Namazın sunnetleri kac tanedir? Maddeler halinde namazın sunnetleri...Sunnet, Rasûlullah (s.a.v.) ’in namaz kılarken, farz ve vÂciplerin dışında, bir ozur bulunmadıkca devamlı olarak yaptığı okuyuş ve fiillerdir. SubhÂnekeyi okumak, eûzu-besmele cekmek, rukû ve secde tekbirlerini almak gibi. Namazın sunnetleri gibi bir takım ÂdÂbı vardır. Namazda edeb mustehap anlamında olup, Rasûlullah (s.a.v.) ’ın, devamlı yapmayarak, ara sıra işlediği soz ve fiillerdir. Rukû ve secdede ucten fazla tesbih getirmek, normal kıraatin uzerine ilave yapmak gibi. Temelde sunnetler namazların vÂciplerini, mustehaplar ise sunnetleri tamamlayan soz ve fillerdir.
NAMAZIN SUNNETLERİ NELERDİR? Namazın sunnetleri şunlardır:
1) Beş vakit namaz ile cuma namazı icin ezan ve kÂmet okumak sunnettir. Cemaatle kılınacak farz namazların eda veya kazasında ezan ve kÂmet sunnettir. Kendi evinde tek başına namaz kılacak erkekler icin ezan ile kÂmet ise mustehaptır. Kadınlar icin ezan ve kÂmet sunnet değildir.
2) İftitah tekbiri alırken erkeklerin ellerini avuc ici kıbleye gelecek şekilde kulak hizasına, kadınların ise omuz hizasına kaldırması sunnettir. Bu hukum kunut tekbiri ve bayram namazının ilÂve tekbirleri icin de gecerlidir.
ŞÃ‚fiî ve Hanbelîler ’e gore, elleri rukûa eğilirken ve rukûdan doğrulurken de kaldırmak sunnettir.
3) İmama uyanın iftitah tekbirinin, imamın tekbirine yakın olması.
4) İftitah tekbirinin hemen ardından el bağlamak. Erkekler gobek altından ve kadınlar goğus ustunden el bağlarlar. Hz. Ali ’den rivÂyete gore şoyle demiştir: “Sağ elin sol el uzerine gobeğin altına konması sunnettendir.” [1]
ŞÃ‚fiîler ’e gore, iki elin kadınlarda goğus uzerine, erkeklerde ise gobeğin ustune konulması mustehaptır. Cunku insanın kalbi soldadır, boylece eller en şerefli bir organ uzerine konulmuş olur.
5) İftitah tekbirinden sonra gizlice “SubhÂneke..” duasını okumak sunnettir.
FÂtiha ’dan once gizli olarak “eûzu-besmele” okunması ve diğer rekÂtlarda FÂtiha ’dan once yalnız besmele okunması sunnettir.
6) FÂtiha ’dan sonra gizlice “Âmîn (dualarımızı kabul buyur)” denilmesi sunnettir.
7) İmam olan kimsenin tekbirleri ve rukûdan kalkarken, “semiallÂhu limen hamideh (Allah, kendisini oven kimsenin ovgusunu işitir)” cumlesini ve namazın sonunda iki tarafa vereceği selÂmı, sesini cemaate duyuracak şekilde acıktan yapması sunnet olduğu gibi, imama uyanların da, rukûdan kalkarken gizlice; “Rabben leke ’l-hamd (Ey Rabbimiz! Hamd, ovgu yalnız sanadır)” demesi, tekbirler ile selÂmı gizlice yapması sunnettir.
Tek başına namaz kılan kimse, rukûdan kalkarken hem “semiallah limen hamideh”, hem de “Rabben leke ’l-hamd” der.
Acıktan okumanın en azı; yakınında olmayanlara, meselÂ; ilk saftakilere işittirecek kadar sesli okumaktır. Bir iki kişinin işitmesi yeterli olmaz. Gizli okumakta ise en az sınır; kendisinin veya yakınında bulunan bir veya iki kişinin işitmesidir.
8) Rukû ve secdeye eğilip kalkarken alınan tekbirler sunnettir.
9) Rukûdan doğrulurken; “semiallÂhu limen hamideh”, arkasından da; “Rabben leke ’l-hamd” denilmesi sunnettir.
10) Kıyamda bir ozur bulunmadığı takdirde iki ayağın arasını dort parmak kadar acık bulundurmak sunnettir. Cunku bu durum huşûa daha yakındır. ŞÃ‚fiîler ’e gore, iki ayak arası bir karış kadar acılır.
11) Rukû halinde erkeklerin elleriyle, parmak araları serbest bırakılarak dizlerini tutmaları sunnettir. Kadınlar bu durumda, ellerini dizleri uzerine koymakla yetinirler.
12) Rukûda uc kere “subhÂne Rabbiye ’l-azîm (Yuce olan Rabb ’imin adını tesbih ve tenzih ederim.)”, secdede ise uc kere, “subhÂne Rabb ’iye ’l-a ’l (En yuce Rabb ’imi tesbih ve tenzih ederim)” demek sunnettir.
MÂlikîler ’e gore rukû ve secdede tesbih sayısının bir sınırı yoktur.
13) Secde oturuşları ile teşehhud oturuşlarında sol ayağı yere yatırıp sağ ayağı dikmek ve ayak parmaklarını kıbleye yoneltmek sunnettir. Kadınlar sol ayaklarını sağ taraflarına yatık bulundurarak yere otururlar. Bu durum kadının ortunmesine yardımcı olur.
14) Secdeye varılırken once dizleri, sonra elleri, sonra yuzu yere koymak, secdeden kalkarken de once yuzu, sonra da dizlerin uzerine koyarak elleri yerden kaldırmak sunnettir. Ozru yuzunden bunu yapamayanların, elleriyle yere dayanarak kalkmaları caiz olur.
15) Oturuşlarda ve secde arası celsede, elleri uyluklar uzerine koymak sunnettir.
16) Oturuşlarda tehiyyatı okurken “l ilÂhe” denilince, sağ elin şehadet parmağı kaldırılıp, “illÂllah” denirken indirilmesi sunnettir.
17) Farz namazların ucuncu ve dorduncu rekÂtlarında FÂtiha okumak sağlam goruşe gore sunnettir. Buna bir sûre ilavesinde de bir sakınca bulunmaz. Cunku bu iki rekÂtta kıraat bir sınır belirlenmeksizin meşrû kılınmıştır. Hanefîler dışındaki coğunluğa gore, FÂtiha ’nın son iki rekÂtta da okunması farzdır.
18) Farzların, vitir namazının ve muekked sunnetlerin son oturuşlarında, gayri muekked sunnetler ile diğer nÂfile namazların da her oturuşunda tehiyyattan sonra “salli- bÂrik” dualarını okumak.
19) Namazların son oturuşlarında tehiyyat ve salli-bÂrik dualarından sonra dua etmek.
20) Namazın sonunda “es-selÂmu aleykum ve rahmetullah” diyerek selÂm verirken yuzun once sağa, sonra sola dondurulmesi sunnettir. MÂlikîler, selÂma “ve berekÂtuh” lafzını da ilÂve ederler.
21) Sutre edinmek sunnettir. Başkaları tarafından onunden gecilmesine engel olmak icin, namaz kılan kimsenin onune koyduğu şeye “sutre” denir.
Dipnot:
[1] Ebû DÂvûd, SalÂt, 118; A. İbn Hanbel, I, 110.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Donduren, Delilleriyle Aile İlmihali, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan