tehiyyatu lillÂhi ve ’s-salevÂtu ve ’t-tayyibÂtu, es-selÂmu aleyke eyyuha ’n- nebiyyu ve rahmetullÂhi ve berekÂtuh. es-SelÂmu aleyn ve al ibÂdillÂhi ’s-sÂlihîn. Eşhedu en l ilÂhe illallÂh ve eşhedu enne Muhammeden abduhû ve rasûluh.” (bk. BuhÂrî, EzÂn, 148, 150; DeavÂt, 16, Tevhid, 5; Muslim, SalÂt, 56, 60, 62; Ebû DÂvûd, SalÂt, 128; A. İbn Hanbel, I, 422)
15) Namazda farz olan fiili geciktirmemek.
16) Namazın farzlarında sırayı gozetmek. Sırayı gozetmek kıraat ile rukû arasında ve her rekÂtta tekrarlanan hareketlerde soz konusu olur.
17) VÂciplerden herbirini yerinde yapıp geri bırakmamak vÂciptir.
18) Namazda, yanılarak terkedilen vÂciplerden dolayı sehiv secdesi yapmak vÂciptir.
19) Namaz icinde okunan secde Âyetinden dolayı tilÂvet secdesi yapmak vÂciptir.
20) Ebû Hanîfe ve İmam Muhammed ’e gore, namazın rukunlerinde ta ’dîl-i erkÂna uymak vÂciptir. Rukû, secde, rukûdan doğrulma veya iki secde arasında azalar sukûnet bulmalı, kaslar gevşeyip vucut rahatla­malıdır.
21) Namazların sonunda selÂm vermek. Once sağ tarafa, sonra sol tarafa yuz cevirerek “es-selÂm (selÂm olsun)” demek vÂciptir. “Aleykum ve rahmetullah (selÂm ve AllÂh ’ın rahmeti sizin uzerinize olsun)” sozunu soylemek ise sunnettir.
Dipnotlar::
[1] Tirmizî, MevÂkît, 69; DÂrimî, SalÂt, 36. [2] bk. Muslim, SalÂt, 24; Ebû DÂvûd, SalÂt, 122; A. İbn Hanbel, IV, 381, 422.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Donduren, Delilleriyle Aile İlmihali, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan
CEMAATLE NAMAZIN VACİP OLUŞU